Trường hợp án tử hình tội phạm ma túy chuyển thành chung thân theo quy định mới

Ngày 1/11, Nghị quyết 03/2025/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định về chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân do Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao ban hành có hiệu lực.

Nghị quyết này hướng dẫn áp dụng một số quy định tại khoản 2, khoản 3, Điều 4 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật hình sự số 86/2025/QH15 về chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân đối với người bị kết án tử hình trước ngày 1/7/2025 mà chưa thi hành án.

Đáng chú ý, tại Điều 4 của Nghị quyết nêu về chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân với trường hợp quy định tại điểm a, khoản 3, Điều 4 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật hình sự số 86/2025/QH15.

Theo đó, người bị kết án tử hình về tội Sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), được chuyển thành tù chung thân nếu trong bản án xác định khối lượng, thể tích chất ma túy như sau: nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca ≤ 30kg; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11 khối lượng ≤ 3kg; Các chất ma túy khác ở thể rắn ≤ 9kg, ở thể lỏng có thể tích ≤ 22 lít.

Nếu có 2 chất ma túy trở lên, tổng khối lượng hoặc thể tích phải tương đương mức nêu trên.

Người bị kết án tử hình về tội Mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251) được chuyển thành tù chung thân nếu: Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca ≤ 30kg; Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-

11 có khối lượng ≤ 3kg; lá cây coca, lá khát; lá, rễ, thân, cành, hoa, quả của cây cần sa hoặc bộ phận của cây khác có chứa chất ma túy khối lượng ≤ 150kg.

Nếu là quả thuốc phiện khô phải có khối lượng ≤ 1.200kg; quả thuốc phiện tươi ≤ 300kg; các chất ma túy khác ở thể rắn ≤ 9kg hoặc thể lỏng ≤ 2 lít.

Nếu có hai chất ma túy trở lên, tổng khối lượng hoặc thể tích phải tương đương mức nêu trên.

Trường hợp khối lượng ma túy cao hơn các nội dung nêu trên, người phạm tội vẫn có cơ hội được chuyển án tử hình sang tù chung thân nếu bản án không xác định họ là người chủ mưu, cầm đầu hoặc chỉ huy; hoặc không có 2 tình tiết tăng nặng trở lên.

Nghị quyết định nghĩa chủ mưu là người thành lập, rủ rê hoặc lôi kéo nhóm đồng phạm thực hiện hành vi phạm tội. Người chỉ huy phân công, giao trách nhiệm, đôn đốc, trực tiếp chỉ đạo hoặc điều hành hoạt động của nhóm đồng phạm.

Người cầm đầu là người khởi xướng chủ trương, đưa ra ý tưởng, kế hoạch hoặc phương hướng hoạt động của nhóm đồng phạm; Riêng người có hành vi tổ chức việc thực hiện tội phạm cũng được coi là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy.

Ngoài hướng dẫn về 3 trường hợp được thay án tử bằng tù chung thân, Nghị quyết này cũng quy định về thời gian giải quyết các thủ tục liên quan.

Cụ thể, tòa án các cấp có tối đa 3 ngày để lập danh sách cùng hồ sơ tài liệu vụ án lên TAND Tối cao. Chánh án TAND Tối cao sẽ trực tiếp xem xét và trả lời bằng văn bản (nếu không chấp nhận), hoặc ra quyết định chuyển án tử hình sang tù chung thân (nếu chấp nhận).

Nhận được quyết định này, Chánh án Tòa sơ thẩm có tối đa 7 ngày để ra quyết định thi hành án tù chung thân với người này.

Thời gian người này bị tạm giam trước khi được chuyển sang án tù chung thân, vẫn sẽ được tính vào thời hạn chấp hành án phạt tù, Nghị quyết nêu.

Thùy Chi