Người ‘mẹ’ gần 20 năm chăm sóc hơn 80 trẻ nhiễm HIV

 Điều dưỡng Nguyễn Thị Thanh Lịch chăm sóc cho các bé

Bất hạnh nhưng không cam chịu số phận

Trung tâm chữa bệnh giáo dục và lao động xã hội số 2 (xã Yên Bài, huyện Ba Vì, Hà Nội) là nơi cư trú của 68 trẻ nhiễm HIV, lúc cao điểm còn lên đến 82 trẻ. Các em đến từ nhiều tỉnh, thành phố khác nhau, nhưng có điểm chung là nhiễm HIV và bị gia đình bỏ rơi.

Ông Phạm Đình Giang, Giám đốc trung tâm, cho biết, hầu hết các trường hợp được đưa vào đây đều là trẻ bị bỏ rơi khi còn nhỏ, thậm chí là vừa sinh. Bé thì bị bỏ ở bệnh viện, cháu bị đặt trước trụ sở công an, có cháu nằm lăn lóc ở xó đường. Lúc mới đến, thông tin về đứa trẻ chỉ vỏn vẹn gói gọn trong mẩu giấy bên người: "Bị bỏ rơi, nhiễm HIV từ mẹ". Cũng vì thế, cán bộ của trung tâm làm thay công việc của những người sinh thành các cháu, trong đó bao gồm cả việc đặt tên. Những cái tên Đức Anh, Thu Hà, Đỗ Hải, Nguyễn Thị Hoàng Mai, Lê Minh Mẫn, Nguyễn Thị Lúa, Nguyễn Văn Dơi, Nguyễn Thị Hoài hay "thằng Cò"… là một trong số cái tên được đặt cho các em.

Theo ông Giang, từ khi trung tâm bắt đầu nhận nuôi trẻ đến nay đã được gần 20 năm, hiện nhiều cháu đã trưởng thành. Đặc biệt, năm 2019 có 2 cháu đỗ đại học, một cháu đã đi làm cho công ty nước ngoài với mức lương khá cao. "Khoảng chục năm trước, chẳng ai nghĩ các cháu có thể sống được, chứ nói gì đến học đại học hay đi làm tự kiếm tiền. Chỉ có những người như chúng tôi ngày đêm ăn ngủ cùng các cháu, thì mới hiểu và chia sẻ với các cháu", ông Giang chia sẻ.

Theo ông Giang, để có được những kết quả như ngày nay là nhờ sự nỗ lực của hàng trăm cán bộ, nhân viên của trung tâm. Nhưng sát sao nhất và tiếp xúc hàng ngày với các bé là các điều dưỡng của trung tâm. Trong số đó, điều dưỡng Nguyễn Thị Thanh Lịch (vừa nghỉ hưu) người có gần 20 năm cống hiến với công tác chăm sóc sức khỏe cho trẻ nhiễm HIV.

Khi nhắc đến các bé nhiễm HIV tại trung tâm, điều dưỡng Lịch rưng rưng nước mắt. Cả đời gắn bó với các em, từng đưa trẻ vào trung tâm thế nào, hoàn cảnh ra sao chị Lịch nắm như lòng bàn tay. “Bé Anh Thư được bảo vệ phát hiện bé bị bỏ rơi tại cổng trung tâm. Sau khi nhận được thông tin, tôi đưa bé vào và thực hiện test nhanh. Kết quả cho thấy, bé nhiễm HIV. Sau đó, trung tâm đưa bé đến BV làm các xét nghiệm, đồng thời làm thủ tục đón bé vào trung tâm. Hiện tại, cả trung tâm chẳng ai biết quê quán bé ở đâu, tên là gì. Cái tên Anh Thư cũng là trung tâm đặt cho", điều dưỡng Lịch nhớ lại.

Bé Anh Thư là thế, nhưng bé C.P.A. là người trầm tính hơn. Theo hồ sơ lưu ở trung tâm: "C.P.A: quê quán không rõ, thân nhân không rõ. Bé được đưa đến trung tâm vào một ngày giá rét cuối năm 2006". Ngay cả năm sinh và cái tên cũng là do cô bé nói ra. Bản thân P.A. luôn trốn tránh kể về quá khứ, dù các mẹ nhiều lần dò hỏi.

