Để điều trị hiệu quả các rối loạn do sử dụng chất gây nghiện

Tháng hành động Hỗ trợ phục hồi cho các bệnh nhân trong và sau điều trị

DSM-5 là ấn bản mới nhất của Cẩm nang Hướng dẫn Chẩn đoán và Thống kê của Hiệp hội Tâm thần  Mỹ  (APA) được phát hành có ý nghĩa quan trọng trong việc đáp ứng thực tế theo SAMHSA (Cơ quan trực thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ sức khỏe con người Hoa Kỳ) cho thấy, hàng triệu người Mỹ cần được phát hiện và điều trị nghiện. Nhiều người trong số họ không thấy cần thiết phải tiếp cận các dịch vụ điều trị và chỉ có khoảng 10% trong số những người nghiện thực sự được tiếp cận  điều trị và các dịch vụ bổ trợ.

Thống kê trên cũng cho thấy trong 23,1 triệu người trên 12 tuổi có vấn đề về rối loạn do sử dụng chất gây nghiện. Trong số họ, 94,6% (20,6 triệu) không nhận thấy có nhu cầu cần điều trị, do đó họ đã không nỗ lực để tìm cách điều trị. Chỉ có 3,7% số người nhận thấy họ cần điều trị nhưng lại không tiếp cận điều trị. Và một con số rất khiêm tốn là 1,7% nhận thấy họ cần được điều trị và đã nỗ lực để được tiếp cận các dịch vụ điều trị.

Điểm mới nhất của DSM-5 về vấn đề chuẩn đoán và điều trị nghiện là việc hợp nhất “Lệ thuộc” và “Lạm dụng” vào thành “Rối loạn sử dụng chất gây nghiện”. Những điểm mới này được đề cập trong Hội nghị do Viện nghiên cứu Ma túy và Hội các vấn đề về nghiện chất diễn ra tại Puerto Rico từ ngày 13-19/6 vừa qua.

Các tác giả của DSM-5 đã trình bày những lý do thay cho phiên bản cũ DSM-IV ra đời từ năm 1994. Theo Tiến sĩ Deborah Hasin và các cộng sự, 11 tiêu chí mới chuẩn đoán “Rối loạn sử dụng chất” áp dụng cho các cá nhân sử dụng chất gây nghiện trong vòng 12 tháng qua gồm: Không hoàn thành công việc được giao; sử dụng gây hậu quả về sức khỏe; có những hệ lụy cho bản thân và xung quanh; liều lượng dùng ngày càng tăng; biểu hiện các dấu hiệu vã thuốc khi giảm hoặc không sử dụng; mong muốn nhưng không thể giảm hoặc ngừng sử dụng được; sử dụng nhiều lần và nhiều hơn dự kiến; sao nhãng những công việc quan trọng; dành nhiều thời gian cho các hoạt động có liên quan đến sử dụng chất; biểu hiện các vấn đề về tâm lý và thể chất liên quan đến nghiện chất (các biểu hiện ra bên ngoài đặc thù cho từng chất gây nghiện); thèm nhớ chất gây nghiện một cách mãnh liệt.

Điểm mới nhất trong các tiêu chí trên là tiêu chí thèm nhớ được bổ sung thêm, trong khi đó tiêu chí cũ trong DSM-IV “có các vấn đề liên quan đến luật pháp” bị loại bỏ. Việc tích hợp chẩn đoán “Rối loạn” do sử dụng nghiện chất giúp người bệnh được chẩn đoán sớm và được cung cấp các can thiệp theo cấp độ kịp thời.

DSM-5 qui định từ hai tiêu chí trở nên sẽ được chẩn đoán là “Rối loạn sử dụng chất gây nghiện”. Các cấp độ rối loạn được xếp loại trên số lượng tiêu chí như nhẹ (2-3 tiêu chí); trung bình (4-5 tiêu chí) và nặng ≥ 6 tiêu chí. Các cấp độ này tương ứng với mức độ chăm sóc và điều trị phù hợp.

Tại hội nghị CPDD (Hội nghị của Viện nghiện cứu ma túy của Hoa Kỳ), tác giả S.M. Kelly báo cáo bằng chứng cho thấy DSM-5 đã mở rộng và tạo điều kiện chẩn đoán Rối loạn ngay ở trẻ vị thành niên, đặc biệt với nicotine và cần sa đã bị bỏ qua trong DSM-IV. 

Cùng với các tiêu chí chẩn đoán của APA, Hiệp hội Y học nghiện Hoa Kỳ (ASAM) đã bổ sung các cấp độ chăm sóc, điều trị và phục hồi tương ứng. Ví dụ các can thiệp ngắn được áp dụng cho cấp độ rối loạn nhẹ. Người bệnh ở cấp độ vừa và nặng cần được quản lý và điều trị tích cực. Hiệp hội cũng đã chỉnh sửa một số thuật ngữ chuyên môn như cắt cơn giải độc thành quản lý hội chứng cai là nhiệm vụ của cán bộ điều trị vì thực tế các tế bào gan của chính bệnh nhân đã làm nhiệm vụ giải độc. Thêm vào đó cả ABAM và ASAM đã chỉnh sửa và đơn giản hóa các ký tự. Ngay với Hướng dẫn chẩn đoán, phiên bản này được đặt là DSM-5 thay cho các ký tự la mã trước đây, cấp độ can thiệp cũng được bắt đầu bằng số như 1, 2…

Hiện ASAM đang thử nghiệm phiên bản điện tử và sẽ sớm được áp dụng để phục quá trình điều trị một cách hiệu quả cho bệnh nhân, cán bộ y tế và các chủ thể khác có liên quan.