Việt Nam tích cực tham gia Công ước ASEAN về phòng, chống mua bán người

Ảnh: Nhật Thy

Ngày 29/9, tại Hà Nội, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với Tổ chức Di cư Quốc tế tổ chức Hội thảo “Triển khai Công ước ASEAN về phòng, chống mua bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em” với sự tham gia của các đại biểu đến từ các Bộ, ngành liên quan cùng đại diện một số địa phương và các tổ chức quốc tế.

Văn kiện pháp lý thể hiện sự đoàn kết và trách nhiệm cao của các nước thành viên ASEAN

Ngoài Lời nói đầu, Công ước ACTIP gồm 7 Chương, 31 Điều, quy định mục đích, phạm vi áp dụng, quyền và nghĩa vụ của các quốc gia thành viên, quyền tài phán, hợp tác quốc tế trong ngăn ngừa, chống hành vi mua bán người, thủ tục giải quyết tranh chấp thông qua hội đàm và thương lượng giữa các quốc gia thành viên thông qua kênh ngoại giao hoặc các biện pháp hòa bình khác nhằm đạt được thỏa thuận.

Mục đích của Công ước ACTIP nhằm phòng, chống có hiệu quả nạn mua bán người, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em và trừng phạt hành vi mua bán người; bảo vệ và hỗ trợ các nạn nhân; thúc đẩy hợp tác có hiệu quả giữa các quốc gia thành viên.

Các thành viên tham gia Công ước đã thống nhất hình sự hóa hành vi mua bán người, xác định những hành vi mua bán người, các nhóm tội phạm liên quan tới việc mua bán người và trừng trị các vi phạm đó bằng hình phạt thích đáng (Điều 5, 6, 7, 8, 9). Các nước được tiến hành các biện pháp cần thiết trong khuôn khổ luật pháp của quốc gia để điều tra, truy tố, xét xử hành vi phạm tội thuộc quyền tài phán; thực hiện những biện pháp thích hợp với người phạm tội hoặc người bị tình nghi phạm tội theo các thủ tục tố tụng hình sự hoặc dẫn độ (Điều 10).

Đối với việc bảo vệ nạn nhân bị mua bán, các thành viên có thể phối hợp với các tổ chức ngoài công lập hỗ trợ nạn nhân; bảo đảm an toàn cho các nạn nhân khi họ ở trong lãnh thổ của mình tạm thời hoặc vĩnh viễn; hợp tác với các tổ chức xã hội có liên quan nhằm hỗ trợ, bảo vệ nạn nhân bị mua bán (Điều 14), đồng thời, tạo điều kiện cho phép nạn nhân bị mua bán hồi hương hoặc trở lại quốc gia nơi nạn nhân rời khỏi (Điều 15).

Hội nghị quan chức cấp cao ASEAN về tội phạm xuyên quốc gia (SOMTC) được giao trách nhiệm về việc thúc đẩy, theo dõi, đánh giá và định kỳ báo cáo Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về Tội phạm xuyên quốc gia về việc thực thi có hiệu quả Công ước này. Ban Thư ký ASEAN sẽ cung cấp những hỗ trợ cho việc giám sát và phối hợp thực hiện Công ước này và hỗ trợ SOMTC trong các vấn đề có liên quan…

Ngoài ra, Công ước còn quy định về bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia, quyền tài phán, nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau; không ảnh hưởng đến các nghĩa vụ phát sinh giữa các quốc gia thành viên theo quy định của điều ước quốc tế khác và khi các quốc gia thành viên đồng ý, đồng thời không ngăn cản các quốc gia hỗ trợ lẫn nhau theo quy định của điều ước quốc tế khác hoặc pháp luật trong nước.

Theo ông Lê Đức Hiền, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Công ước là sáng kiến, là văn kiện pháp lý thể hiện sự đoàn kết và trách nhiệm cao của các nước thành viên ASEAN.