"Lúc mới vào trung tâm, không ai ngờ P.A. còn sống đến ngày nay. Cơ thể của em khi ấy thật khủng khiếp vì bị nấm ăn trắng hết, nhiều chỗ hoại tử bốc mùi hôi thối, dưới cổ có vết lở loét to bằng trôn bát. Năm ấy em 7 tuổi, cân nặng 11 kg, cơ thể em chỉ còn da bọc xương. Những vết hoại tử trên thân thể còm cõi của em càng lúc càng trầm trọng. Tôi và các mẹ ở trung tâm phải làm đủ mọi cách để chạy chữa, như: đẽo cây xà cừ, hái lá chè tươi hay lấy lá trầu không nấu nước cho P.A. tắm và em đã sống một cách kỳ diệu", chị Lịch cho hay.

Miệt mài chăm sóc, nuôi các em, điều dưỡng Lịch cũng như các các cán bộ trung tâm mong muốn các bé phát triển khỏe mạnh, chăm ngoan, học tốt, trở thành những công dân có ích. Và những mong mỏi ấy đã được đền đáp bắt đầu từ năm 2015 với sự kiện em Nguyễn Thị Thu Thủy trúng tuyển vào làm thiết kế đồ họa tại một công ty chuyên về bất động sản ở Hà Nội năm 2015. Hiện tại, em đang làm về đồ họa cho một công ty của Đan Mạch có văn phòng tại Việt Nam. Chị Lịch cho biết, Thủy quê ở huyện Gia Lộc (Hải Dương). Trước khi vào trung tâm, Thủy ở với mẹ. Năm Thủy 6 tuổi thì bố mất vì HIV. Mẹ con Thủy cũng được xét nghiệm và cho kết quả dương tính với HIV. Khi Thủy 8 tuổi thì mẹ mất. Thủy ở với bác 1 tháng thì được đưa vào trung tâm vì bác "sợ lây". Từ đó, Thủy được các "mẹ" ở trung tâm chăm sóc và đi học.

Năm 2014, Thủy học hết lớp 9 rồi nghỉ. Năm 2015, một tổ chức nước ngoài đã tài trợ cho em tham gia khóa học thiết kế đồ họa tại Mễ Trì (Hà Nội)  kéo dài gần 4 tháng. Thời điểm đó, một công ty chuyên về bất động sản cần tuyển nhân viên đồ họa. Thủy nộp hồ sơ và thi tuyển như những người khác. Nhờ sự nỗ lực của bản thân, em đã trúng tuyển. Công việc của Thủy là chỉnh sửa đồ họa photoshop các bản thiết kế của công ty. Trong tháng đầu tiên, thủy được trả lương 2 triệu đồng, sau đó tăng trong những tháng tiếp theo.

"Khi hay tin em được đi làm như những người bình thường. Tôi xúc động lắm. Cả đêm ấy, tôi không ngủ được. Tôi chỉ mong sẽ có nhiều em bị nhiễm HIV tại trung tâm có được kết quả như Thủy. Đó cũng là phần thưởng lớn đối với những cán bộ đang làm việc tại trung tâm như tôi", chị Lịch xúc động. 

Noi gương Thủy, các em trong trung tâm nỗ lực học tập để không phụ lòng trông mong của các "mẹ" trong trung tâm. Thậm chí, các em còn tiến bộ hơn, thể hiện rõ nhất là 2 em đậu đại học. Nói về 2 trường hợp này, bà Lịch bảo: Trường hợp đầu tiên là Đình Đức, quê Hải Dương, mẹ ở trong miền Nam. Đức đậu đại học năm 2019, chuyên ngành môi trường. Trường hợp nữa nữa là Triệu Thanh Tú, quê ở Lạng Sơn. Đức cũng đậu đại học chuyên về kinh tế năm 2019. Tuy nhiên, sau đó e xin bảo lưu vì lý do cá nhân. Khi nhận các em về nuôi, mọi người đều nghĩ rằng, các em sống được đã là một kỳ tích. Nhưng giờ các em còn đậu đại học, đi làm để tự nuôi mình thì không còn điều gì có thể vui hơn được nữa.

