Cộng đồng góp phần bền vững cho công tác phòng, chống HIV/AIDS

 Nhóm Kết Nối Trẻ tổ chức truyền thông về lợi ích xét nghiệm HIV trong cộng đồng cho người nam quan hệ  tình dục đồng giới. Ảnh: Tống Nam

Cụ thể, tại Bình Dương, 4 tổ chức cộng đồng bao gồm: Nhóm Kết Nối Trẻ, nhóm Trăng Khuyết, nhóm Hy Vọng và nhóm Hương Lá đã cùng với Trung tâm Phòng, chống AIDS tỉnh Bình Dương thực hiện nhiều hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trong suốt  8 năm qua (2011-2019), mang lại nhiều thành tựu to lớn cho cộng đồng, cũng như ngành Y tế trên địa bàn.

Biết được tình trạng HIV là một bước quan trọng để người nhiễm HIV được điều trị thuốc kháng virus ARV. Người nhiễm HIV bắt đầu điều trị ARV sớm sẽ sống lâu hơn, khỏe hơn, tiết kiệm chi phí điều trị, biết cách dự phòng không để lây truyền cho người khác… Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người, đặc biệt là những người có nguy cơ cao không tiếp cận dịch vụ xét nghiệm và tư vấn HIV cho đến khi họ bị bệnh nặng.

Bác sĩ Nguyễn Kiều Uyên, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh khẳng định, chỉ có xét nghiệm mới giúp một người biết tình trạng nhiễm HIV. Do thời kỳ ủ bệnh khi nhiễm HIV kéo dài nhiều năm nên thời kỳ này người nhiễm HIV vẫn khỏe mạnh bình thường. Vì vậy, nhìn bề ngoài không thể biết được một người có nhiễm HIV hay không. Chỉ có xét nghiệm mới biết người đó có bị nhiễm HIV hay không. Ngay cả khi ở giai đoạn nhiễm HIV có triệu chứng hoặc giai đoạn AIDS thì các biểu hiện của bệnh AIDS vẫn không điển hình mà phụ thuộc vào triệu chứng của các bệnh nhiễm trùng cơ hội khác như viêm phổi hoặc tiêu chảy, loét miệng... Do đó, người thầy thuốc cũng không thể khẳng định bệnh nhân nhiễm HIV nếu không làm xét nghiệm HIV.

Trong khi đó các tổ chức cộng đồng lại có nhiều năm kinh nghiệm hỗ trợ cộng đồng. Tiêu biểu là nhóm Kết Nối Trẻ, là một tổ chức cộng đồng với 8 năm làm việc với cộng đồng người nam tình dục đồng giới, người chuyển giới và người nghiện chích ma túy. Trong năm 2019, nhóm đã phối hợp cùng với Phòng truyền thông và Huy động cộng đồng của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tổ chức 2 đợt truyền thông lớn, với tổng hơn 200 người tham dự.

Ngoài ra, Kết Nối Trẻ cũng kết nối mật thiết trong các đợt VCT lưu động, truyền thông nhóm lớn, tổ chức sự kiện đều có sự phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Aids tỉnh Bình Dương nhằm đưa đến những thông tin , kiến thức mới nhất đến cộng đồng.

Một trong những lợi ích của việc xét nghiệm HIV sớm nữa là giúp người có hành vi nguy cơ nhiễm HIV giải tỏa được những băn khoăn, lo lắng; đồng thời giúp mọi người biết cách dự phòng lây nhiễm HIV cho bản thân mình và người thân. Nếu kết quả xét nghiệm HIV là “âm tính”, người tham gia xét nghiệm sẽ giải tỏa được những băn khoăn, lo lắng về tình trạng nhiễm HIV của mình. Không những thế, khi làm xét nghiệm, cán bộ tư vấn sẽ giúp bạn biết cách dự phòng lây nhiễm HIV. Ngay cả trong trường hợp kết quả xét nghiệm là “dương tính” (khẳng định bạn đã nhiễm HIV) thì điều đó cũng giúp bạn dự phòng lây nhiễm HIV cho người thân, có kế hoạch tốt hơn cho cuộc sống, tiếp cận điều trị và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe kịp thời.

Điều quan trọng nữa là nếu biết tình trạng nhiễm HIV sớm, người nhiễm sẽ được chăm sóc và điều trị ARV kịp thời. Một người nếu biết sớm tình trạng nhiễm HIV của mình cộng với sự tư vấn của thầy thuốc sẽ giúp họ biết cách dự phòng lây nhiễm HIV cho vợ, chồng, bạn tình, người thân trong gia đình và những người khác.

Bác sĩ Kiều Uyên cho biết, rất nhiều trường hợp đáng tiếc do không biết tình trạng nhiễm HIV nên đã “vô tình” làm lây truyền HIV sang vợ, chồng, bạn tình, người thân trong gia đình và lây truyền HIV từ cha, mẹ sang con. Do đó, càng phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV thì việc chăm sóc y tế, bao gồm cả điều trị bằng ARV sẽ càng được bắt đầu sớm. Điều đó giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh, sống lâu hơn và an toàn cho bản thân, mọi người xung quanh hơn.

Nghiên cứu khoa học khẳng định rằng, ngoài lợi ích giúp người nhiễm HIV khỏe mạnh, điều trị ARV sớm còn có tác dụng ức chế sự sinh sôi của HIV và qua đó làm giảm nguy cơ lây truyền HIV từ người nhiễm HIV sang người khác qua quan hệ tình dục tới 96%. Hơn nữa, khi xét nghiệm và biết tình trạng nhiễm HIV sớm, người nhiễm sẽ được điều trị HIV kịp thời, giúp giảm chi phí thuốc men, chi phí khám chữa bệnh và chi phí nằm viện.

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, người nhiễm HIV nếu được điều trị sớm và tuân thủ điều trị sẽ có tuổi thọ tương đương với người không nhiễm HIV. Bộ Y tế đã có hướng dẫn điều trị ARV ngay khi phát hiện nhiễm HIV. Do vậy, khi một người được xét nghiệm và phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV sẽ được điều trị ARV kịp thời.

 Xét nghiệm HIV chưa bao giờ dễ dàng như thế  -  chỉ trong 15 phút để biết kết quả. Ảnh: Tống Nam

Ước tính, hiện Việt Nam mới có gần 80% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình. Trong khi đó, chỉ còn 1 năm nữa để đạt tới mục tiêu 90% thứ nhất, đó là khoảng cách lớn cần sự nỗ lực của mỗi cá nhân và cả cộng đồng. Hiện nay, dịch vụ xét nghiệm HIV đã được triển khai rộng khắp cả nước. Ngoài các cơ sở y tế, xét nghiệm sàng lọc HIV còn được thực hiện tại cộng đồng thông qua các cán bộ y tế thực hiện lưu động hoặc các nhân viên tiếp cận cộng đồng (là những người không chuyên) đã được hướng dẫn, tập huấn.