Gặp mặt nữ bệnh nhân đầu tiên trên thế giới tự khỏi HIV

 Nữ bệnh nhân đầu tiên trên thế giới tự khỏi HIV

Câu chuyện này hoàn toàn có thật. Đó chính là trường hợp của bà Loreen Willenberg, 66 tuổi, ở California, Mỹ, vốn nổi tiếng trong giới nghiên cứu vì cơ thể tự ngăn chặn virus nhân lên suốt nhiều thập kỷ, sau khi nhiễm HIV năm 1992.

Các nhà khoa học cho biết vài bệnh nhân sở hữu một phần của bộ gene có khả năng "giam giữ và khóa chặt", khiến HIV không thể sinh sôi.

Virus dường như đã bị cô lập trong cơ thể bà, không sinh sản và sao chép được. Các nhà khoa học sử dụng thuật ngữ "điều trị khỏi chức năng" (functional cure), tức là người bệnh hồi phục một cách tự nhiên, để mô tả hiện tượng này.

Nghiên cứu mới cho thấy cơ thể vài người vốn đủ khả năng tự ngăn chặn virus, song đến nay khoa học mới phát hiện nhờ những tiến bộ trong ngành di truyền. Công trình cũng đặt kỳ vọng một số bệnh nhân có thể ngưng sử dụng thuốc, vốn ít nhiều gây tổn hại cơ thể.

Thực tế, HIV đặc biệt nguy hiểm và khó tiêu diệt. Virus tự chèn vào bộ gene và tạo ra các bản sao. Ở bệnh nhân thông thường, hệ miễn dịch theo thời gian sẽ săn lùng các tế bào chứa gene mà virus đang chiếm đóng. Tuy nhiên, bộ gene của một số người lại có thể "giam giữ, khóa chặt" HIV tại các vùng virus không thể tự sinh sản, tiến sĩ Xu Yu, Viện Ragon, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích.

Các tình nguyện viên tham gia công trình được gọi là "bệnh nhân ưu tú", chỉ chiếm 1% trong số những người nhiễm HIV. Họ kiểm soát được mầm bệnh mà không cần sử dụng thuốc hay bất cứ hình thức điều trị nào.

Giới chuyên gia suy đoán, sử dụng liệu pháp kháng HIV nhiều năm cũng có thể cho ra kết quả tương tự, nhất là khi bổ sung thêm hình thức tăng cường miễn dịch.

"Nhóm đặc biệt này đã chứng minh rằng phản ứng của nhiều người có thể trở thành cách điều trị lâm sàng", tiến sĩ Steve Deeks, chuyên gia về AIDS tại Đại học California, San Francisco, đồng tác giả của nghiên cứu, nhận định.

Các nhà khoa học đang kiểm tra kỹ lưỡng các "bệnh nhân ưu tú" nhằm tìm ra phương pháp kiểm soát HIV. Riêng bà Loreen Willenberg đã tham gia những dự án như vậy trong hơn 15 năm. Chuyên gia chưa bao giờ tìm thấy HIV trong mô của bà.

Ở công trình mới, tiến sĩ Yu và các đồng nghiệp đã phân tích 1,5 tỷ tế bào máu của bà Willenberg và vẫn không phát hiện virus. Hàng triệu tế bào từ ruột, trực tràng và ruột cũng không dấu hiệu của HIV. Để xác định vị trí mầm bệnh trong bộ gene, họ đã phải sử dụng đến công nghệ tiên tiến nhất.

"Bà ấy được thêm vào danh sách phương pháp điều trị thông qua con đường mới", tiến sĩ Sharon Lewin, giám đốc Viện Nhiễm trùng và Miễn dịch Peter Doherty ở Melbourne, nói.

Các nhà khoa học khác tỏ ra thận trọng hơn. Tiến sĩ Una O'Doherty, chuyên gia virus tại Đại học Pennsylvania, cho biết: "Điều này chắc chắn đáng khích lệ, nhưng tất cả mới chỉ là suy đoán. Tôi cần đánh giá thêm trước khi thực sự phát biểu ‘Bà ấy đã khỏi bệnh'".

Song tiến sĩ O'Doherty vẫn ấn tượng với kết quả tổng thể. 11 người khác trong nghiên cứu cũng "giam giữ" được mầm bệnh trong một phần của bộ gene. Lượng virus dày đặc đến nỗi tế bào không thể tái tạo nó.

Số khác, dù không có kháng thể hoặc tế bào miễn dịch phản ứng nhanh chóng với HIV, nhưng cơ thể họ ghi nhớ và vô hiệu virus ngay từ bước đầu. Tế bào T - sát thủ đặc trị của hệ miễn dịch, đã loại bỏ các gene có virus cư trú. Những phần nhiễm virus được lưu lại tại một vùng xa xôi trong cơ thể, nơi nó không còn khả năng sao chép.

Trước đó, chỉ có 2 người khác được tuyên bố đã chữa khỏi, cả hai đều được cấy ghép tủy xương vì ung thư. Người thứ nhất là Timothy Brown ở Palm Springs, California, Mỹ và người thứ hai là Adam Castillejo ở London, Anh.

Ông Timothy Brown

Các chuyên gia nhận thấy rằng trị xạ chỉ có tác dụng tiêu diệt virus HIV ở mức nhất định chứ không loại bỏ được chúng hoàn toàn. Chính sự đột biến của tủy xương được cấy ghép mới là nhân tố tiêu diệt nốt virus HIV còn sót lại.

Sau thành công của ông Timothy Brown, các chuyên gia nghiên cứu đã áp dụng phương pháp điều trị giống như của "bệnh nhân Berlin" cho 2 người mắc AIDS khác. Tuy nhiên, những người hiến tặng tủy xương trong các trường hợp này không có đột biến hiếm gặp ở gen CCR5 nên thời gian đầu 2 bệnh nhân dường như thoát khỏi HIV, nhưng virus đã tái xuất sau vài tháng và họ buộc phải sử dụng thuốc kháng virus trở lại.

Gần đây nhất, vào tháng 7/2020, một người đàn ông đến từ Brazil được cho là người đầu tiên được chữa khỏi HIV mà không cần phẫu thuật cấy ghép xương. Để chữa khỏi, các bác sĩ đã tiến hành pha chế nhiều loại thuốc trong vòng 48 ngày cùng với 4 bệnh nhân HIV khác. Mặc dù vậy, vẫn còn tranh cãi về việc liệu cơ thể anh ta có thực sự xua đuổi được virus hay không.