Ứng dụng Gene-Xpert trong chẩn đoán bệnh lao/HIV

Hình ảnh bộ máy xét nghiệm chẩn đoán lao bằng kỹ thuật GeneXpert

Việc chẩn đoán lao phổi dựa vào xét nghiệm soi đờm trực tiếp đã góp phần rất quan trọng trong phát hiện nguồn lây chính, tuy nhiên giới hạn của kỹ thuật này là độ nhạy không cao, đã bỏ sót một số lượng đáng kể bệnh nhân không được chuẩn đoán lao, đặc biệt ở nhóm người nhiễm HIV, trẻ em và bỏ sót trong chuẩn đoán lao đa kháng thuốc.

Đối với bệnh lao đa kháng thuốc, khi chuẩn đoán phải thực hiện nuôi cấy đờm mất nhiều thời gian và sự khó khăn trong vận chuyển mẫu đờm đến các đơn vị chuẩn đoán. Chậm trễ trong chuẩn đoán và chỉ định điều trị bệnh lao đa kháng và lao ở người nhiễm HIV, lao trẻ em khiến cho nhiều người bệnh có thể bị tử vong trước khi được điều trị.

GeneXpert là một kỹ thuật ứng dụng sinh học phân tử, mang tính đột phá, có thể giải quyết được các bất cập trên, cho phép xác định vi khuẩn lao ở mức độ ít với độ nhạy và độ đặc hiệu cao. Quy trình thao tác rất đơn giản, kỹ thuật cho kết quả nhanh và cho “kết quả kép”, tức là đồng thời cho biết mẫu bệnh phẩm có vi khuẩn lao hay không, có nhiều hay ít và vi khuẩn có kháng với thuốc Rifampicin hay không.

Tại Việt Nam, với sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế, Chương trình chống lao Quốc gia đang triển khai ứng dụng GeneXpert trong chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV nghi mắc lao. Thực tế cho thấy, chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV rất khó khăn, do các triệu chứng lâm sàng không điển hình, dễ nhầm với triệu chứng của các nhiễm trùng cơ hội khác.

Với kỹ thuật xét nghiệm chẩn đoán lao nhanh bằng GeneXpert, người nhiễm HIV khi có một trong các triệu chứng ho, sốt, ra mồ hôi đêm hoặc sút cân là đủ điều kiện làm xét nghiệm. Người nhiễm cần phải khạc được đờm hoặc được cán bộ y tế hướng dẫn lấy đờm tác động vì bệnh phẩm chẩn đoán chủ yếu là đờm.