Nguy cơ từ việc tẩm bổ bằng nhau thai

Nhau thai khô trôi nổi bán tràn lan

Thời gian gần đây, người ta đang rộ lên việc đi mua nhau thai về tẩm bổ, chữa bệnh. Tại thị trường, nhau thai được bán tràn lan tại các cửa hàng thuốc đông y, trên phố Lãn Ông, Hà Nội.

Nhau thai khô được bán tràn lan tại các cửa hàng thuốc đông y.

Giá một gói nhau thai khô được bán 250.000 đồng. Khá nhiều người có nhu cầu mua nhau thai khô tìm đến con phố này. Người ta tìm mua để chữa bệnh yếu sinh lý, suy nhược, vô sinh.

Chưa biết hiệu quả của bài thuốc này đến đâu, nhưng câu hỏi đặt ra là: Chất lượng của các gói nhau thai có đảm bảo hay không, khi các gói này chỉ có vài chữ in trên bao bì và không ghi hướng dẫn sử dụng, nguồn gốc xuất xứ, hạn sử dụng.

Không chỉ nhau thai khô, nếu muốn có nhau thai tươi tại đây cũng có, nhưng phải đặt trước, giá thì đắt hơn. Nhiều cửa hàng đặt mua chưa trả lời được nguồn nhau thai tươi trong bệnh viện và mang về tự chế biến. Nhưng họ làm thế nào họ có được nhau thai tươi, nguồn “hàng” này được lấy từ đâu?

Nhau thai tuồn ra ngoài bằng con đường nào?

Chị Nguyễn Thị Hương, 25 tuổi, huyện Xuân Trường, Nam Định bị bệnh hen mãn tính. Nghe lời đồn thổi, ăn nhau thai bà đẻ có thể chữa được căn bệnh này. Mẹ chị đã không quản vất vả, tẩm bổ cho con gái bằng “món ăn” bà vừa nghe nói.

Việc kiếm nhau thai tại đây tương đối dễ dàng, chỉ cần có mối quan hệ với trạm xá xã là có thể xin nhau thai của các bà đẻ.

Ở các vùng quê, nhất là vùng núi, nhau thai vẫn được “xin” về làm thuốc. Thậm chí các cửa hàng thuốc đông y còn đặt hàng thường xuyên nhau thai tươi về tự chế, để bán như một vị thuốc đông y.

Tuy nhiên tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, nhau thai tươi được kiểm soát khá chặt chẽ. Theo GS Lê Đức Vy, Nguyên Giám đốc bệnh viện Phụ sản Trung ương: Tại bệnh viện, nhau thai phải được xử lý ở nơi lò đốt sở tại, không thể mang ra ngoài được.

Nhau thai là một loại chất thải y tế. Nó không được phép bán trên thị trường. Tất cả các bệnh lấy từ con người ra, không ai được bán. Kể cả nhập khẩu, không có văn bản nào của Bộ Y tế cho phép nhập bệnh phẩm này cả.

Ở giai đoạn thời kỳ bao cấp, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ trước đây, cuộc sống vô cùng gian khổ, người ta có dùng nhau để ăn, rồi dùng sản xuất Filatop làm thuốc chữa bệnh. Nhưng hiện nay không ai dùng. Công nghệ dược phẩm cũng không sử dụng.

Ông Lê Hoài Chương, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cũng cho biết, nhau thai (và các khối u, tử cung…) được xếp vào nhóm chất thải y tế rắn.

Cách đây rất lâu, vì có nhu cầu làm thuốc đông y, nên bệnh viện đã thu gom và bán cho các đơn vị sản xuất với giá 1.000 đồng/chiếc nhau thai. Nhưng hiện nay bệnh viện không bán nữa, do các đơn vị trên không có nhu cầu mua. Vì thế, bệnh viện đã ký hợp đồng với công ty môi trường đô thị để họ triển khai tiêu hủy theo đúng quy trình, quy định của Bộ Y tế.

Theo quy định của Bộ Y tế, nhau thai phải được xử lý tiêu hủy giống như các mô mềm trong xử lý rác thải y tế. Ở các bệnh viện lớn đây là một quy trình khép kín được kiểm soát rất nghiêm ngặt.

Hình ảnh bánh nhau thai.

Bên cạnh đó, giống như các mô mềm, nhau thai sản phụ phải được bảo quản lạnh trước khi đem ra tiêu hủy chứ cũng không dễ dàng bảo quản. Duy nhất các phòng thí nghiệm được tận dụng nhau thai để lấy tế bào gốc từ máu cuống rốn. Vậy nhau thai tươi tuồn ra ngoài bằng con đường nào?

