Cấp thuốc methadone nhiều ngày: Duy trì tính bền vững chương trình điều trị

Trở ngại lớn trong công tác điều trị Methadone

Lai Châu, là tỉnh miền núi biên giới có điều kiện kinh tế khó khăn so với nhiều địa phương trên toàn quốc. Tỉnh có 20 dân tộc sinh sống trên địa bàn, phong tục, tập quán, điều kiện kinh tế khó khăn đã tác động, ảnh hưởng đến gia tăng tỷ lệ lây nhiễm HIV/AIDS và nghiện ma tuý đối với nhiều địa bàn, nhiều quần thể dân cư, nhất là nhóm các đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh Lai Châu như SiLa, La Hủ, Mảng...

 Cán bộ y tế cấp túi thuốc methadone nhiều ngày cho bệnh nhân tại Lai Châu. Ảnh: Thùy Chi

Theo đánh giá của Bộ Y tế Lai Châu là một trong 10 tỉnh, thành phố có tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS và nghiện chích ma tuý phức tạp. Năm 2001 trường hợp nhiễm HIV đầu tiên tại tỉnh được phát hiện, tính đến hết năm 2020 số lũy tích nhiễm HIV là 3.532 trường hợp, trong đó số nhiễm HIV còn sống 1.816 người, về cơ bản Lai Châu đã kiềm chế được tốc độ gia tăng của dịch, khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng ở mức 0,39% hiện nay, đạt mục tiêu chương trình Nghị quyết của tỉnh đề ra đối với một tỉnh trọng điểm về ma túy, HIV/AIDS (mục tiêu của tỉnh năm 2020 là 0,40%).

Đối với Chương trình điều trị thuốc thay thế, Lai Châu là tỉnh tiên phong thực hiện mở rộng mạng lưới cấp phát thuốc tại tuyến xã. Hiện nay, chương trình tiếp cận điều trị duy trì trung bình hằng tháng từ 2.250 đến 2.300 người bệnh, tại 08 Cơ sở điều trị tuyến huyện và 30 cơ sở cấp phát tuyến xã, đạt độ bao phủ là 76% so với số người nghiện có hồ sơ quản lý của cơ quan chức năng.

Hiện tỉnh hoàn thành đạt và vượt 134% chỉ tiêu giao của Thủ tướng Chính phủ. Với kết quả đạt được xong hệ thống nhân lực thực hiện, điều kiện kinh tế của hơn 2.000 người bệnh đang là thách thức khó khăn cho tính bền vững lâu dài của chương trình. Trong khi đó, chủ trương xã hội hoá thu phí từ người sử dụng dịch vụ, tỉnh đã tổ chức học tập tại một số tỉnh, thành phố để áp dụng phù hợp với điều kiện của Lai Châu. Tuy nhiên, do đặc thù riêng, số người bệnh của tỉnh đang điều trị chiếm gần 40% là diện chính sách miễn phí và 58% đang điều trị ngay tại tuyến xã (cũng như tỉnh Sơn La năm 2019 đã ban hành Nghị quyết bãi bỏ dừng thu phí để tạo điều kiện gia tăng số người nghiệm tham giai vào điều trị).

Trong số hơn 2.200 người bệnh đang tham gia điều trị Methadone, có tới gần 60% số người bệnh cần di chuyển từ 5 km - 7 km đến cơ sở uống thuốc hằng ngày và gần 10% số người bệnh di chuyển từ 10km - 15 km. Đây là trở ngại cho việc duy trì tính bền vững của chương trình điều trị thuốc thay thế đối với địa bàn tỉnh Lai Châu hiện nay. Gây ảnh hưởng đến sự tuân thủ của người bệnh, tốn kém về chi phí đi lại, mất an toàn giao thông, ảnh hưởng giãn đoạn thời gian lao động cho người bệnh có việc làm ổn định tại địa phương...

