Cảnh báo loại ma túy mạnh gấp 500 lần heroin tại Australia

Vụ án chấn động ở Melbourne

Giữa mùa đông năm 2024, trong một căn hộ ở vùng ngoại ô phía Bắc Melbourne, bốn người – Carly Morse, Thomas Vale, Michael Hodgkinson và Abdul El Sayed – cùng nhau sử dụng ma túy tưởng là cocain. Khoảng 3 giờ sáng ngày 24/6, cả bốn người rơi vào trạng thái bất tỉnh.

Tối hôm sau, chú của El Sayed, ông Cory Lewis, lo lắng khi không thấy cháu về nên tìm đến căn hộ. Do cửa sổ phủ phim phản quang, ông không thể nhìn vào trong nên đã trèo hàng rào ra phía sau. Qua khe rèm ở bếp, ông thấy El Sayed ngồi dựa vào tủ, sùi bọt mép. Ông vội dùng búa cao su phá cửa xông vào.

Bên trong, Hodgkinson nằm gục ở lối vào phòng khách, Vale cũng bất tỉnh gần đó, còn Morse nằm giữa ghế sofa và cửa trượt. Tất cả đã tử vong chỉ sau vài phút sử dụng.

Cả bốn nạn nhân đều còn rất trẻ: Morse (42 tuổi) và Vale (32 tuổi) là một cặp đôi có con nhỏ; Hodgkinson 37 tuổi; El Sayed mới 17 tuổi nhưng đã là cha của một bé gái sơ sinh.

Kết quả điều tra cho thấy, họ không hít cocain như tưởng mà là protonitazene – một dạng opioid tổng hợp cực độc, mạnh gấp hàng trăm lần heroin.

Chất độc mạnh gấp 500 lần heroin

Cảnh sát không đủ bằng chứng khởi tố người cung cấp loại "cocain pha nitazene" khiến bốn người thiệt mạng ở Broadmeadows. Manh mối duy nhất là các tin nhắn giữa Hodgkinson và người bán qua ứng dụng mã hóa Signal, có tài khoản tên TryMe.

"Chúng tôi không muốn cái chết của cháu mình trở nên vô nghĩa," bà Fatima El Tarek, dì của El Sayed, phát biểu tại phiên điều tra. "Nếu việc chia sẻ nỗi đau này có thể cứu được dù chỉ một mạng người, thì điều đó xứng đáng."

Bốn cái chết này được xem là vụ việc nghiêm trọng nhất ở Australia liên quan đến nitazene – loại ma túy tổng hợp có sức mạnh khủng khiếp, mạnh hơn heroin tới 500 lần và mạnh gấp 10 lần fentanyl.

Nitazene được phát triển từ những năm 1950 để nghiên cứu giảm đau, nhưng chưa từng được chấp thuận sử dụng trong y học. Hiện nay, nó xuất hiện trên thị trường chợ đen dưới nhiều dạng: trong thuốc lá điện tử giả chứa cần sa, viên nén hình gấu bông, bột giả cocain và cả thuốc giảm đau giả.

Đến năm 2019, Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC) mới ghi nhận nitazene lần đầu. Đến nay, đã xác định 26 loại nitazene khác nhau, trong đó có isotocyanozene – loại mới được phát hiện lần đầu ở Canberra vào tháng 9 vừa qua.

Chất này đã gây ra hàng nghìn ca tử vong ở Mỹ và hàng chục ca tại Anh. Cảnh sát Liên bang Australia ví việc sử dụng nitazene như "chơi trò may rủi với cái chết".

Cảnh báo khẩn từ giới chức

Theo lực lượng Biên phòng Australia, hơn 60 lô hàng chứa nitazene đã bị chặn, chủ yếu qua đường bưu điện. Ông Troy Sokoloff, quyền chỉ huy lực lượng này, cảnh báo: "Mức độ đe dọa mà chất này gây ra cho cộng đồng Australia là cực kỳ nghiêm trọng".

