Chẩn đoán và điều trị thành công bệnh nhân lao phổi tản mạn

Vừa qua, tại Bệnh viện Quân y 103 vừa điều trị thành công cho một bệnh nhân mắc bệnh lao tản mạn.

BS. Trần Văn Danh, Trung tâm Nội Hô hấp, Bệnh viện Quân y 103 cho biết, bệnh nhân Phạm Công Nh. 61 tuổi, vào viện ngày 15/12/2021 vì đau đầu nhiều và sốt. Triệu chứng đau đầu xuất hiện trước vào viện 2 tuần, đau đầu lan tỏa, đau âm ỉ liên tục và tăng dần. Sau 5 ngày, bệnh nhân xuất hiện sốt, sốt nóng, sốt nhẹ đến vừa, thường xuất hiện vào buổi chiều tối, kèm theo ho khan nhiều, mệt mỏi, chán ăn, giảm sức lao động và sút cân 5 kg. Bệnh nhân đã đi khám tại nhiều cơ sở y tế, được chẩn đoán viêm phổi và điều trị tại nhà bằng kháng sinh, bệnh đỡ ít. Sau 10 ngày, bệnh nhân xuất hiện thêm triệu chứng nấc liên tục, buồn nôn và nôn, khám tại Bệnh viện Quân y 103 được nhập viện điều trị. Bệnh nhân được chụp Xquang và cắt lớp vi tính lồng ngực. Kết quả là tổn thương là các nốt mờ lan tỏa hai phổi, không có hang.

Bệnh nhân ngoài tổn thương ở phổi còn có biểu hiện của hội chứng màng não. Các bác sĩ khoa bệnh lao-Trung tâm Nội hô hấp đã cùng hội chẩn với bác sĩ chuyên khoa Truyền nhiễm. Sau khi có kết quả xét nghiệm bệnh nhân được xác định chẩn đoán lao phổi tản mạn và lao màng não. Bệnh nhân điều trị kháng sinh chống lao theo phác đồ hướng dẫn của chương trình chống lao Quốc gia, corticoid toàn thân, điều trị triệu chứng, dinh dưỡng. Sau 2 tuần điều trị, tình trạng bệnh đã có những cải thiện rõ rệt, đau đầu giảm nhiều, ăn ngủ tốt hơn, sức khỏe và cân nặng hồi phục tốt và bệnh nhân được ra viện điều trị ngoại trú tại Trung tâm Nội hô hấp..

Theo BS. Trần Văn Danh, lao tản mạn là một thể lao với sự lan tràn vi khuẩn lao theo đường máu hoặc đường bạch huyết từ một tổn thương lao đã có trước, tạo nên tổn thương ở nhiều cơ quan ( phổi, màng não, màng phổi, màng bụng, màng tim, hạch, gan, lách, tủy xương …), là một thể lao nặng với tỷ lệ tử vong thường cao hơn các thể lao khác.

Ở những bệnh nhân có hệ miễn dịch bình thường, tỉ lệ lao tản mạn chiếm dưới 2% trong tổng số các ca bệnh lao, và có thể lên tới 20% trong các ca lao ngoài phổi.

Lao tản mạn thường gặp chủ yếu ở người lớn, có cơ địa suy giảm miễn dịch nặng, nhiều bệnh đồng mắc (HIV/AIDS, lạm dụng rượu, dùng corticoid kéo dài, suy thận, đái tháo đường, mang thai,…) và điều kiện kinh tế-xã hội thấp kém, suy dinh dưỡng. Để chẩn đoán lao tản mạn, cần có sự phối hợp chặt chẽ của nhiều chuyên khoa. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có ý nghĩa lớn trong giảm tỷ lệ tử vong và các di chứng sau lao, đặc biệt di chứng tại não, màng não.

BS. Trần Văn Danh cho biết, để chẩn đoán lao phổi, phương pháp đơn giản và dễ thực hiện nhất là xét nghiệm vi sinh đờm của bệnh nhân. Tuy nhiên, bệnh nhân ho khan nên không lấy được đờm để xét nghiệm. Chính vì vậy, bệnh nhân được chỉ định soi phế quản để lấy bệnh phẩm làm xét nghiệm.

Đây là một trường hợp khó, soi phế quản, sinh thiết xuyên thành có thể gặp nhiều tai biến, biến chứng hơn vì bệnh nhân có lao màng não, não, bệnh nhân còn có tổn thương tại màng não.

 Do vậy trên bệnh nhân này khi nội soi đã được thực hiện tổng hợp nhiều biện pháp lấy bệnh phẩm bao gồm: rửa phế quản-phế nang chọn lọc và sinh thiết xuyên thành phế quản, lấy bệnh phẩm làm các xét nghiệm về vi sinh tìm vi khuẩn lao, vi khuẩn thường và mô bệnh học. Tuy các kết quả xét nghiệm vi sinh đều âm tính, kết quả xét nghiệm mô bệnh học cho kết quả dương tính với lao.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng được chọc dịch não tủy nhiều lần để xét nghiệm và kết quả xét nghiệm geneXpert/MTB dịch não tủy dương tính, không kháng thuốc Rifampicine.

Đây cũng là kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả trong chẩn đoán lao phổi tản mạn trên lâm sàng.

Giang Oanh