Bảo đảm thuốc ARV điều trị bền vững cho bệnh nhân HIV

Chiều 20/6, tại Hà Nội diễn ra Lễ bàn giao thuốc ARV cho Bộ Y tế Việt Nam từ Chính phủ Úc trong hợp tác với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Đây là sự kiện quan trọng và ý nghĩa trong bối cảnh công tác mua sắm thuốc ARV điều trị cho người nhiễm HIV tại Việt Nam đang gặp một số khó khăn.

Tham dự sự kiện có Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam Đào Hồng Lan; PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS cùng đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục thuộc Bộ Y tế.

Về phía các tổ chức quốc tế có bà Angela Pratt, Trưởng Đại diện Văn phòng WHO tại Việt Nam; bà Ged Kearney, Nghị sĩ, đồng Bộ trưởng phụ trách Y tế và Người cao tuổi Úc, cùng các chuyên gia đến từ WHO và Đại sứ quán Úc.

Gần 179.000 bệnh nhân HIV đang điều trị thuốc ARV

Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, tính đến tháng 12/2023, toàn quốc có 178.941 người bệnh HIV đang điều trị thuốc ARV, trong số này có 176.232 người lớn và 2.709 trẻ em.

Người nhiễm HIV hiện đang được điều trị ARV tại 522 cơ sở y tế ngoài cộng đồng, trong trại giam, trại tạm giam, cơ sở cai nghiện bắt buộc. Tỉ lệ người bệnh điều trị ARV có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế luôn được duy trì ở mức cao trên 95% qua các năm. Năm 2023, tỉ lệ này là 98%. Điều này thể hiện hiệu quả điều trị ARV ở mức độ tốt. Tỉ lệ duy trì điều trị thuốc ARV tại Việt Nam luôn đạt kết quả tốt, tính đến tháng 9/2023 đạt 97,1%.

Công tác điều trị thuốc ARV cho người nhiễm HIV được triển khai tại Việt Nam đến nay đã hơn 20 năm. Trong những năm gần đây, trung bình mỗi năm có trên 10.000 người nhiễm HIV được đưa vào điều trị thuốc ARV. Từ năm 2019, Việt Nam bắt đầu chuyển giao chi phí thuốc ARV và các dịch vụ điều trị ARV cho BHYT chi trả.

Từ năm 2020, ngành y tế đã thực hiện phác đồ ARV tối ưu theo khuyến cáo của WHO. Thuốc Acriptega là thuốc viên kết hợp phác đồ tối ưu điều trị nhiễm HIV. Hiện nay, có khoảng 85% người bệnh đang sử dụng phác đồ tối ưu này, bao gồm cả điều trị cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Phác đồ này cũng đã được BHYT chi trả.

Điều trị thuốc ARV cho người nhiễm HIV cần liên tục, suốt đời và người bệnh HIV cần tuân thủ điều trị tốt. Hiệu quả điều trị thuốc ARV không chỉ làm cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người nhiễm HIV mà còn làm giảm nhiễm HIV mới, giảm lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Người bệnh HIV điều trị thuốc ARV có tải lượng HIV dưới 200 bản sao/ml thì sẽ không làm lây truyền HIV quan quan hệ tình dục. Điều này đặc biệt có ý nghĩa khi đường lây truyền HIV chủ yếu hiện nay tại Việt Nam là qua quan hệ tình dục. Phụ nữ mang thai nhiễm HIV có tải lượng HIV dưới 50 bản sao/ml vào lúc chuyển dạ thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con giảm từ 45% xuống còn dưới 0,5%. Điều này góp phần quan trọng vào việc kết thúc bệnh dịch AIDS vào năm 2030.

Trong thời gian tới Bộ Y tế sẽ tiếp tục chiến lược mở rộng điều trị ARV trong ngày, điều trị ARV nhanh cho tất cả các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện; đồng thời tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình mua sắm thuốc ARV nhằm duy trì cung ứng thuốc ARV đảm bảo điều trị ARV ở người bệnh HIV được liên tục.

