Số ca nhiễm và tử vong do HIV/AIDS trên toàn cầu giảm đáng kể

Tuy nhiên, trước thềm Ngày Thế giới phòng, chống HIV/AIDS (1/12), các chuyên gia y tế cảnh báo HIV vẫn chưa thể bị xóa sổ.

Theo một nghiên cứu lớn vừa công bố trên Tạp chí The Lancet HIV, số ca nhiễm HIV trên toàn thế giới đã giảm 1/5. Nghiên cứu cho biết, số ca tử vong liên quan đến HIV, thường do các bệnh khác gây ra trong giai đoạn AIDS (giai đoạn cuối cùng của bệnh nhiễm HIV), đã giảm khoảng 40% xuống dưới 1 triệu ca mỗi năm.

Sự sụt giảm này chủ yếu là do tỉ lệ ở khu vực châu Phi cận Sahara đang được cải thiện, đây cũng là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của đại dịch toàn cầu này cho đến nay.

Tuy nhiên, các khu vực khác, chẳng hạn như Đông Âu và Trung Đông đã chứng kiến số ca nhiễm HIV tăng lên. Các nhà nghiên cứu cho hay, thế giới vẫn còn cách xa mục tiêu của Liên Hợp Quốc là xóa sổ gần như hoàn toàn các ca tử vong liên quan đến AIDS vào năm 2030.

Bà Hmwe Kyu, Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe có trụ sở tại Mỹ - tác giả chính của nghiên cứu cho biết, thế giới đã đạt được những tiến bộ đáng kể trên toàn cầu trong việc giảm đáng kể số ca nhiễm HIV mới; đồng thời lưu ý, hơn 1 triệu người mắc mới HIV mỗi năm và trong số 40 triệu người đang sống chung với HIV, 1/4 không được điều trị.

Nghiên cứu nói trên cũng chỉ ra những công cụ hiệu quả. Trong đó, các phương pháp điều trị dự phòng được gọi là Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) đã được chứng minh là một công cụ mạnh mẽ trong cuộc chiến chống lại HIV.

Những viên thuốc hàng ngày này giúp giảm nguy cơ mắc HIV từ quan hệ tình dục khoảng 99 %. Chúng đã giúp giảm tỉ lệ nhiễm HIV ở nhiều quốc gia. Ở một số quốc gia, chẳng hạn như Pháp, các cơ quan y tế đang thúc giục cung cấp PrEP cho nhiều người hơn.

Bên cạnh đó, đối với những người bị nhiễm HIV, liệu pháp kháng virus có thể làm giảm lượng virus trong máu của họ xuống mức không thể phát hiện được. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, tải lượng virus không thể phát hiện được có nghĩa là khả năng các bà mẹ đang cho con bú lây truyền HIV cho con của họ ở mức ít hơn 1%.

Đặc biệt, những tiến bộ mới đây trong việc phát triển thuốc điều trị HIV đang mang lại hy vọng lớn cho những người sống chung với loại virus nguy hiểm này. Một trong những loại thuốc đó là lenacapavir, có khả năng ngăn ngừa nhiễm HIV lên tới 100% chỉ qua 2 mũi tiêm mỗi năm.

Tuy nhiên, chênh lệch về chi phí vẫn là rào cản lớn. Tại các quốc gia giàu có, thuốc này có giá lên tới 40.000 USD mỗi năm, trong khi các nghiên cứu cho thấy thuốc có thể được sản xuất với giá chỉ khoảng 40 USD. Các nhà nghiên cứu và tổ chức quốc tế đang kêu gọi tập đoàn Gilead - công ty sản xuất thuốc - giảm giá bán để các quốc gia có thu nhập thấp cũng có thể tiếp cận.

Mới đây, Gilead đã ký hợp đồng với 6 công ty dược phẩm để sản xuất lenacapavir tại các quốc gia thu nhập thấp, nhưng vẫn còn nhiều quốc gia chưa được bao phủ.

Các chuyên gia lưu ý, hàng triệu người sống chung với HIV vẫn không thể tiếp cận được các liệu pháp điều trị hiện đại, đặc biệt ở những quốc gia không nằm trong thỏa thuận cấp phép sản xuất thuốc lenacapavir của Gilead.

Một trong những điểm mạnh của loại thuốc tiêm này là giảm thiểu sự kỳ thị đối với những người nhiễm HIV vì chỉ cần 2 lần mỗi năm, thay vì phải dùng thuốc hàng ngày như các phương pháp trước đây. Lý tưởng hơn nữa là có được vaccine phòng ngừa HIV. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nghiên cứu trong các thập kỷ qua, nhưng cho đến nay đây vẫn là giấc mơ chưa thành hiện thực.

Các nhà khoa học đang tạm coi thuốc tiêm lenacapavir như một vaccine hiệu quả, vì có thể giúp ngăn ngừa nhiễm HIV gần như hoàn hảo. Ngoài ra, mặc dù đã có vài trường hợp được chữa khỏi HIV bằng phương pháp ghép tế bào gốc để điều trị ung thư máu nhưng phương pháp này vẫn chưa phải là giải pháp khả thi cho đa số bệnh nhân.

Thúy Vân (Theo AFP)