Đầu tư vào hệ thống y tế, phòng trừ HIV để phục hồi kinh tế ở châu Phi

Sự kiện có chủ đề "Đầu tư vào y tế là đầu tư vào phục hồi kinh tế: Tài trợ cho chữa trị HIV, hệ thống y tế công cộng, sẵn sàng ứng phó với đại dịch" được tổ chức trước Hội nghị thượng đỉnh châu Phi - Liên minh Châu Âu (EU) lần thứ sáu diễn ra vào ngày 17 và 18/2.

Các diễn giả cho biết, mặc dù chiếm 16% dân số toàn cầu và đối mặt với 26% gánh nặng bệnh tật toàn cầu, nhưng châu Phi chỉ chiếm 2% chi tiêu cho y tế toàn cầu. Bất chấp Cam kết của Abuja năm 2001 các chính phủ phân bổ 15% ngân sách cho y tế ở châu Phi nhưng mức trung bình vẫn chỉ là 7%.

Các diễn giả đã thảo luận về việc châu Phi đã bị chậm lại tiến trình này như thế nào trong phản ứng COVID-19, với ít hơn 12% người dân ở châu Phi được tiêm chủng vaccine COVID-19. Việc tiếp cận không đầy đủ với vaccine, thuốc men và công nghệ cũng như hệ thống y tế yếu kém đã cản trở việc thực hiện quyền được chăm sóc sức khỏe của tất cả người dân châu Phi trong thời kỳ đại dịch. Ngoài ra, những hạn chế về tài khóa và gánh nặng nợ không bền vững, đang cản trở con đường phục hồi.

Được sự đồng hành của Chính phủ Pháp, sự kiện này được tổ chức bởi UNAIDS, Liên minh châu Phi, Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét, Ngân hàng Thế giới, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc và Tổ chức Y tế Thế giới. Dưới sự điều hành của Tiến sĩ Donald Kaberuka, Đại diện Cấp cao về Tài chính, Liên minh châu Phi (AU), phiên họp đã cố gắng tìm cách mở rộng cơ sở doanh thu có sẵn cho các nước châu Phi để tăng cường tài chính y tế và thúc đẩy đoàn kết toàn cầu.

Các đại biểu nhấn mạnh nhu cầu đầu tư tổng thể vào các hệ thống y tế công cộng nhằm tăng cường chăm sóc sức khỏe toàn dân, bao gồm các dịch vụ do cộng đồng lãnh đạo và tránh gây quá tải cho những người dễ bị tổn thương nhất để vượt qua cuộc khủng hoảng COVID-19. Hơn nữa, việc giải quyết các đại dịch HIV và COVID-19 hiện nay, cũng như các bệnh truyền nhiễm khác như sốt rét và lao, phải được tiến hành đồng thời để ngăn chặn các đại dịch trong tương lai và bảo vệ an ninh y tế toàn cầu.

"Nếu chúng ta tiếp tục như hiện tại - nếu chúng ta không thực hiện các bước cần thiết để tăng tốc độ tiếp cận và thu hẹp bất bình đẳng trong ứng phó với HIV - thế giới có thể đối mặt với 7,7 triệu ca tử vong do AIDS trong 10 năm tới - 4,7 triệu ca tử vong trong số đó sẽ là ở châu Phi", bà Winnie Byanyima, Giám đốc điều hành UNAIDS nói.

Tại diễn đàn, các nhà lãnh đạo nhấn mạnh việc đầu tư cho HIV, hệ thống y tế và đại dịch cần thiết như thế nào để cứu sống con người và phục hồi kinh tế, và làm thế nào để châu Phi không có sự phục hồi mạnh nếu không có an ninh y tế cho tất cả mọi người.

"Ít hơn một nửa số trạm y tế ở châu Phi có nước và điện. Chúng tôi phải làm nhiều hơn nữa, chúng tôi biết khoảng cách về kinh phí là ở đâu: đầu tư vào y tế, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng", ông Remy Rioux, Giám đốc điều hành của AFD chia sẻ.

Các đại biểu đều khẳng định vai trò lãnh đạo và chủ quyền ngày càng tăng của châu Phi, đồng thời kêu gọi quan hệ đối tác mới giữa châu Phi-EU sẽ hỗ trợ các thể chế châu Phi và dựa vào sự lãnh đạo của nó, phối hợp với các thể chế đa phương. Cụ thể, họ kêu gọi EU dành thêm các cơ chế tài chính cho HIV, y tế và chuẩn bị cho đại dịch, bao gồm hỗ trợ phát triển bền vững và gia tăng ở nước ngoài (ODA).

Các thành viên ban hội thẩm cũng công nhận tầm quan trọng của nguồn tài chính trong nước đối với tính bền vững lâu dài. Tuy nhiên, những khó khăn về tài chính hiện nay là quá sức đối với nhiều nước trong khu vực. Hành động quyết liệt để xóa bỏ nạn trốn thuế và trốn thuế sẽ rất quan trọng (hàng năm có khoảng 25 đến 50 tỷ USD có thể được sử dụng cho y tế và giáo dục của người châu Phi bị mất). Tăng thu nội địa đòi hỏi phải có những cải cách mạnh mẽ về thuế quốc tế và quốc gia. Các cách có thể được thảo luận về phía trước để mở rộng cơ sở doanh thu bao gồm chống trốn thuế, cải thiện các điều kiện mà các quốc gia châu Phi có được tài chính, các chính sách xóa và xóa nợ…

Các diễn giả nhấn mạnh rằng việc tăng tỷ lệ phân bổ doanh thu, cũng như đầu tư tốt hơn và sử dụng các nguồn lực cho y tế và đại dịch là cần thiết, tận dụng cơ sở hạ tầng phòng chống AIDS và các bài học kinh nghiệm từ ứng phó với AIDS dựa trên quyền để ngăn chặn đại dịch trong tương lai.

Giang Oanh