Để giảm thiểu lây nhiễm HIV trong nhóm sử dụng ma tuý tổng hợp

Sự hiểu lầm nguy hại về ma túy và HIV 

"Ma túy tổng hợp không làm lây truyền HIV". Đó là một sự hiểm lầm nguy hại, thiếu hiểu biết về những nguy cơ ro ma túy tổng hợp gây ra.

Tại buổi truyền hình trực tuyến với chủ đề "Ma túy tổng hợp và nguy cơ lây truyền HIV/AIDS" do Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) tổ chức mới đây, Ths. BS. Phạm Thành Luân, Khoa Bệnh nhiệt đới và Can thiệp giảm hại, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, quan niệm sử dụng ma túy tổng hợp không gây nghiện, không làm lây truyền HIV/AIDS là sai hoàn toàn.

BS. Luân cho biết, ma túy tổng hợp là những loại không có trong tự nhiên, được tổng hợp thành hóa chất. Căn cứ theo tác dụng hóa học, ma túy tổng hợp được phân ra 3 nhóm chính: ma túy có tác dụng êm dịu; ma túy gây kích thích; ma túy gây ảo giác. Ngoài ra còn có các chất gây phân ly, các chất gây đồng cảm…

Như chúng ta đã biết HIV lây qua đường máu, trong đó có thông qua việc sử dụng chung bơm kim tiêm, dùng bơm kim tiêm trước đây chủ yếu là dùng heroin. Nhưng hiện nay ma túy tổng hợp đường dùng chủ yếu là dạng hít nên nhiều người cho rằng chỉ hít, không tiêm chích nên không thể lây truyền được HIV. Tuy nhiên, thống kê năm 2019 lại cho thấy tỉ lệ lây nhiễm HIV liên quan đến quan hệ tình dục, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới sau khi sử dụng ma túy tổng hợp đang gia tăng.

Ma túy tổng hợp đặc biệt là chất gây nghiện nặng nó sẽ làm tổn thương não bộ không thể phục hồi. Khi sử dụng ma túy tổng hợp nói chung và các chất kích thích dạng Amphetamine (ATS) không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh, gia đình, làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn ảnh hưởng đến cộng đồng và xã hội và đặc biệt là làm gia tăng nhiễm HIV qua quan hệ tình dục.

Những người sử dụng ma túy, nhất là các loại ma túy tổng hợp như thuốc lắc, ma túy đá… thường bị kích thích ham muốn quan hệ rất lớn. Khi phê thuốc, người dùng sẽ không kiểm soát được hành vi của mình và thường sẽ quan hệ tình dục mà không có biện pháp bảo vệ, quan hệ trong tình trạng không tỉnh táo, thậm chí là quan hệ tập thể và điều này rất dễ lây nhiễm HIV nếu bạn tình có HIV.

Theo các chuyên gia y tế, sử dụng ma túy tổng hợp gia tăng ở nhóm quan hệ đồng giới MSM, với nhóm đối tượng này khi sử dụng chất không kiểm soát được hành vi, quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su và quan hệ với nhiều bạn tình, quan hệ mạnh khiến cho tỉ lệ lây truyền HIV trong nhóm này đang là vấn đề đáng lo ngại.

Sau khi phê ma túy, người dùng sẽ không còn kiểm soát được bản thân, hệ thần kinh bị kích thích, dục vọng bị thức tỉnh đến cao trào. Trong khi đó, vùng nhận thức ở não lại bị hạn chế khiến người dùng không kiềm chế mà thỏa mãn theo bản năng, không ai còn nhớ đến việc sử dụng phương pháp quan hệ an toàn và điều này rất nhanh dẫn đến nguy cơ nhiễm HIV từ bạn tình.