Ngày 13/12/2016, Chủ tịch nước đã ký Quyết định số 2674/2016/QĐ-CTN về việc phê chuẩn Công ước ACTIP, chính thức có hiệu lực đối với Việt Nam từ ngày 08/3/2017. Việc phê chuẩn Công ước góp phần thể hiện vai trò tích cực, chủ động và khẳng định cam kết của Việt Nam cũng như khu vực ASEAN trong nỗ lực tăng cường hợp tác phòng, chống hành vi mua bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em; đồng thời, góp phần vào việc triển khai Tuyên bố về tầm nhìn Cộng đồng ASEAN năm 2025 và Kế hoạch hành động Cộng đồng ASEAN giai đoạn 2015-2025. Việc chính thức trở thành thành viên Công ước ACTIP không chỉ có tác động tích cực đối với Việt Nam và khu vực ASEAN mà còn mang lại nhiều lợi ích, góp phần khẳng định vị thế, uy tín của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện Công ước ACTIP

Việt Nam là quốc gia sớm thành lập Cơ quan Thường trực Chương trình phòng, chống tội phạm mua bán người; chủ động phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động mua bán phụ nữ và trẻ em, triển khai có hiệu quả các cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm mua bán người; tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác phòng, chống tội phạm mua bán người; đồng thời, nâng cao hoạt động tuyên truyền, giáo dục phòng, chống mua bán người với nhiều nội dung và hình thức phong phú, đa dạng…

Theo ông Paul Priest, Trưởng bộ phận Chương trình IOM tại Việt Nam, việc thông qua Công ước ACTIP thể hiện cách tiếp cận quan trọng trong phòng, chống mua bán người là giải quyết thách thức liên quan di cư, thể hiện sự hợp tác giữa các nước thành viên cũng như những cam kết mạnh mẽ.

“Việc ra đời Kế hoạch Hành động Quốc gia về phòng, chống mua bán người giai đoạn 2016-2020 với sự tham gia của các bên liên quan thể hiện cam kết, nỗ lực mạnh mẽ hơn nữa của Việt Nam trong công cuộc đấu tranh phòng, chống mua bán người”, ông Paul Priest nói.

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận nâng cao nhận thức về hiểu biết các nội dung về Công ước ACTIP nhằm sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật về phòng, chống mua bán người phù hợp với Công ước mà Việt Nam đã ký kết; những khó khăn, thách thức trong việc triển khai Đề án Hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; khuyến khích thực hiện có hiệu quả các điều khoản chính của ACTIP.

Theo đại diện Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an, để triển khai thực thi toàn diện, hiệu quả các quy định của Công ước ACTIP trên phạm vi cả nước, hướng tới mục tiêu xóa bỏ loại tội phạm này, thời gian tới, Việt Nam cần tập trung thực hiện một số biện pháp.

Một là, triển khai sâu rộng trong các cơ quan, đơn vị, trường học, khu dân cư về nội dung Công ước; xây dựng cơ chế phối hợp, phân công trách nhiệm cho các bộ, ngành, địa phương có liên quan để triển khai, theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện Công ước.

Đặc biệt, các cấp chính quyền địa phương tập trung tuyên truyền và làm thay đổi nhận thức của cộng đồng về phòng, chống mua bán phụ nữ và trẻ em. Các đoàn thể, tổ chức xã hội tổ chức thực hiện tốt chính sách, tạo phong trào hỗ trợ, giúp đỡ phụ nữ, trẻ em là nạn nhân; lồng ghép Chương trình phòng, chống tội phạm mua bán người , đặc biệt là phụ nữ, trẻ em với việc các chương trình phát triển kinh tế - xã hội và các đề án khác có liên quan như phòng, chống tệ nạn xã hội, dạy nghề, giảm nghèo và việc làm…

Hai là, đề xuất, hướng dẫn các quy định mới trong Bộ Luật Hình sự năm 2015, Bộ Luật Tố tụng hình sự năm 2015; đề xuất việc sửa đổi, bổ sung Luật tương trợ tư pháp năm 2007 bảo đảm tính tương thích với các quy định của Công ước ACTIP, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội và yêu cầu của công tác phòng, chống mua bán người trong tình hình mới.

Ba là, xây dựng các đề án nghiên cứu về hoạt động điều tra đặc biệt, hợp tác quốc tế trong điều tra hình sự; tăng cường ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế đa phương, song phương trong lĩnh vực tương trợ tư pháp về hình sự và dẫn độ.

Bốn là, chủ động tham gia hoặc chủ trì tổ chức các diễn đàn, hội nghị, hội thảo quốc tế nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về việc tổ chức thực hiện, nâng cao hiệu quả quá trình triển khai Công ước với các quốc gia thành viên ASEAN.

Việc hoàn thiện pháp luật quốc gia và tích cực ký kết, gia nhập và thực hiện các điều ước quốc tế về phòng, chống tội phạm nói chung, tội phạm mua bán người nói riêng khẳng định lập trường nhất quán của Nhà nước Việt Nam trong nỗ lực phấn đấu vì nền hòa bình, ổn định, phát triển, hội nhập và hợp tác quốc tế.

Nhật Thy