Khi Fentanyl thống lĩnh thị trường ma túy Mỹ

Tuy nhiên gần đây, Fentanyl đã bùng nổ ở nước Mỹ với số lượng tiêu thụ rất lớn, đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ của thị trường và cùng với nó, việc buôn lậu Fentanyl vào Mỹ cũng gia tăng…

Sự hấp dẫn của thứ ma túy rẻ tiền

Vài ngày sau khi bị bắt, April Kelly, công dân Mỹ sống ở Tijuana, phía nam thành phố San Diego, bang California, đã khai với các công tố viên Mỹ về cách mà cô đưa ma túy từ Mexico vào Mỹ. Trước đó, lúc chiếc xe bán tải của Kelly bị kiểm tra ở cửa khẩu biên giới San Ysidro, Hải quan Mỹ phát hiện trong xe có 16kg Methamphetamine, 17 kg Cocaine và 5,5 kg Fentanyl. Kelly bị truy tố về tội vận chuyển, buôn bán chất ma túy. Ra tòa, cô lĩnh án 14 năm tù.

“Sử dụng xe hơi là sai lầm lớn nhất của tôi”, Kelly nói: “Bình thường tôi vẫn đi bộ qua cửa khẩu, trong người bó chặt những túi nylon ma túy. Thậm chí có lần tôi còn quấn 5 kg Fentanyl dạng bột ngang hông rồi lên máy bay đi thành phố Atlanta, bang Georgia. Tôi thuộc loại béo phì, nặng 117 kg nên hải quan, biên phòng hầu như không để ý. Cứ mỗi chuyến từ Mexico về Mỹ, tôi mang theo 10.000 viên Fentanyl, trị giá 200.000 USD”.

Vẫn theo lời khai của Kelly, những ông trùm ma túy ở Mexico đã thuê những phụ nữ béo phì giống như cô rồi giao cho cô nhiệm vụ hướng dẫn họ. Mỗi tuần 1 lần, nhóm này thay phiên nhau mang ma túy vào Mỹ mà không hề gặp rắc rối gì cho đến khi Kelly bị bắt. Theo hải quan cửa khẩu San Ysidro, chỉ riêng Kelly, trong 9 tháng cô đã mang vào Mỹ 450.000 viên Fentanyl, trị giá 5 triệu USD; còn nếu tính đủ thì từ tháng 10/2020 đến đầu tháng 3/2021, lực lượng hải quan, biên phòng Mỹ đã bắt giữ 2.500 kg Fentanyl, tăng hơn 300% so với cùng kỳ năm trước, còn với Heroin thì chỉ có 1.200 kg.

Fentanyl là thuốc giảm đau nhóm Opioid, có tính chất như thuốc phiện, ra đời năm 1960 và được Cục Quản lý thực phẩm, dược phẩm Mỹ (FDA) cấp phép sử dụng trong y học năm 1968. Từ những năm 2010 đến nay, các tổ chức tội phạm quốc tế nhận ra rằng Fentanyl tạo ra độ “phê” mạnh hơn Heroin 100 lần và việc sản xuất bằng cách tổng hợp hóa học rất dễ dàng, giá thành chỉ bằng 1/12 so với heroin.

Trên thị trường Mỹ, ngoài việc mua bán giữa các băng nhóm và người nghiện, nó còn được bán dưới hình thức những loại thuốc giảm đau kê đơn hợp pháp như OxyContin, Xanax và Percocet nhưng thực tế thì người mua nhận được Fentanyl. Tác dụng độc hại của Fentanyl đã dẫn đến sự gia tăng đột biến số ca tử vong do sử dụng quá liều ở Mỹ trong 5 năm qua. Theo Cục phòng chống ma túy Mỹ (DEA), Fentanyl là “nguyên nhân chính thúc đẩy cuộc khủng hoảng về ma túy ở Mỹ.

Do rất rẻ tiền, Fentanyl ngày càng áp đảo thị trường heroin truyền thống và đang có khuynh hướng tăng lên”. Vẫn theo DEA, số lượng mẫu Fentanyl biến thể được gửi đến Phòng thí nghiệm pháp y quốc gia (NFLIS) để phân tích nhằm có chứng cứ buộc tội bọn vận chuyển, mua bán, từ 5.541 mẫu vào năm 2014, đã lên đến hơn 100.000 mẫu vào năm 2019. Andrew Lindco, sĩ quan cảnh sát ở San Diego cho biết: “Khi kiểm tra một ai đó về một vài vỉ thuốc họ mang trong người nhưng họ chìa ra một cái đơn thuốc hợp pháp thì nếu muốn xác định xem đó có phải là Fentanyl biến thể hay không, chúng tôi phải gửi mẫu đến Phòng thí nghiệm pháp y quốc gia (NFLIS) để phân tích nhưng việc này thường kéo dài vài ngày trong lúc chúng tôi không có quyền tạm giữ họ để chờ kết quả…”.

