Nhức nhối nạn lạm dụng chất gây nghiện, liệu có thể sử dụng vaccine để ngăn ngừa?

23/09/2021 08:39

Theo Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Mỹ (CDC), đại dịch lạm dụng chất gây nghiện đang ngày càng lan rộng và hoành hành. Tại Mỹ, mỗi ngày có đến136 người chết vì sử dụng quá liều opioid, thuốc có khả năng gây nghiện. Một thử nghiệm lâm sàng đang xem xét liệu có thể sử dụng vaccine để ngăn ngừa lạm dụng chất gây phiện hay không?

 Thuốc opioid có thể là chất gây nghiện cao một khi sự phụ thuộc vào opioid phát triển

Lạm dụng chất gây nghiện, thực trạng báo động

Thuốc giảm đau nhóm opioid là nhóm các chất tự nhiên và tổng hợp, có các tính chất như morphine tác động lên các thụ thể opioid. Opioid bao gồm các loại thuốc phiện (opiat), các loại thuốc có nguồn gốc từ thuốc phiện, bao gồm cả morphin. Các opioid khác là các loại thuốc bán tổng hợp và tổng hợp như hydrocodone, oxycodone và fentanyl; thuốc đối kháng như naloxone và peptide nội sinh như endorphins.

Các loại thuốc nhóm opioid chủ yếu được sử dụng để giảm đau, bao gồm cả gây mê, chúng cũng được sử dụng để giảm ho, chống tiêu chảy.

Dữ liệu gần đây nhất cho thấy rằng 70.630 người đã chết vào năm 2019 do sử dụng thuốc opioid quá liều. Khi số ca tử vong do sử dụng quá liều từ năm 2019 được so sánh với số ca tử vong do sử dụng quá liều từ năm 2013, điều này phản ánh sự gia tăng gần 1,040% số ca tử vong liên quan đến opioid. Tỷ lệ tử vong tăng mạnh này báo động dịch bệnh lạm dụng chất gây nghiện đang ngày càng lan rộng.

Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ ước tính trong năm 2019, khoảng 10,1 triệu người, từ 12 tuổi trở lên lạm dụng opioid. Nhiều opioid được kê đơn cho các cá nhân để điều trị cơn đau chẳng hạn như sau khi phẫu thuật hoặc tai nạn.

Tuy nhiên, opioid có thể gây nghiện cao và một khi sự phụ thuộc vào opioid phát triển, việc cai nghiện opioid có thể dẫn đến các triệu chứng không mong muốn, cản trở cuộc sống hàng ngày. Do đó, các cá nhân thường sẽ tiếp tục sử dụng opioid ngay cả khi đã hết thuốc theo toa. Điều này được nhấn mạnh bởi thực tế là 80% những người lạm dụng chất gây nghiện bắt đầu lạm dụng opioid theo toa. Các giao thức hiện tại tập trung vào các can thiệp hành vi để ngăn ngừa sử dụng chất gây nghiện hoặc các dịch vụ phục hồi cho những người hiện đang nghiện.
 
Vaccine tạo ra kháng thể có thể phát hiện chất gây nghiện khi xâm nhập vào cơ thể

Trong thử nghiệm lâm sàng, các nhà nghiên cứu đang kiểm tra xem liệu vaccine có thể giúp ngăn ngừa việc lạm dụng chất gây nghiện như oxycodone và heroin hay không.

Những loại vaccine này gần đây đã được phát triển và về cơ bản hoạt động để tăng cường các loại kháng thể cụ thể có thể nhận ra oxycodone hoặc heroin khi chúng xâm nhập vào cơ thể.

Do đó, nếu một cá nhân tiêm chủng vaccine này, khi uống thuốc oxycodone hoặc heroin, các kháng thể sẽ nhận ra thuốc, liên kết và ngăn chúng xâm nhập vào não. Do thuốc không thể đến não sẽ ngăn cản cảm giác hưng phấn khi lạm dụng ma túy. Tiến sĩ Sandra Comer, nhà nghiên cứu chính của thử nghiệm lâm sàng này cho biết, những loại vaccine này có thể giúp nhiều người hơn nữa đánh bại cơn nghiện và có khả năng bảo vệ họ khỏi cái chết do quá liều nếu bệnh nhân tái phát.

Mặc dù vaccine vẫn chưa được thử nghiệm trên người, nhưng chúng đã cho thấy hiệu quả cao trong các nghiên cứu tiền lâm sàng trên loài gặm nhấm. Trong một nghiên cứu, vaccine đã được tiêm cho chuột và người ta thấy rằng vaccine làm giảm khả năng gây nghiện của oxycodone, heroin, và tác dụng của vaccine rất lâu dài, kéo dài khoảng 2-3 tháng sau một lần tiêm.

Các loại vaccine hiện đang được thử nghiệm lâm sàng để xác định hiệu quả của chúng trên người. Tuy nhiên, nếu chúng chứng minh được hiệu quả, những loại vaccine này sẽ là công cụ quan trọng trong việc cứu sống hàng triệu người và ngăn ngừa đại dịch nghiện ngập.

Top