Với người nhiễm HIV, "thuốc ARV là hơi thở"

Trong bối cảnh việc mua sắm thuốc ARV điều trị cho người nhiễm HIV gặp một số khó khăn, thì việc WHO, Chính phủ Úc hỗ trợ thuốc Acriptega – một loại thuốc ARV phác đồ bậc 1 ưu tiên là rất cần thiết cho công tác điều trị người bệnh HIV tại Việt Nam hiện nay. Đây là khoản viện trợ phi dự án do WHO hỗ trợ cho Việt Nam dưới hình thức hàng viện trợ. Việc mua sắm, đấu thầu thuốc này do WHO trực tiếp thực hiện.

Được biết, loại thuốc này đã có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam. Đơn vị trúng thầu là Công ty Cổ phần Dược phẩm Trung ương Codupha chịu trách nhiêm phân phối thuốc đến 5 tỉnh/thành phố gồm Bến Tre, Cần Thơ, Hà Nội, TPHCM và Thanh Hóa. 5 tỉnh/thành phố trên sẽ làm đầu mối tiếp nhận. Ngoài ra, lượng thuốc này cũng sẽ được cung cấp cho các tỉnh/thành phố khác theo quyết định điều phối của Cục Phòng, chống HIV/AIDS.

Cục Phòng, chống HIV/AIDS sẽ chịu trách nhiệm về hướng dẫn sử dụng thuốc đúng mục đích, an toàn; hướng dẫn các đơn vị triển khai, phân phối tới đúng đối tượng hưởng lợi, bảo đảm hiệu quả, không bị chồng chéo, trùng lắp và đúng các quy định chuyên môn hiện hành, không được bán thuốc viện trợ ra thị trường.

Tại Lễ bàn giao, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, hiện Việt Nam đang có gần 179.000 người nhiễm HIV đang điều trị thuốc ARV. Để duy trì sức khỏe và giảm nhiễm HIV mới, người bệnh HIV cần được duy trì điều trị thuốc ARV liên tục, suốt đời.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, thời gian qua, công tác mua sắm thuốc ARV điều trị người nhiễm HIV tại Việt Nam gặp một số khó khăn. Do đó, đây là món quà rất thiết thực, là tình cảm quý báu của WHO và Chính phủ Úc mang đến cho những bệnh nhân điều trị HIV tại Việt Nam.

"Cá nhân tôi cùng toàn thể cán bộ ngành y tế đánh giá cao những đóng góp, hỗ trợ nhanh chóng từ WHO, Chính phủ và nhân dân Úc dành cho Việt Nam, đặc biệt cho người nhiễm HIV để những bệnh nhân điều trị HIV không bị thiếu thuốc điều trị", Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết thêm, hiện Bộ Y tế đang quyết liệt thúc đẩy việc mua sắm thuốc ARV từ nguồn BHYT và vừa hoàn thành việc đàm phán giá thuốc ARV đợt 1. Dự kiến từ tháng 6 đến tháng 8 sẽ có 14,5 triệu viên thuốc được cung cấp để điều trị cho người bệnh HIV. Số thuốc còn lại sẽ được đấu thầu tập trung cấp quốc gia, để kịp thời nối tiếp bảo đảm người nhiễm HIV đang điều trị không bị gián đoạn thuốc.

Tại Lễ bàn giao thuốc ARV, anh Nguyễn Anh Tú, điều phối chương trình thanh niên tại Mạng lưới Người sống với HIV Việt Nam (VNP+) cho biết, với người nhiễm HIV chúng tôi, thuốc ARV là hơi thở. Thuốc ARV đã giúp những người đang sống với HIV như chúng tôi có sức khỏe tốt và có thể học tập, làm việc, đóng góp công sức cho cộng đồng và xã hội một cách tốt hơn.

"Việc WHO thông qua nguồn tài chính của Chính phủ Úc hỗ trợ thuốc TLD là một thông tin rất vui, rất ý nghĩa đối với các thành viên của mạng lưới và những người đang sống với HIV tại Việt Nam. Sự kiện này tạo niềm tin và động lực sống cho những người bệnh cho chúng tôi. Để chúng tôi cảm thấy mình không hề đơn độc trong cuộc chiến với bệnh tật", anh Nguyễn Anh Tú xúc động chia sẻ.

Thùy Chi