Mở rộng chẩn đoán lao bằng kỹ thuật Genexpert

Kỹ thuật GeneXpert chỉ trong 2 giờ có thể trả lời có vi khuẩn lao hay không được ứng dụng tại Bệnh viện Phổi Hà Nội - Ảnh internet

GeneXpert là một kỹ thuật được Tổ chức Y tế thế giới WHO chứng nhận dùng chẩn đoán bệnh lao và lao kháng Rifamycine.

Đây là một kỹ thuật ứng dụng sinh học phân tử, mang tính đột phá cho phép xác định vi khuẩn lao ở mức độ ít với độ nhạy và độ đặc hiệu cao; quy trình thao tác rất đơn giản, kỹ thuật cho kết quả nhanh và cho “kết quả kép”, tức là đồng thời cho biết mẫu bệnh phẩm có vi khuẩn lao hay không, có nhiều hay ít và vi khuẩn có kháng thuốc rifampicin hay không.

Kỹ thuật cho kết quả nhanh chỉ trong vòng 2 giờ và rất đơn giản cho người dùng. Kỹ thuật này là bước tiến đột phá trong cuộc chiến phòng chống lao hiện nay đã được Tổ chức Y tế Thế giới chứng thực tháng 12/2010 và khuyến cáo áp dụng trong công tác phòng chống lao:

Tại những nơi tình hình dịch tễ lao đa kháng thuốc hoặc HIV không cao, Xpert MTB/RIF có thể cân nhắc áp dụng cho những trường hợp xét nghiệm đờm trực tiếp âm tính để tăng phát hiện lao phổi AFB (-).

Tại Việt Nam, với sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế, Chương trình chống lao Quốc gia đang triển khai thí điểm ứng dụng GeneXpert trong chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV nghi mắc lao.

Thực tế cho thấy, chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV rất khó khăn, do các triệu chứng lâm sàng không điển hình, dễ nhầm với triệu chứng của các nhiễm khuẩn cơ hội khác. Với kỹ thuật xét nghiệm chẩn đoán lao nhanh bằng GeneXpert, người nhiễm HIV khi có một trong các triệu chứng ho, sốt, ra mồ hôi đêm hoặc sút cân là đủ điều kiện làm xét nghiệm.

Trong năm 2018, Dự án USAID/Challenge TB (CTB), Hội chống lao Hoàng gia Hà Lan (KNCV) tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật và giám sát việc triển khai mở rộng GeneXpert tại Việt Nam. 17 máy GeneXpert mới được lắp đặt và đưa vào vận hành nâng tổng số máy GeneXpert là 174 máy được lắp đặt và vận hành tại 124 phòng xét nghiệm thuộc 63 tỉnh thành trong toàn quốc. 48 máy GeneXpert được lắp đặt tại tuyến quận/huyện thuộc 32 tỉnh/thành.

 Để tăng cường sử dụng xét nghiệm Xpert, đặc biệt cho người HIV và tăng cường đóng gói và vận chuyển mẫu bệnh phẩm, Dự án cũng tập huấn cho cán bộ phòng chống lao và HIV tuyến tỉnh và quận/huyện đã được tổ chức tại Thái Bình trong tháng 7/2018 và An Giang trong tháng 9/2018 với tổng số 132 cán bộ tham dự.

Ngoài ra với sự hỗ trợ của Cepheid, KNCV/CTB hỗ trợ kỹ thuật cho nhóm hỗ trợ kỹ thuật GeneXpert của chương trình chống lao quốc gia trong việc sử lý sự cố, hiệu chuẩn module, thay thế module… tại các đơn vị sử dụng GeneXpert trong toàn quốc đảm bảo duy trì hoạt động thường xuyên của các máy GeneXpert góp phần tích cực trong chẩn đoán và thu nhận điều trị bệnh nhân lao kháng thuốc.