Khuyến nghị 27 quốc gia phê duyệt thuốc tiêm ngừa HIV dùng 6 tháng/lần

Cơ quan Quản lý Dược phẩm Châu Âu (EMA) mới đây đã đưa ra khuyến nghị cấp phép lưu hành cho lenacapavir (tên thương mại tại Châu Âu là Yeytuo), một hoạt chất tiêm phòng HIV do công ty Gilead Sciences sản xuất, với liều dùng định kỳ hai lần mỗi năm. Động thái này được đánh giá là có tiềm năng đáng kể trong việc chấm dứt tình trạng lây truyền virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS).

Theo thông cáo phát đi mới đây của EMA, lenacapavir được nhận định là "hiệu quả cao" có ý nghĩa lớn đối với sức khỏe cộng đồng đặc biệt là những người nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Nếu khuyến nghị này được Ủy ban Châu Âu thông qua, thuốc sẽ được phép sử dụng tại 27 quốc gia thành viên Liên minh Châu Âu (EU) cùng với Iceland, Na Uy và Liechtenstein.

Các nghiên cứu được công bố vào năm ngoái đã chứng minh hiệu quả gần như 100% của lenacapavir trong việc ngăn chặn lây nhiễm HIV ở cả nam và nữ, mặc dù trước đó thuốc này đã được ứng dụng trong phác đồ điều trị cho người nhiễm HIV.

Bà Winnie Byanyima, Giám đốc điều hành Chương trình Phối hợp của Liên Hợp Quốc về HIV/AIDS (UNAIDS), khẳng định rằng hoạt chất này "có thể thay đổi cục diện của đại dịch HIV" nếu khả năng tiếp cận được mở rộng cho tất cả các nhóm nguy cơ.

Đáng chú ý, vào tháng 6/2025, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cấp phép sử dụng lenacapavir cho mục đích phòng ngừa HIV. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã khuyến nghị các quốc gia đưa thuốc này vào danh mục lựa chọn bổ sung cho các nhóm đối tượng có nguy cơ cao.

Hiện tại, bao cao su vẫn là biện pháp hiệu quả trong phòng ngừa HIV khi được sử dụng đúng cách. Các lựa chọn dự phòng khác bao gồm liệu pháp uống thuốc hàng ngày (pre-exposure prophylaxis - PrEP dạng uống) hoặc thuốc tiêm phòng HIV hai tháng một lần như cabotegravir.

Tuy nhiên, lenacapavir nổi bật nhờ cung cấp hiệu quả bảo vệ kéo dài tới 6 tháng. Đây là khoảng thời gian dài nhất trong số các phương pháp dự phòng hiện hành. Điều này có thể mang lại lợi ích đáng kể cho những cá nhân ngại phải đến cơ sở y tế thường xuyên hoặc lo ngại về sự kỳ thị liên quan đến việc uống thuốc hàng ngày.

Mặc dù tiềm năng rất lớn, vẫn tồn tại những lo ngại về khả năng phân phối lenacapavir đủ rộng rãi để tạo ra tác động toàn cầu. Gilead cho biết họ đã đạt được thỏa thuận cấp phép sản xuất và phân phối phiên bản thuốc gốc với giá thành thấp tại 120 quốc gia có tỉ lệ nhiễm HIV cao, chủ yếu tập trung ở Châu Phi, Đông Nam Á và vùng Caribe.

Tuy nhiên, phần lớn các quốc gia tại khu vực Mỹ Latinh - nơi tỷ lệ nhiễm HIV đang có xu hướng tăng - lại không nằm trong danh sách này. Điều này dấy lên mối lo ngại rằng thế giới có thể đang bỏ lỡ một cơ hội quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh này.

Thúy Vân (theo AP)