Nhân viên y tế Mỹ cấp cứu cho một người nghiện dùng Fentanyl quá liều

Đường đi của Fentanyl

Hiện tại, nguồn cung Fentanyl biến thể cho thị trường Mỹ phần lớn đến từ Mexico. Chúng  được sản xuất bởi 7 tổ chức tội phạm gồm Sinaloa Cartel, Jalisco Cartel New Generation, Guerreros Unidos, Rojos, Cartel del Norte, Juarez Cartel và La Línea mà chất lượng luôn theo kịp với số lượng, cụ thể là Fentanyl thu được ở Mỹ luôn có độ tinh khiết trên 97% so với 90% của 5 năm trước.

Tận dụng lợi thế từ nguồn cung cấp tiền chất dùng để chế tạo Fentanyl đến từ các băng nhóm ở Ấn Độ, Trung Quốc và bây giờ là một số nước châu Mỹ Latin,  các tổ chức tội phạm Mexico vốn đã có sẵn cơ sở hạ tầng trong việc sản xuất Cocain, Heroin trước đây, nay nhanh chóng chuyển sang Fentanyl.

Fentanyl bán tại Mexico có giá 180 USD/ 1kg nhưng nếu đưa đến biên giới Mỹ, nó có giá 25.000 USD/ kg còn nếu lọt vào được đất Mỹ, nó là 60.000 USD/kg, tăng gấp 2.700 lần so với giá xuất xưởng.

Với lợi nhuận khủng khiếp như thế nên ngoài 7 tổ chức tội phạm vừa nêu, ngày càng xuất hiện nhiều “nhà sản xuất” độc lập, góp phần đáng kể vào sự bùng nổ của thị trường Fentanyl biến thể. Trong khi đó, việc ngăn chặn dòng chảy ma túy dọc biên giới Mỹ-Mexico vẫn gần như không thể.

Nhằm giảm bớt thể tích để khó bị phát hiện, những kẻ vận chuyển Fentanyl thay vì mang theo thuốc thành phẩm, chúng chuyển sang dạng bột rồi khi vào đến Mỹ, những máy ép thủ công biến chúng sang dạng viên.

Đôi khi Fentanyl còn được trộn chung với Heroin hoặc Methamphetamine để tăng thêm độ “phê” cho người nghiện.

Jake Oswald, người vừa mới ra khỏi nhà giam thành phố Phoenix với mức án 7 tháng cho biết anh ta sẽ quay lại với thứ ma túy mà mình đã sử dụng và cũng vì nó mà anh đi tù: heroin.

Nhưng “Chỉ trong 7 tháng, ma túy đường phố đã thay đổi. Fentanyl giờ đây là kẻ thống trị. Nó dễ mua, dễ sử dụng hơn heroin rất nhiều. Chỉ cần bỏ vào miệng và “ực” một cái là xong. Ngay khi thức dậy, tôi phải uống 1 viên rồi vài tiếng sau, tôi lại muốn uống thêm một viên nữa. Nếu như trước đây, mỗi ngày tôi phải tốn ít nhất là 50 USD cho heroin thì bây giờ, tôi chỉ cần 18 USD cho 6 viên Fentanyl. Dịch COVID-19 đã khiến Fentanyl càng lúc càng hạ giá, thế mới lạ”.

Theo DEA, một trong những nguyên nhân dẫn đến giá thành của Fentanyl biến thể xuống thấp là do ngoài nguồn tiền chất đến từ các băng nhóm Trung Quốc, Ấn Độ, các tổ chức tội phạm ở Mexico còn cho người đi thu gom thuốc cảm cúm, bán tự do với giá rất rẻ trong các hiệu thuốc Tây rồi đem về chiết xuất ra chất Pseudoephedrine.

Đây chính là tiền chất cần thiết để làm ra Fentanyl. Nhằm tránh sự chú ý của cơ quan pháp luật, những kẻ đi mua thuốc cảm cúm không bao giờ mua vượt mức số lượng cho phép. Và mặc dù DEA đã rất nỗ lực để ngăn chặn việc mua bán này nhưng kết quả chỉ như muối bỏ biển.

Andrew Jason, sĩ quan DEA ở thành phố Phoenix nói: “Bạn không thể tạm giữ hình sự một người chỉ vì họ mua 1 hộp thuốc cảm cúm. Tuy nhiên, cũng người ấy trong 1 ngày đã đến 20, thậm chí 30 hiệu thuốc để mua 30 hộp thì sao? Chúng tôi có đủ lực lượng để giám sát một hay vài kẻ bị nghi ngờ nhưng với cả nghìn người mua thuốc cảm cúm mỗi ngày, làm sao biết được ai là người mua về để uống và ai là chân rết của các nhóm tội phạm?”.

