Siết quản lý ma túy trong bối cảnh mới: Những đề xuất sửa luật đáng chú ý

Từ yêu cầu đó, Bộ Công an đã xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống ma túy và sẽ báo cáo Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung dự án Luật này vào Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội (trình Quốc hội khóa XV xem xét, cho ý kiến, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 theo trình tự, thủ tục rút gọn).

Một trong những lý do quan trọng để sửa đổi luật là việc thay đổi thẩm quyền quản lý công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về Bộ Công an.

Đồng thời, việc triển khai chủ trương không tổ chức công an cấp huyện, tinh gọn tổ chức bộ máy công an địa phương theo hướng "tỉnh toàn diện, xã vững mạnh, bám cơ sở" đòi hỏi phải rà soát, điều chỉnh các quy định pháp luật liên quan, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt trong tổ chức thực hiện.

Dự thảo Luật đã chuyển nhiều thẩm quyền từ Chủ tịch UBND cấp xã sang Trưởng Công an cấp xã – lực lượng có điều kiện nắm bắt thực tiễn và trực tiếp triển khai công tác quản lý người nghiện, tổ chức cai nghiện tại cơ sở. Cùng với đó, việc bỏ công an cấp huyện được cụ thể hóa qua việc phân định lại chức năng, nhiệm vụ cho các cấp công an còn lại, nhất là cấp xã.

Bổ sung quy định xử lý thực tiễn phát sinh

Dự thảo Luật đã kế thừa những nội dung còn phù hợp của Luật năm 2021, đồng thời sửa đổi, bổ sung nhiều quy định. Đơn cử, dự Luật bổ sung khái niệm "thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản có chứa chất ma túy, tiền chất" vào đối tượng kiểm soát.

Bởi theo Bộ Công an, hiện nay thức ăn chăn nuôi, thức ăn thuỷ sản chứa tiền chất chưa được quy định trong luật dẫn đến vướng mắc trong hoạt động quản lý, cấp phép của cơ quan chức năng. Nhu cầu xuất khẩu, nhập khẩu các loại thức ăn chăn nuôi trên cũng rất cao nhưng chưa có hành lang pháp lý để thực hiện xuất khẩu, nhập khẩu.

Do đó, cần bổ sung "thức ăn chăn nuôi" và "thức ăn thuỷ sản" có chứa chất ma tuý, tiền chất vào trong Luật Phòng, chống ma túy để kiểm soát chặt chẽ và tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển kinh tế.

Đối với công tác quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, dự thảo Luật bổ sung cơ chế xử lý đối tượng không chấp hành yêu cầu xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể thì người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có quyền quyết định tạm giữ người theo thủ tục hành chính để tiến hành xét nghiệm. Đây là một bước đi cần thiết nhằm nâng cao tính răn đe, ngăn ngừa vi phạm và đảm bảo hiệu lực pháp luật.

Dự luật cũng phân định thẩm quyền từ "Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã" sang "Trưởng Công an cấp xã" trong quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy cho phù hợp với việc thay đổi thẩm quyền quản lý và tổ chức thực hiện.

Với người nghiện ma túy, các quy định đáng chú ý như: Sửa đổi thời hạn cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện ma túy là 24 tháng để quy định thống nhất mốc thời hạn cai nghiện ma túy.

Bổ sung quy định người cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập được nhà nước đảm bảo kinh phí; đồng thời, bỏ quy định trường hợp người cai nghiện ma túy tự nguyện tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập mà có hoàn cảnh khó khăn được xét giảm hoặc miễn chi phí phải nộp.

Bởi theo Bộ Công an, hiện nay quy định người cai nghiện ma tuý bắt buộc thì được kinh phí nhà nước đảm bảo; cai nghiện ma tuý tự nguyện thì phải đóng phí, gây nên sự "bất bình đẳng", không khuyến khích người nghiện tự đi cai nghiện. Do đó, cần thiết phải bổ sung quy định nhà nước đảm bảo kinh phí cho người nghiện đi cai nghiện tự nguyện sẽ khuyến khích người nghiện đi cai nghiện, nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện ma túy, giảm chi phí lập hồ sơ của các cơ quan chức năng.

Bên cạnh đó, dự luật cũng bổ sung quy định về thẩm quyền thi hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người từ đủ 18 tuổi trở lên, quyết định đưa đi cơ sở cai nghiện bắt buộc tại trường giáo dưỡng đối với người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi để bảo đảm phù hợp với việc bỏ Công an cấp huyện, chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sang Bộ Công an.

Cụ thể, Công an cấp tỉnh (đơn vị quản lý cơ sở cai nghiện ma túy) sẽ ra quyết định đưa người từ đủ 18 tuổi trở lên vào cơ sở cai nghiện bắt buộc để thi hành quyết định của Tòa án. Trường hợp cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn không thể tiếp nhận thêm được người đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc thì Công an cấp tỉnh có trách nhiệm báo cáo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Bộ Công an để ra quyết định đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại địa bàn khác.

Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng Bộ Công an (đơn vị quản lý trường giáo dưỡng) sẽ ra quyết định đưa người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi đi cai nghiện bắt buộc tại trường giáo dưỡng để thi hành quyết định của Tòa án.

Công tác quản lý sau cai nghiện cũng là một nội dung trọng tâm của đợt sửa luật lần này. Trên thực tế, nhiều người sau cai không khai báo nơi cư trú, gặp khó khăn trong hòa nhập cộng đồng, thiếu việc làm, dễ tái nghiện. Dự thảo Luật đã đề xuất nhiều giải pháp khắc phục như: Yêu cầu đăng ký quản lý sau cai đối với người không có nơi cư trú ổn định, giao trách nhiệm rõ ràng cho lực lượng công an cấp xã trong giám sát, kiểm tra, hỗ trợ người sau cai.

Đồng thời, dự Luật cũng quy định rõ hơn về việc đưa người ra khỏi danh sách quản lý sau cai, phân biệt giữa người nghiện và người đã cai nghiện thành công để có cơ sở dữ liệu chính xác, phục vụ quản lý, thống kê và hoạch định chính sách…

Thu Giang