Giải quyết vướng mắc trong việc xác định tình trạng nghiện

23/09/2021 10:08

(Chinhphu.vn) - Theo Bộ Y tế, việc xác định tình trạng nghiện hiện nay còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như: Nhân lực làm công tác xác định tình trạng nghiện chưa đủ năng lực để xác định được tình trạng nghiện nhiều chất ma túy khác nhau; chưa có tiêu chí xác định tình trạng nghiện với một số loại ma túy tổng hợp…

Hiện chưa có tiêu chí xác định tình trạng nghiện với một số loại ma túy tổng hợp. Ảnh minh họa

Trong những năm vừa qua, việc xác định tình trạng nghiện ma túy được thực hiện theo quy định tại Thông tư liên tịch số 17/2015/TTLT-BYT-BLĐTBXH-BCA ngày 9/7/2015 quy định thẩm quyền, thủ tục và quy trình xác định tình trạng nghiện ma túy. Sau 06 năm triển khai và thi hành, bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai Thông tư liên tịch số 17 cũng đã bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc.

Nhân lực làm công tác xác định tình trạng nghiện chưa đủ năng lực để xác định được tình trạng nghiện nhiều chất ma túy khác nhau. Trong khi Thông tư liên tịch số 17 chỉ hướng dẫn tiêu chí xác định tình trạng nghiện nhóm Opiats, các chất dạng Amphetamine, các loại ma túy tổng hợp khác như Ketamine, cần sa, XLR-11 (cỏ Mỹ) chưa có tiêu chí xác định tình trạng nghiện, vì vậy không bảo đảm việc triển khai xác định được tình trạng nghiện đối với một số loại ma túy tổng hợp khác. Thực tế hiện nay, việc xác định tình trạng nghiện ma túy nhóm ma túy tổng hợp dạng Amphetamine chỉ được thực hiện thường xuyên tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh.

Hơn nữa, quy định tại Thông tư liên tịch số 17 cho phép các bác sĩ làm việc tại trạm  y tế trở lên được xác định tình trạng nghiện, tuy nhiên việc giao cho cá nhân để xác định tình trạng nghiện là không hợp lý, do những cá nhân có thể bị tác động bởi các yếu tố tâm lý, tiêu cực xã hội làm sai lệch đến kết quả xác định tình trạng  nghiện, dẫn đến xác định tình trạng nghiện sai, hoặc chưa đủ điều kiện để kết luận tình trạng nghiện đã kết luận tình trạng nghiện tại thời điểm bác sĩ thăm khám. Hoặc lo ngại đến tác động xã hội, gia đình, các bác sĩ có thể né tránh công việc được giao.

Vì vậy, việc xác định trình trạng nghiện cần dựa trên quy định do một cơ sở y tế đủ điều kiện, có tư cách pháp nhân, có bác sĩ được đào tạo chuyên môn về chẩn đoán xác định tình trạng nghiện để bảo đảm tính chính xác, đồng thời, cơ sở đó cũng đáp ứng được các điều kiện cần thiết đảm bảo an ninh, an toàn cho các cán bộ y tế khi làm công tác xác định tình trạng nghiện.

Bên cạnh đó, dấu hiệu quan trọng để xác định tình trạng nghiện ma túy là hội chứng cai. Các hội chứng này xuất hiện sau khi người nghiện ma túy không được sử dụng ma túy; các loại ma túy khác nhau thì thời gian xuất hiện hội chứng cai cũng khác  nhau, thông thường thời gian trung bình từ 3-5 ngày. Do đó, việc xác định tình trạng nghiện cần phải có nơi giữ người sử dụng ma túy để theo dõi họ có nghiện ma túy hay không? Hiện nay, theo khung pháp luật sửa đổi, bổ sung mới, cơ quan công an có quyền tạm giữ tối đa 5 ngày đối với người bị phát hiện sử dụng ma túy để xác định tình trạng nghiện ma túy.

Mức độ biểu hiện hội chứng cai ở những người nghiện các loại ma túy khác nhau là khác nhau. Do đó, với một số loại ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp cần có những người kinh nghiệm, chuyên khoa lĩnh vực tâm thần mới có thể chẩn đoán phân biệt, xác định tình trạng nghiện.

Ngoài ra, hiện không có trang thiết bị, dụng cụ y tế phổ thông, hay phương pháp xét nghiệm để đánh giá chính xác một người nghiện ma túy mà không chờ biểu hiện hội chứng cai. Do vậy, việc xác định tình trạng nghiện phụ thuộc vào trình độ chuyên môn của bác sĩ.

Xác định tình trạng nghiện chính xác, khách quan, kịp thời và công bằng

Ngày 13/11/2020, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật số 67/2020/QH14); Ngày 30/3/2021 Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật Phòng, chống ma túy (Luật số 73/2021/QH14), có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2022; theo đó những hạn chế, vướng mắc đã nêu trên đã phần lớn được giải quyết.

Luật Phòng, chống ma túy đã quy định: Thẩm quyền xác định tình trạng nghiện do các cơ sở y tế đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện ma túy; giao Bộ Y tế quy định tiêu chuẩn chẩn đoán và quy trình chuyên môn xác định tình trạng nghiện ma túy. Đồng thời Nhà nước đảm bảo kinh phí xác định tình trạng nghiện ma túy đối với những người được cơ quan công an đề nghị xác định tình trạng nghiện ma túy; quy định rõ quyền và trách nhiệm của người được đề nghị xác định tình trạng nghiện ma túy.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính đã quy định nội dung tạm giữ hành chính với những các đối tượng cần xác định tình trạng nghiện ma túy.

Ngày 18/5/2021, Thủ tướng Chính phủ  đã ban hành Quyết định số 720/QĐ-TTg ban hành Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành Luật phòng, chống ma túy số 73/2021/QH14. Bộ Y tế được giao chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan có liên quan xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định cơ sở y tế đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện ma túy; hồ sơ, trình tự, thủ tục xác định tình trạng nghiện ma túy. Như vậy, việc ban hành Nghị định quy định chi tiết thi hành khoản 1 Điều 27 của Luật là hết sức cần thiết.

Việc xây dựng chính sách trong dự thảo Nghị định nhằm tiếp tục cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phòng, chống ma túy đã được Quốc hội thông qua và giao Chính phủ quy định chi tiết thi hành để triển khai kịp thời, đồng bộ, thống nhất các giải pháp bảo đảm thực hiện Luật hiệu quả và khắc phục những vướng mắc, bấp cập trong việc thực hiện xác định tình trạng nghiện ma túy.

Các chính sách đưa ra nhằm mục tiêu 100% huyện có người sử dụng ma túy triển khai được công tác xác định được tình trạng nghiện ma túy. Đảm bảo mỗi người sử dụng ma túy được tiếp cận với cơ sở y tế đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện ma túy có chất lượng để được xác định tình trạng nghiện ma túy.

Đồng thời không giới hạn loại hình cơ sở y tế, không phân biệt cơ sở y tế nhà nước và tư nhân trong việc tham gia xác định tình trạng nghiện ma túy. Xây dựng quy định cụ thể để các loại hình cơ sở y tế đáp ứng đủ điều kiện có thể tham gia vào quá trình xác định tình trạng nghiện ma túy, đảm bảo xác định tình trạng có hoặc không nghiện ma túy chính xác, khách quan, kịp thời và công bằng…

Top