Thạo thuận lợi để người bệnh điều trị tại nhà

Ông Nguyễn Thế Phong, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Lai Châu cho biết, được Bộ Y tế, các tổ chức dự án quốc tế quan tâm hỗ trợ, tỉnh Lai Châu bắt đầu triển khai thí điểm Đề án giai đoạn 2021-2022 tại địa bàn 3 huyện thành phố, là: Than Uyên, Tân Uyên và TP Lai Châu. Cụ thể, 3 cơ sở điều trị tại Trung tâm Y tế Than Uyên, Tân Uyên và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và 4 cơ sở cấp phát tuyến xã là Tà Mung, Phúc Than huyện Than Uyên và cơ sở cấp phát xã Hố Mít, xã Pắc Ta huyện Tân Uyên. Có 250 bệnh nhân sẽ được tham gia chương trình thí điểm này.

Đề án thí điểm cấp phát thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế sẽ là tiền đề cho việc duy trì tính bền vững của chương trình điều trị thuốc thay thế, giúp giảm chi phí không cần thiết cho người bệnh. Đề án được thí điểm trong giai đoạn 2021-2022.

Để kịp thời triển khai, hoàn thành sớm các chỉ tiêu cam kết như trong nội dung Đề án được Bộ Y tế phê duyệt, ông Nguyễn Thế Phong cho biết, Sở Y tế tỉnh sẽ chủ động báo cáo UBND tỉnh Lai Châu cho phép thực hiện và phối hợp với Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) tổ chức Hội thảo xin ý kiến của ngành chức năng và UBND huyện, thành phố tạo sự đồng thuận trong triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, ngành Y tế tỉnh sẽ tạo mọi điều kiện, phương tiện, nhân lực, cơ sở hạ tầng ổn định cho các đơn vị triển khai thực hiện. Tiếp tục chỉ đạo và giao nhiệm vụ cho các Phòng chức năng Sở Y tế, Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh là đơn vị đầu mối thường trực của ngành Y tế. Tăng cường kiểm tra, giám sát hỗ trợ chuyên môn cho Trung tâm Y tế Than Uyên, Tân Uyên thực hiện triển khai đề án bảo đảm tuân thủ hướng dẫn tại Quyết định số 842/QĐ-BYT, ngày 29/01/2021 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc phê duyệt Hướng dẫn triển khai đề án thí điểm.

Đồng thời, phối hợp với ngành chức năng của tỉnh, UBND huyện, thành phố tăng cường kiểm tra, giám sát quá trình triển khai thực hiện, để chỉ đạo, giải quyết kịp thời khó khăn vướng mắc nhằm hoàn thành mục tiêu của Đề án thí điểm của Bộ Y tế giao.

Theo Kế hoạch đề án thí điểm đã đưa ra, mục tiêu là năm 2021 Lai Châu cấp thuốc cho 266 bệnh nhân, hết năm 2022 cấp thuốc mang về cho tối thiểu 400 bệnh nhân, tối đa 700 bệnh nhân.

Anh Giàng A Khoa, 45 tuổi, ở Tả Lèng, Tam Đường, tỉnh Lai Châu – người được tham gia chương trình thí điểm cấp phát methadone nhiều ngày cho biết, anh tham gia chương trình điều trị methadone từ 4 năm nay. Từ khi được điều trị sức khỏe của anh cải thiện rõ rệt, không còn cảm giác thèm muốn heroin. Tuy nhiên, hằng ngày anh phải vượt gần 10 km để đến uống thuốc tại cơ sở điều trị methadone của tỉnh là trở ngại lớn nhất đối với anh. Nhiều hôm mưa bão, hay vướng bận công việc anh vẫn phải thu xếp vượt chặng đường dài để đến uống thuốc. Việc phải đến cơ sở điều trị hàng ngày cũng khiến anh khó tìm được công việc ổn định. Do đó, được lựa chọn tham gia chương trình khiến anh rất vui.

“Tôi rất vui khi được tạo điều kiện cho tham gia chương trình cấp phát thuốc methadone về nhà nhiều ngày. Để không gặp phải những rủi ro trong công tác điều trị, các cán bộ y tế đã căn dặn tôi rất kỹ lưỡng. Tôi sẽ tuân thủ điều trị, thực hiện nghiêm ngặt các quy định về điều trị, uống thuốc tại nhà”, anh Giàng A Khoa cho hay.