Nguy cơ từ loại ma túy mới

Theo DEA, các tổ chức tội phạm ở Mexico đang có khuynh hướng chuyển sang một loại ma túy khác nhằm bảo đảm tính bền vững của thị trường. Đó là thuốc điều trị chứng “rối loạn tăng động giảm chú ý” Addreal (tiếng lóng gọi là “bạn học”) mà thành phần chẳng khác gì Fentanyl.

Theo DEA, hàng năm ở Mỹ có tới 5 triệu người dùng Addreal nhưng không cần phải có toa bác sĩ. Tháng 8 năm ngoái, Hải quan và Biên phòng Mỹ đã từng bắt giữ 365 kg, là bản sao của thuốc Addreal được giấu bên trong một xe tải chở bông cải xanh từ Mexico vào Mỹ. Và mặc dù đây là vụ bắt giữ lớn bất thường nhưng nó không phải là duy nhất vì chỉ vài tuần sau đó, Biên phòng Mỹ bắt tiếp 103kg cũng là bản sao của thuốc Addreal giấu trong những chiếc thùng đựng cây xương rồng.

Theo thống kê của lực lượng Biên phòng Mỹ, từ tháng 10/2019 đến tháng 10/2020, cơ quan này đã thu giữ 59 tấn Fentanyl, lớn hơn 1,5 lần so với trước tháng 10/2019 và lớn gấp 6 lần nếu so với năm 2014.

Với các băng nhóm tội phạm ở Ấn Độ, thì Tramadol - một loại thuốc giảm đau - là sự lựa chọn hàng đầu. Và bởi vì nó được bán hợp pháp nhưng nếu sử dụng liều cao, tác dụng của nó chẳng kém gì Fentanyl.

Trong năm 2010, hàng tỉ viên Tramadol đã được chuyển đến Mexico để các tổ chức tội phạm ở nơi này làm lại thành những viên có hàm lượng 500mg thay vì chỉ là 100mg như thường thấy ở các hiệu thuốc Tây. Và bởi vì Tramadol không nằm trong danh mục thuốc quốc tế hoặc danh sách các chất phải bị kiểm soát bắt buộc theo quy định của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nên việc kiểm soát nó thường không thành công.

Matt Donahue, sĩ quan DEA nói: “Rất khó phân biệt được đâu là viên Tramadol 100mg và đâu là viên 500mg vì hình thức, màu sắc, bao bì của cả 2 viên giống y hệt nhau, chỉ kẻ “trong nghề” mới biết.

Trước tình hình này, Quốc hội Mỹ đã ban hành luật cấm lưu hành tất cả các bản sao (hay còn gọi là biến thể) của Fentanyl, và sẽ hết hiệu lực vào ngày 6-5 tới đây nhưng  Bộ Tư pháp Mỹ ủng hộ luật gia hạn thêm 7 tháng nhằm ngăn chặn cái mà họ gọi là “đại dịch ma túy quốc gia”.

Người phát ngôn của Bộ Tư pháp cho biết Bộ sẽ làm việc với Quốc hội để thúc đẩy luật gia hạn vì nếu công cụ thực thi pháp luật quan trọng này mất hiệu lực thì sự bùng nổ của Fentanyl và những loại ma túy khác là điều khó tránh khỏi.

Trước khi có lệnh cấm, DEA và Cục Quản lý thực phẩm, dược phẩm Mỹ (FDA) được Quốc hội yêu cầu thực hiện một nghiên cứu khoa học nghiêm ngặt về từng biến thể mới của Fentanyl đang xuất hiện trên đường phố trước khi nó được bổ sung vào Phụ lục 1, luật về ma túy trong bối cảnh Quốc hội đã chùn bước khi đưa ra lệnh cấm vĩnh viễn bởi lẽ không ít ý kiến lo ngại rằng một lệnh cấm như vậy có thể khiến giới khoa học khó tìm được sự chấp thuận cho việc nghiên cứu các chất này.

Trong một phần tư thế kỷ qua, nước Mỹ đã trải qua “3 làn sóng ma túy”. Lần thứ nhất vào cuối những năm 1990 với Cocain, lần thứ 2 vào năm 2007 với Heroin và lần thứ 3 là Fentanyl biến thể, kéo dài đến nay.

Thomas Hayed, chuyên gia về các vấn đề ma túy của WHO nói: “Khác với đại dịch COVID-19, những nhà khoa học có thể tìm thấy những biến thể của nó để từ đó, đề ra các biện pháp chữa trị, phòng ngừa nhưng với Fentanyl biến thể, những gì chúng ta biết về nó chỉ là phần nổi nên cuộc chiến chống lại nó có thể sẽ chẳng bao giờ đến đích…”.