Chỉ một lượng nhỏ bằng 1/5 hạt muối cũng đủ khiến người dùng tử vong. Từ năm 2021 đến nay, Australia đã ghi nhận ít nhất 30 ca sốc thuốc có liên quan – nhưng con số thực tế có thể cao hơn nhiều.

Trước tình hình đó, giới chức y tế và cơ quan pháp y kêu gọi mở rộng dịch vụ kiểm tra thuốc để ngăn ngừa thảm kịch. Một điều tra viên bang Victoria cho biết đã có 16 ca sốc thuốc do nitazene trong ba năm qua, đồng thời đề xuất chính quyền đầu tư cho dịch vụ xét nghiệm này.

Trường hợp điển hình là SL, 38 tuổi, tử vong cuối năm 2022 sau khi tiêm phải chất tưởng là heroin. Điều tra viên Ingrid Giles cho biết: "Nếu khi đó bang Victoria đã có dịch vụ kiểm tra thuốc, có lẽ SL đã có cơ hội sống."

Bốn ngày sau vụ Broadmeadows, bà Katherine Whetton, quyền Thư ký Sở Y tế bang Victoria, thông báo chính quyền sẽ thử nghiệm dịch vụ kiểm tra thuốc nhằm ngăn chặn các ca tương tự.

"Chỉ một hạt nhỏ cũng đủ giết người"

Phó Giáo sư Dimitri Gerostamoulos, chuyên gia độc chất học tại Viện Pháp y bang Victoria, từng tham gia nhóm công tác của UNODC ở Vienna, kể lại: "Ngay từ khi đó, chúng tôi đã nhận thấy tác động khủng khiếp của các chất tổng hợp mới trên toàn cầu."

Hầu hết người sử dụng không biết mình đang dùng nitazene, bởi chất này thường được trộn trong các loại ma túy khác. Chỉ cần vài hơi thuốc điện tử, một viên nén MDMA giả hoặc một vệt cocain có chứa nitazene cũng có thể gây tử vong.

Loại chất này mạnh đến mức chỉ một hạt nhỏ cũng có thể giết người. Ngay cả nhân viên cấp cứu tại hiện trường các ca sốc thuốc cũng phải hết sức cẩn trọng để tránh hít phải.

Nitazene khiến người dùng ngừng thở chỉ sau vài phút, dẫn đến thiếu oxy, liệt, co giật và tử vong.

Các chuyên gia khuyến nghị sử dụng thuốc naloxone (có tác dụng đảo ngược tác động của opioid), mở rộng xét nghiệm kiểm tra, tăng cường giáo dục cộng đồng và phát triển que thử nitazene. Tuy nhiên, nhiều biện pháp vẫn chưa được triển khai đầy đủ ở các bang lớn, thậm chí có nơi còn cắt giảm chương trình kiểm tra thuốc.

Phát hiện nitazene trong nước thải

Ngày 15/10, Sở Y tế bang Queensland phát cảnh báo khẩn sau hai ca tử vong trong hai tuần. Cùng ngày, Phó Thủ hiến bang Jarrod Bleijie lên tiếng bảo vệ quyết định hủy bỏ chương trình kiểm tra thuốc, dù vấp phải nhiều chỉ trích.

Dù vậy, Queensland lại là bang tiên phong phân tích nước thải để phát hiện nitazene. Nhóm nghiên cứu Đại học Queensland do ông Richard Bade dẫn đầu lần đầu tìm thấy nitazene trong nước thải vào năm 2023 và hiện đang mở rộng xét nghiệm để phát hiện thêm nhiều dạng mới. Ông ví công việc này như "mò kim đáy biển" vì lượng chất quá nhỏ, khó phát hiện. Tuy nhiên, lực lượng chức năng vẫn đang nỗ lực để ngăn chặn loại ma túy này lan rộng ra cộng đồng.

Thùy Chi (Theo The Guardian)