Siro ho đang tạo ra 'thế hệ' người nghiện ở Nigeria như thế nào?

Cơn dịch nghiện ngập siro ho đang phá huỷ cuộc sống giới trẻ Nigeria

Tràn ngập thị trường đen

Cuộc điều tra dẫn dắt Ruona Meyer thâm nhập sâu vào thế giới ngầm tội phạm nước này, phát hiện một trận dịch nghiện ngập đang phá huỷ cuộc sống giới trẻ trên khắp đất nước Tây Phi.

Ruona Meyer đã chứng kiến cô gái 14 tuổi sống ở Lagos tên là Junaid Hassan bị nghiện loại sirô ho chứa codeine và cha mẹ em rất tuyệt vọng mà không biết cách nào giúp con cai nghiện hay một thanh niên ở Kano, bị xích vào sàn của một trung tâm cai nghiện, tràn ngập ruồi, bị điên cuồng bởi những ngày tháng uống sirô với bạn bè của mình.

Đau buồn và trầm cảm là một số lý do đưa đẩy giới trẻ Nigeria đến với siro ho chứa codeine có vị như dâu tây. Siro ho được bán trong các hộp đêm và ngay trên đường phố Lagos. Thanh thiếu niên trộn nó với nước giải khát hoặc uống thẳng từ chai sirô.

Ông Hussan, làm việc cho Bioraj Pharmaceuticals-công ty dược phẩm được cấp phép sản xuất siro ho chứa codeine có tên gọi thương mại là "Biolin". Công ty là nhà cung cấp chính cho khu vực miền bắc Nigeria.

Hussan là một trong số nhiều nhân viên công ty dược phẩm mà BBC đã bí mật ghi hình tham gia những giao dịch siro ho bất hợp pháp trong vài tháng qua.

Uống hay sản xuất siro ho không bị coi là bất hợp pháp nhưng là trái pháp luật khi bán thứ thuốc này mà không có sự chỉ định của bác sĩ hoặc cho những đối tượng không có giấy phép kinh doanh dược phẩm.

Hussan cùng với một số nhân viên khác mua bán siro ho bất hợp pháp rất kín đáo nhằm tránh sự phát hiện của chính quyền. "Ngay cả khi ai đó muốn mua 1.000 thùng, chúng tôi sẽ không cung cấp cho hoá đơn", ông Hassan giải thích cách ông tránh bị phát hiện từ chính quyền.

Đó là lý do tại sao siro ho lại xuất hiện tràn ngập trên thị trường đen.

Gây ảo giác, hoang tưởng

Cũng giống như opioid, codein có cùng họ hoá học như heroin. Codein có hiệu quả giảm đau nhưng cũng có thể mang lại cảm giác hưng phấn cao nếu dùng một lượng lớn. Sirô ho chứa codeine có thể gây nghiện và nếu được dùng quá mức, sẽ tác động tàn phá lên tâm trí và cơ thể của con người.

Người nghiện siro ho được xích lại để ngăn họ làm tổn thương người khác hoặc bản thân họ

Tại Trung tâm Phục hồi chức năng Dorayi ở thành phố Kano (thủ phủ bang Kano miền bắc Nigeria), một người đàn ông bị điên loạn vì nghiện siro ho chứa codeine. Anh ta bị xích mắt cá chân vào một gốc cây, la hét và đập tay chân. Sani Usaini, nhân viên trung tâm, cho biết người đàn ông này mới được đưa vào nơi đây để cai nghiện. 71 giờ trước, người này đã ra ngoài đường, phá cửa sổ xe cộ giao thông.

Ngoài tổn thương ở thận và co giật, lạm dụng siro ho chứa codein còn dẫn đến một số triệu chứng bệnh tâm thần như là ảo giác, hoang tưởng và thậm chí bệnh tâm thần phân liệt. Nhiều bệnh nhân trong trung tâm cai nghiện trở nên bạo lực đến mức nhân viên buộc phải xích họ lại trên sàn. "Anh ta không thể nằm trên giường vì luôn quấy phá dữ dội và tự làm đau mình", Usaini giải thích về một bệnh nhân.

Ở bang Kano, cơ quan quản lý thuốc Nigeria NDLEA thường xuyên tiến hành những chiến dịch thu giữ và tiêu hủy siro ho chứa codeine được bán trái phép trên đường phố. Gần đây, NDLEA đã tịch thu được hơn 2 tấn siro Biolin. Họ cũng thu giữ nhiều vũ khí như dao, gươm và cả dây xích dùng để tấn công lực lượng chức năng.

Thượng viện Nigeria ước tính có khoảng 3 triệu chai siro ho chứa codeine được uống hàng ngày chỉ trong hai bang, Kano và Jigawa.

Ông Hamza Umar, lãnh đạo NDLEA ở Kano, cho biết: "Chúng tôi thậm chí không thể bắt giữ đến 10% số lượng siro ho gây nghiện bán trái phép trên thị trường đen. Siro được bán cho mọi người từ học sinh, người giàu lẫn dân nghèo, người có học thức lẫn người mù chữ, người ăn xin lẫn trẻ con".

Trở lại trung tâm cai nghiện Dorayi, Usaini cho biết: "Trước đây nơi đây tiếp nhận khoảng 2-3 trường hợp mỗi tuần nhưng hiện nay con số người nghiện được chuyển đến đã tăng đến 7-8 hay thậm chí 10 người trong chỉ 1 tuần. Đến cả trẻ con cũng được đưa đến".

Nghiện siro ho chứa codeine không chỉ là vấn nạn ở Nigeria mà còn ở khắp các nước khác của châu Phi như Kenya, Ghana, Niger và Chad. Trong năm 2016, Ấn Độ đã cấm nhiều thương hiệu siro ho chứa codeine sau nhiều báo cáo gây nghiện.