Đặc biệt, khi sử dụng ma túy, não bộ của con người sẽ không ổn định, việc va chạm thể xác được họ cảm nhận một cách mơ hồ, không rõ ràng, chính vì thế gần như họ không đạt đỉnh. Mà càng không đạt đỉnh, họ càng điên cuồng, và vì thế mà họ quan hệ không biết mệt mỏi, thậm chí quan hệ với nhiều người cùng lúc. Trên thực tế nhiều người đã mất khả năng đàn ông cũng vì quan hệ không biết kiềm chế sau khi sử dụng ma túy.

Cũng theo bác sĩ Luân, thực tế các chất ma túy tổng hợp hiện nay đang rất phổ biến, người ta có thể tiếp cận khá dễ dàng với ma túy tổng hợp vì nó biến hình, biến dạng và giá cả không phải quá cao, mặt khác những lan truyền không đúng về ma túy như dùng ma túy là không nhiễm HIV, ma túy chỉ đơn thuần dùng để giải trí sẽ tiếp tục là mối nguy lây lan ma túy trong cộng đồng.

Ngăn ngừa những hệ lụy do ma túy gây ra

Theo BS. Luân, để phát hiện con em mình nghiện ma túy tổng hợp, cha mẹ có thể dựa vào các đặc điểm như: Giờ giấc sinh hoạt không ổn định (thường thức khuya, không ngủ, thức đêm, ngày ngủ nhiều); Hay tụ tập với các nhóm bạn và các đối tượng đó đều sử dụng ma túy. Về thể chất, những người nghiện ma túy tổng hợp thường xuyên mệt mỏi, ủ rũ, thay đổi tính nết (cáu gắt, có hành vi chống đối, nặng nề hơn thì có những hành vi bất thường như hoang tưởng, ảo giác).

Ngoài ra còn có những bằng chứng khác khiến một người có thể bị nghi ngờ nghiện ma túy, như: Tìm thấy vật phẩm ma túy, vật phẩm để sử dụng ma túy ở trong người, trong phòng của người đó.

Từ trải nghiệm của bản thân, anh Đỗ Mạnh Hùng, một người từng nghiện ma túy tổng hợp cho hay: Ngoài những biểu hiện trên, khi nghiện ma túy tổng hợp, anh rất hay ngáp, khi ngáp kèm theo nước mắt chảy ra; mệt mỏi; chán ăn; ăn không ngon, ngủ không yên; thậm chí có những hành động bất thường như trèo lên ngọn cây, đi lang thang mà không biết mình đi đâu…

BS. Luân khẳng định, ma túy tổng hợp, nhất là ma túy gây kích thích ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng đối với cơ thể. Nó kích thích vào não bộ, gây ra những tổn thương rất khó phục hồi. Hiện nay nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới có xu hướng sử dụng các chất kích thích (trong đó có ma túy tổng hợp) khá phổ biến, dẫn đến không kiểm soát được hành vi, không sử dụng các biện pháp an toàn. Đó là những hành vi rất dễ lan truyền HIV/AIDS và các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục. Do đó, cần phải chủ động phòng tránh, không sử dụng ma túy và quan hệ tình dục an toàn.

Với người nhiễm HIV, việc sử dụng các loại ma túy tổng hợp không chỉ làm giảm khả năng tuân thủ điều trị thuốc ARV, ảnh hưởng đến sự ức chế tải lượng virus, thậm chí làm tăng số lượng virus trong cơ thể.

Đáng báo động, hiện thị trường có rất nhiều sản phẩm ma túy tổng hợp được bày bán cạnh các trường học, dưới dạng thực phẩm túi nước, viên kẹo nhiều màu sắc… Đó là những "cái bẫy ngọt ngào" đối với các bạn trẻ, thậm chí ở lứa tuổi học sinh trung học. Chính vì vậy, bên cạnh việc các bậc phụ huy cần phải quan tâm đặc biệt tới con em mình, thì để cảnh báo nguy hiểm từ ma túy tổng hợp, các trường học cần phối hợp với các đơn vị chức năng và gia đình để tăng cường công tác truyền thông, giáo dục, kịp thời phát hiện và ngăn chặn thế hệ trẻ tránh xa các tệ nạn xã hội để sống có ích cho xã hội.

Thùy Chi