Ông Lê Hoài Chương, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết: “Tôi cũng không hiểu nhau thai khô, thậm chí cả nhau thai tươi đang bán ngoài thị trường lấy từ đâu ra. Còn ở bệnh viện của tôi thì quy trình xử lý là vậy. Nếu công ty môi trường đô thị không làm đúng cam kết (không tiêu hủy mà sử dụng vào việc khác) thì họ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm”.

Nhau thai - vị thuốc bổ

Thực chất, nhau thai khô chính là vị thuốc có tên “tử hà sa”. Nhau thai là cơ quan liên kết giữa người mẹ và em bé khi còn là bào thai. Nó là một phần thiết yếu nuôi thai nhi và được đào thải sau khi sinh con. Các chất dinh dưỡng và ôxy được truyền từ máu mẹ đến bào thai qua nhau thai.

Nhau thai cũng là hàng rào chắn giúp bảo vệ thai nhi trước nhiều loại vi khuẩn gây bệnh. Các tài liệu y học cổ truyền đều ghi ứng dụng lâm sàng của nhau thai là để trị cơ thể suy nhược, khí huyết hư tổn như có các bệnh lao, thiếu máu, suy nhược thần kinh, viêm phế quản mãn ở người già, hen suyễn kéo dài.

Ở nước ta trước đây cũng có loại thuốc bổ tên là Filatop, dạng thuốc nước được chiết xuất từ nhau thai sản phụ dùng cho bà mẹ ít sữa uống để tăng tiết sữa, hoặc dùng thúc đẩy phát triển cho trẻ em chậm lớn, còi xương.

Tuy nhiên, hiện nay hầu như không xuất hiện loại thuốc này trên thị trường. Vì đây là loại thuốc chiết xuất từ nhau thai sản phụ nên nhiều người lo sợ nhau thai của sản phụ bị nhiễm HIV, viêm gan siêu vi C, B, giang mai… có thể lây truyền những bệnh này cho người sử dụng.

Nguy cơ lây viêm gan B, nhiễm HIV …

Theo ý kiến đánh giá của một số người tiêu dùng và chuyên gia ngành y, không ít ý kiến cảnh báo, lo ngại về nguy cơ lây bệnh truyền nhiễm như viêm gan B, AIDS do sử dụng nhau thai.

Ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Bệnh viện 09, nơi chuyên điều trị và chăm sóc bệnh nhân HIV/AIDS có hoàn cảnh đặc biệt ở Hà Nội cũng cho biết: Nhau thai không đủ khả năng chống lại vi-rút như cúm, vi-rút gây bệnh Rubella... chúng vẫn có thể xâm nhập qua nhau thai vào bào thai. Nếu như trong quá trình chế biến nhau thai ở nhiệt độ không đảm bảo thì nguy cơ lây truyền bệnh là hoàn toàn có thể xảy ra. Vi-rút HIV ở trong dịch lỏng chỉ bị bất hoạt trong nhiệt độ 56 độ C, còn trong môi trường khô thì vi-rút có thể tồn tại tới một tuần.

Thời gian để bất hoạt được vi-rút HIV trong nhiệt độ 100 độ C thì phải mất vài tiếng đồng hồ. Nhưng để chế biến được nhau thai đó thành sản phẩm cho người khác sử dụng thì phải hàng trăm độ C và trong thời gian dài hơn nhiều. Vi-rút gây viêm gan B cũng vậy, chỉ bị bất hoạt trong nhiệt độ cao, thời gian dài.

Việc sử dụng nhau thai không rõ nguồn gốc, xuất xứ, phương pháp chế biến... hoàn toàn có khả năng bị lây truyền vi-rút HIV, viêm gan B và các bệnh truyền nhiễm khác.

Trong bánh nhau của sản phụ mang bệnh, có rất nhiều hoạt chất, thành phần có thể gây rất nhiều nguy hại cho sức khỏe người sử dụng. Ngoài các bệnh truyền nhiễm thì còn nguy cơ nhiễm bệnh khác như gây đột biến, ung thư, nhiễm vi trùng, vi khuẩn, ký sinh trùng…

Như vậy, việc lây nhiễm bệnh từ nhau thai hoàn toàn có thể xảy ra. Theo y học, HIV có thể lây truyền từ mẹ sang con qua nhau thai trong lúc mang thai và khi sinh đẻ. Tỷ lệ truyền HIV từ người mẹ bị nhiễm HIV sang cho trẻ sơ sinh là khoảng 13 - 50% tùy thuộc vào tình trạng dinh dưỡng và tỷ lệ HIV trong máu của người mẹ.