Lấp lỗ hổng pháp lý trong quản lý người sử dụng ma túy

Hội nghị cung cấp thông tin về Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Ảnh: HG

Ngày 24/12, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04, Bộ Công an) tổ chức Hội nghị cung cấp thông tin về Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Luật này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2022.

Theo thống kê của Bộ Công an, tình hình người sử dụng trái phép chất ma túy ngày càng gia tăng. Hình thức, địa điểm sử dụng đã thay đổi nhiều so với trước đây, người sử dụng ngày càng trẻ hóa và sử dụng ma túy tổng hợp ngày càng gia tăng. Nhiều đối tượng sử dụng ma túy tổng hợp "ngáo đá" gây ra các vụ thảm án đặc biệt nghiêm trọng, gây bất an, bức xúc trong nhân dân.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, Cục trưởng Cục C04 cho biết, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định hiện hành chỉ bị xử phạt hành chính cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đến 1.000.000 đồng nên không đủ sức răn đe, ngoài ra, không có biện pháp quản lý nào khác.

Trước thực trạng trên, Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 đưa vấn đề quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy thành chương riêng. Chương “Quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy” được quy định mới, từ trước đến nay chưa hề có, nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, là cơ sở pháp lý quan trọng để đảm bảo quản lý chặt chẽ người sử dụng trái phép chất ma túy.

Đây là biện pháp phòng ngừa nhằm giúp người sử dụng trái phép chất ma túy không tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật của họ. Thời hạn quản lý là 01 năm kể từ ngày có quyết định quản lý của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã.

Việc quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy thực hiện ngay từ lần đầu phát hiện người đó có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và không phải là biện pháp xử lý vi phạm hành chính. Công an cấp xã giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp lập danh sách và chủ trì quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy cư trú tại địa phương.

Thông tin cụ thể hơn, Trung tá Hoàng Văn Hiều, Phó trưởng Phòng 2, Cục C04, cho biết sau khi bị xử phạt hành chính, cơ quan chức năng sẽ lập hồ sơ quản lý đối với người sử dụng trái phép chất ma túy.

Chủ tịch UBND cấp xã là người có thẩm quyền ra quyết định và tổ chức quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy cư trú tại địa phương. Tổ quản lý sẽ do công an cấp xã làm tổ trưởng, kết hợp với người có uy tín trong dòng họ của người sử dụng trái phép chất ma túy.

Tổ quản lý sẽ phân công trực tiếp cho một người làm nhiệm vụ động viên, tuyên truyền, giáo dục để người sử dụng trái phép chất ma túy nhận thức ra tác hại của ma túy; đồng thời thực hiện giám sát để kịp thời phát hiện họ có tái phạm hay không.

Trong thời gian bị quản lý, nếu người sử dụng trái phép chất ma túy tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy thì cơ quan chức năng sẽ đưa đi xác định tình trạng nghiện. Trường hợp kết luận bị nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy sẽ bị áp dụng các hình thức cai nghiện theo quy định. Trường hợp không nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy sẽ bị quản lý thêm một năm nữa, kể từ thời điểm có kết luận.

Cũng theo Trung tá Hoàng Văn Hiều, việc quản lý đối với người sử dụng trái phép chất ma túy sẽ không công khai ở địa bàn cư trú, chỉ tổ công tác quản lý và gia đình người sử dụng trái phép chất ma túy biết. Trong thời gian quản lý, họ vẫn được quyền sinh hoạt, học tập và làm việc như bình thường.

Trước câu hỏi của báo chí về việc người nghiện dưới 18 tuổi có được phân loại, tách riêng với người trưởng thành tại các trung tâm cai nghiện hay không, Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện cho hay: "Theo luật chung quy định, 18 tuổi trở lên là người trưởng thành. Tuy nhiên trên cơ sở thực tế, số người nghiện ngày càng trẻ hoá. Vì vậy Luật lần này đưa người nghiện ma tuý từ 12 tuổi trở lên đi cai nghiện khiến nhiều người băn khoăn. Nhưng Bộ Y tế đã có thông tư, quy định với những người dưới 18 tuổi sẽ có nơi cai nghiện riêng".

Tại Điều 34 cũng nêu rõ, các trường hợp người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tương tự như người từ đủ 18 tuổi trở lên, riêng trường hợp trong thời gian quản lý sau cai mà tái nghiện thì không đưa đi cai nghiện bắt buộc mà được cho đăng ký cai nghiện tự nguyện. Thời hạn cai nghiện bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi là từ đủ 6 tháng đến 12 tháng.

Để bảo vệ tốt nhất các quyền của trẻ em, Luật đã có 1 điều riêng quy định cụ thể về việc lập hồ sơ đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.