Đối mặt với hiểm nguy

Trước khi vào trung tâm, điều dưỡng Lịch làm y tá tại một Bệnh viện thuộc Bộ NN&PTNT. Năm 2001, trung tâm cần tuyển nhân viên y tế để chuẩn bị đón nhận các bé nhiễm HIV về chăm sóc. Sau khi tìm hiểu, chị quyết định nộp hồ sơ vào và trúng tuyển. Công việc hàng ngày của chị là chăm sóc, kiểm tra sức khỏe của những người nhiễm HIV.

 "Tôi đã từng chứng kiến cảnh một cặp vợ chồng lần lượt qua đời vì nhiễm HIV, còn đứa trẻ không ai nhận nuôi. Tôi cũng là người mẹ, nên nghĩ đến cảnh đó lại trào nước và quyết định làm một việc gì đó để giúp đỡ các em. Tôi thấy công việc này vừa hợp chuyên môn, lại có thể thực hiện được nguyện vọng của mình nên nộp hồ sơ", chị chia sẻ.

Mỗi ngày, các bé phải thức dậy vào lúc 5h30 sáng thì chị Lịch phải dậy từ lúc 5h để chuẩn bị. Các em vệ sinh, tập thể dục và ăn sáng trước 6h15. Bà xách chiếc làn có những "bơ" thuốc ARV đã được chia theo tên từng bé mang tới các nhà, phát cho các em uống. Chiều 6h15 lại một lần như thế nữa. Mỗi lần phát thuốc, chị yêu cầu các em xếp thành hàng, uống ngay trước mặt và há miệng để chắc chắn viên thuốc đã được nuốt.  

Theo các chuyên gia, trẻ nhiễm HIV có cơ địa nhạy cảm với mọi mầm bệnh. Vì vậy, hầu như cháu nào cũng phải vào viện điều trị. Nhiều nhất là các bệnh viêm phế quản, viêm phổi, sẩn ngứa bội nhiễm, zona thần kinh. Vì thế, bà đưa các bé đến BV đa khoa khu vực Sơn Tây (Hà Nội) và BV Nhi TƯ để điều trị đến nỗi các y bác sĩ tại đây "nhẵn mặt". Bảo bảo: Thời gian tôi gần các bé còn nhiều hơn cả dành cho con của mình. Mỗi lúc các bé ốm, cả tuần tôi không về nhà, cứ thế thay phiên với các bảo mẫu khác chăm sóc.

Đối với các bệnh truyền nhiễm, người tiếp xúc với đối tượng mắc bệnh có khả năng lây nhiễm cũng cao. HIV cũng vậy. Nhân viên chăm sóc người nhiễm HIV cũng có nguy cơ phơi nhiễm rất cao. Bởi chỉ cần không cẩn thận lúc tiêm, truyền lấy ven hay tay bị xước, găng tay bị thủng là có thể nhận "án tử". Bản thân chị Lịch đã có lần "thót tim", phải uống thuốc điều trị chống phơi nhiễm sau khi tiêm cho người bị nhiễm HIV. Đó là thời điểm năm 2006, sau khi tiêm, chị cho kim tiêm vào máy cắt để xử lý. Bất ngờ, mũi kim tiêm bật ngược trở lại đâm vào sống mũi bà. Ngay lập tức, bà rửa vết thương và thực hiện theo quy trình chống phơi nhiễm.

"Lúc đó, tôi lo lắm. Cả đêm không ngủ được. Thậm chí, trong cả cơn mơ, tôi cũng nghĩ mình đã mang án tử. Tôi bắt đầu lo lắng cho tương lai của con và gia đình hai bên nếu tình huống xấu nhất xảy ra. Chỉ trong 1 tháng, tôi sụt 7 kg. Nhưng điều khiến tôi đau đớn hơn chính là sự kỳ thị của những người thân. Họ lảng tránh, không dám ngồi cạnh tôi. Tất cả đồ vật cá nhân như cốc uống nước, khăn mặt, bàn chải của tôi đều có thể khiến họ sợ. Sau 6 tháng, khi xét nghiệm cho kết quả âm tính với HIV, cuộc sống của tôi mới bình thường trở lại", bà chia sẻ.