Đưa người nghiện từ 12 tuổi đi cai: Bảo đảm tính nhân văn, quyền trẻ em

Học viên thiếu nhi tại Trung tâm Giáo dục dạy nghề Thanh thiếu niên 2 biểu diễn tiếc mục văn nghệ

Theo đó, người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi được khuyến khích đăng ký cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng hoặc tại các cơ sở cai nghiện. Trong trường hợp không đăng ký cai nghiện tự nguyện thì sẽ áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Tại Điều 33, người nghiện ma tuý từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi thuộc một trong các trường hợp sau đây: Không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện; Trong thời gian cai nghiện ma tuý tự nguyện bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma tuý; Người nghiện ma tuý các chất dạng thuốc phiện không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế hoặc bị chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế do vi phạm quy định về điều trị nghiện.

Điều 34 của Luật đã quy định cụ thể về việc lập hồ sơ đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an) cho hay: "Do Luật cũ không quy định nên hiện nay không đưa được người nghiện ở độ tuổi này vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, trong khi đó độ tuổi người nghiện ngày càng trẻ hóa".

Thẩm quyền quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc do Tòa án nhân dân cấp huyện và không bị coi là xử lý vi phạm hành chính. Thời gian cai nghiện bắt buộc đối với nhóm tuổi này là từ 6 - 12 tháng.

Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, trong quá trình xây dựng luật, quy định xác định độ tuổi đưa đi cai nghiện đã được đưa ra xin ý kiến, bàn thảo rất kỹ, thận trọng.

Ngoài ra, luật này quy định các cơ sở cai nghiện ma túy công lập phải bố trí chỗ dành riêng cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi. Những người trong độ tuổi này khi thực hiện biện pháp cai nghiện tại các cơ sở cũng được đảm bảo các quyền lợi khác như được vui chơi, học hành...

Theo Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, do đây không phải là biện pháp xử lý hành chính nên các lý lịch tư pháp của người nghiện trong độ tuổi trên không bị ảnh hưởng. Hơn nữa, về nguyên tắc phải tách biệt người nghiện trong độ tuổi trên với người nghiện trên 18 tuổi trong quá trình cai nghiện để đảm bảo cho các em không bị tác động, không bị ảnh hưởng, đảm bảo việc cai nghiện có hiệu quả. Trường hợp trong thời gian quản lý sau cai, người này tái nghiện thì tiếp tục được cho đăng ký cai nghiện tự nguyện.

Nâng cấp, sửa chữa cơ sở cai nghiện ma túy 

Cũng theo ông Trần Ngọc Túy, Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐTB&XH), đây là điểm nhân văn, thể hiện sự quan tâm, chăm lo nhưng cũng là biện pháp theo dõi, quản lý chặt chẽ hơn đối với trẻ em nghiện, bảo đảm quyền được bảo vệ khỏi chất ma túy được quy định tại Điều 28, Luật Trẻ em: “Trẻ em có quyền được bảo vệ khỏi mọi hình thức sử dụng, sản xuất, vận chuyển, mua, bán, tàng trữ trái phép chất ma túy”. Như vậy, trẻ em nghiện ma túy có quyền tham gia các chương trình cai nghiện (có thể tại gia đình hoặc cộng đồng hoặc tại các cơ sở).

Hiện nay, nước ta có khoảng 235.000 người nghiện có hồ sơ quản lý, trong đó gần 39.000 người nghiện ma túy đang trong các cơ sở do ngành công an quản lý, khoảng 52.000 người nghiện các chất dạng thuốc phiện đang điều trị thay thế bằng thuốc methadone và khoảng 38.000 người nghiện trong các cơ sở cai nghiện, còn lại là hơn 100.000 người nghiện ma túy đang sinh sống ngoài cộng đồng.

Khi Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) có hiệu lực, trong thời hạn 2 năm kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành, cơ sở cai nghiện ma túy công lập phải đáp ứng đủ điều kiện theo quy định. Điều này để bảo đảm UBND các tỉnh, thành phố có thời gian để chuẩn bị huy động nguồn lực, làm các thủ tục nâng cấp, sửa chữa cơ sở cai nghiện ma túy đáp ứng quy định mới của Luật.

Hiện nay, Cục Phòng chống tệ nạn xã hội đang phối hợp với Sở LĐTB&XH các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát, đánh giá thực trạng các cơ sở cai nghiện ma túy, dự báo tình hình tăng giảm số người nghiện ma túy, nhu cầu cai nghiện ma túy để thực hiện quy hoạch mạng lưới cơ sở cai nghiện giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; đồng thời kiện toàn tổ chức bộ máy cơ quan chuyên trách, đặc biệt là đào tạo, tấp huấn cho đội ngũ viên chức, người lao động trong các cơ sở cai nghiện ma túy và người làm công tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng nhằm triển khai có hiệu quả công tác cai nghiện ma túy theo quy định tại Luật Phòng, chống ma túy năm 2021.