Huy hiệu chống quấy rối tình dục tại Nhật Bản

Vài năm sau, vào ngày đầu tiên lên trung học, Ogawa lại bị quấy rối trên đường về nhà. Tình trạng này lặp đi lặp lại suốt thời trung học, Ogawa chỉ bỏ chạy mà không biết phải làm gì.

Ogawa hiện là nhà văn và nhà đồng sáng lập Press Labo, một công ty sản xuất nội dung số ở Shimokitazawa, Tokyo, thường xuất bản những thông tin về sự bất bình đẳng giới và bạo lực tình dục ở Nhật Bản.

Năm 2015, Ogawa bắt đầu viết về nạn quấy rối tình dục nữ sinh trên phương tiện công cộng đã tồn tại dai dẳng ở Nhật Bản. Nhiều nạn nhân giữ im lặng, không dám trình báo hiện tượng được coi là xảy ra như cơm bữa trong xã hội Nhật Bản. Tuy nhiên, trong hai năm qua, điều này đang dần thay đổi, khi ngày càng nhiều người lên tiếng phản đối.

Yayoi Matsunaga là một trong số đó. Một buổi sáng cuối tháng một, người phụ nữ 51 tuổi tới một quán cà phê trong khu phố nhộn nhịp ở quận Shibuya, tay xách một va li huy hiệu, in hình một nữ sinh cúi người nhìn qua hai chân về phía sau, hay một cô gái quay đầu lại lườm cảnh báo kèm dòng chữ "sờ mó là phạm tội" hoặc "chớ làm thế". Mỗi huy hiệu đi kèm một tờ rơi hướng dẫn cách cài huy hiệu lên túi xách và cách phòng tránh xâm hại tình dục.

Bà Matsunaga thành lập Trung tâm Phòng ngừa quấy rối có trụ sở tại Osaka năm 2015, sau khi con gái thường xuyên bị sàm sỡ trên đường ngồi tàu đi học.

Cô bé Takako Tonooka đã tâm sự với mẹ và cả hai mẹ con đã cố nghĩ nhiều cách ngăn chặn nạn sàm sỡ. Họ mua thú nhồi bông biết nói "Chớ làm thế", trình báo với cảnh sát và giới chức ngành đường sắt, những người hứa sẽ ra tay nếu cô bé tiếp tục bị quấy rối. 

Huy hiệu chống lạm dụng tình dục

Bà Matsunaga cho biết trên tàu hỏa, họ đã dán áp phích động viên nạn nhân hãy dũng cảm và dám lên tiếng khi bị quấy rối. Tonooka bắt đầu học cách nói "Thôi đi" và "Không được". Cô bé học cách đối mặt với kẻ sàm sỡ, trong khi những người bên cạnh chỉ bàng quan đứng nhìn mà không hề giúp đỡ. Cuối cùng, cô bé và mẹ đã nghĩ ra cách đeo huy hiệu trên cặp xách đề chữ "Sờ mó là tội ác. Tôi sẽ không bao giờ nhẫn nhục nữa", kèm ảnh cảnh sát bắt tội phạm. Cách này tỏ ra hiệu quả.

Tuy nhiên, bà Matsunaga cho biết, việc đeo huy hiệu khiến con gái bị các bạn nam trêu chọc. Vì thế, bà quyết định cô bé không nên đấu tranh một mình. Bà nghĩ cách lôi kéo sự chú ý của số đông.

"Nữ sinh trung học thích những thứ dễ thương, vì thế huy hiệu phải đẹp, in hình khả ái để thu hút các cô bé", bà nói.

Tháng 11/2015, bà phát động chiến dịch kêu gọi, thu hút 334 nhà tài trợ với số tiền 19.000 USD để tổ chức một cuộc thi thiết kế huy hiệu. Học sinh trung học, sinh viên các trường nghệ thuật, các nhà thiết kế tự do, đã gửi 441 mẫu cho bà Matsunaga và bà chọn ra 5 mẫu, in hàng trăm chiếc đem tặng và bán tại các cửa hàng bách hóa gần nhà ga. 

Bà Matsugana muốn những kẻ sàm sỡ từ bỏ ý định trước khi ra tay khi nhìn thấy huy hiệu. Đồng thời, bà tin rằng bằng cách lôi kéo học sinh đeo huy hiệu, bà sẽ khuyến khích họ trình báo khi bị quấy rối.

Cách làm của bà Matsunaga đã phát huy hiệu quả. Số liệu thu thập từ 70 học sinh ở quận Saitama, phía bắc Tokyo từ tháng 4 đến tháng 12/2015 cho thấy 61% không bị sàm sỡ nữa kể từ khi đeo huy hiệu, còn 4,3 % cho biết vẫn bị quấy rối.

Cảnh sát ngành đường sắt cũng bắt đầu tổ chức các buổi thuyết trình nâng cao nhận thức cho học sinh ở trường trung học, khiến các em mạnh dạn thảo luận vấn đề này hơn, bà Matsunga cho biết.

Còn theo Ogawa, huy hiệu là một phát kiến quan trọng bởi chúng không dán nhãn nạn nhân hay thủ phạm mà chỉ nhắc nhở xã hội cần lên tiếng.

"Phải can đảm mới dám đeo những huy hiệu này", cô nói. "Chúng nhìn rất dễ thương, nhưng lại truyền đi thông điệp mạnh mẽ".