Hợp tác quốc tế chặt chẽ trong đấu tranh phòng, chống ma túy

Thách thức nghiêm trọng đối với tinh thần thượng tôn pháp luật

Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an), hiện nay, bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị thế giới và khu vực có nhiều biến động, nhất là những tác động tiêu cực sau thời kỳ đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng sự phức tạp của tình hình ma túy khu vực. Thị trường ma túy ngày càng liên kết chặt chẽ và đa dạng hóa hoạt động sản xuất, mua bán trái phép các chất ma túy, đặc biệt là ma túy tổng hợp.

Các băng nhóm tội phạm đã triệt để lợi dụng không gian mạng, các sàn thương mại điện tử và những sơ hở trong công tác kiểm soát hàng hóa xuất, nhập khẩu giữa các quốc gia để gia tăng các hoạt động phạm tội cả về quy mô, tính chất và mức độ nghiêm trọng với nhiều phương thức, thủ đoạn mới, ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, gây khó khăn trong công tác phòng ngừa, đấu tranh.

Báo cáo của Cơ quan phòng chống tội phạm và ma túy của Liên Hợp Quốc (UNODC) cho thấy, trong năm 2022, khu vực Đông và Đông Nam Á đã thu giữ hơn 151 tấn ma túy các loại, trong đó chủ yếu là ma túy tổng hợp; thu giữ ketamine (một loại ma túy tổng hợp nguy hiểm, phổ biến trong năm 2022) là 27,4 tấn, tăng 167% so với năm 2021.

Khu vực tam giác vàng, nằm sát khu vực biên giới các nước Lào, Myanmar, Thái Lan, được xác định là nguồn cung ma túy lớn thứ hai trên thế giới, hàng năm cung cấp ra thị trường trên 80 tấn heroine và hàng nghìn tấn ma túy tổng hợp các loại.

Bên cạnh đó, số người sử dụng ma tuý tiếp tục tăng và duy trì ở mức cao trên toàn thế giới, từ 240 triệu người năm 2011 lên 296 triệu người năm 2023, tương đương 5,8% dân số toàn cầu trong độ tuổi 15-64, tăng trung bình 23% sau 10 năm. Trong khi công tác điều trị cho người nghiện và người sử dụng ma tuý vẫn chưa đáp ứng được tình hình thực tế, đặc biệt là điều trị cho người sử dụng ma tuý tổng hợp.

Thực trạng trên cho thấy tội phạm và tệ nạn ma túy đang là thách thức nghiêm trọng đối với tinh thần thượng tôn pháp luật và sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia, là mối nguy hại cho cộng đồng và ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe thể chất và tinh thần của người dân.

Việt Nam cam kết tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng, chống ma túy 

Trước bối cảnh đó, Chính phủ Việt Nam đã ban hành các chính sách tầm vĩ mô với những mục tiêu dài hạn, trong đó có Chương trình quốc gia phòng, chống ma tuý giai đoạn 2021-2025 và Chiến lược quốc gia phòng, chống ma túy với mục tiêu dài hạn tầm nhìn đến năm 2030.

Việt Nam đã thông qua Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về phòng, chống ma túy; kiện toàn Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Ủy ban.

Việt Nam cũng đã triển khai việc lồng ghép nội dung các kế hoạch và sáng kiến hợp tác chung của cơ chế hợp tác MOU 1993 vào chương trình quốc gia phòng, chống ma tuý, trong đó, dành ưu tiên cao trong việc triển khai các giải pháp ngăn chặn ma tuý từ sớm, từ xa.

Cùng với tăng cường thực thi pháp luật, Việt Nam đang đổi mới triển khai công tác tuyên truyền, giáo dục phòng ngừa, nâng cao chất lượng công tác cai nghiện, công tác xác định tình trạng nghiện và quản lý sau cai nghiện; quản lý chặt chẽ các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy, kịp thời bổ sung các chất ma túy và tiền chất theo khuyến cáo của Liên Hợp Quốc và phù hợp với tình hình thực tiễn trong nước và khu vực.

Ngoài những nỗ lực trong nước, Việt Nam cũng đẩy mạnh hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới để giải quyết vấn đề ma túy; luôn ủng hộ và tham gia tích cực vào các khuôn khổ hợp tác của khu vực cũng như các cơ chế hợp tác với các nước đối tác, các tổ chức quốc tế.

Chú trọng hợp tác quốc tế trong đấu tranh với tội phạm ma túy, Chính phủ, Bộ Công an Việt Nam đã tham dự nhiều hội nghị quốc tế quan trọng có liên quan.

Mới đây, tham dự Hội nghị lần thứ 14 cấp Chủ tịch UBQG về hợp tác phòng, chống ma túy tiểu vùng sông Mekong diễn ra vào tháng 9 tại Trung Quốc, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, Chủ tịch UBQG phòng chống AIDS, ma túy, mại dâm đã khẳng định Việt Nam ủng hộ quan điểm không khoan nhượng với ma túy và tiếp tục theo đuổi mục tiêu lâu dài hướng tới một khu vực không ma túy, cân bằng giữa giảm cung, giảm cầu, giảm tác hại thông qua các biện pháp thực thi pháp luật và các giải pháp kinh tế - xã hội nhằm loại bỏ các nguyên nhân sâu xa dẫn đến tệ nạn ma túy, đồng thời chú trọng hợp tác quốc tế trong phòng, chống ma túy trên nguyên tắc của 3 Công ước quốc tế về phòng, chống ma túy.

Để ứng phó kịp thời với những thách thức đặt ra từ tình hình ma túy, Phó Thủ tướng cho rằng các nước thành viên cần tiếp tục thể hiện sự đoàn kết, thống nhất trong quan điểm, lập trường đối với chính sách kiểm soát ma túy toàn cầu, tích cực đóng góp tiếng nói vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế.

Các nước thành viên cần xác định các công ước quốc tế về vấn đề ma túy là nguyên tắc, nền tảng cho các chiến lược, chính sách toàn cầu và các nỗ lực hợp tác quốc tế về phòng, chống ma túy; ủng hộ vai trò của Ủy ban ma túy Liên Hợp Quốc trong hoạch định chính sách về phòng, chống ma túy.

Các nước thành viên cần nâng cao chất lượng trao đổi thông tin qua cơ quan đầu mối; hỗ trợ nâng cao năng lực, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác phòng, chống ma túy; triển khai các đợt cao điểm tuyên truyền, tấn công, trấn áp tội phạm ma túy trên tuyến biên giới; tiến hành điều tra chung, đấu tranh chuyên án chung, nâng cao năng lực tác chiến xuyên quốc gia đấu tranh với tội phạm về ma túy, đặc biệt ở các địa phương có chung đường biên giới.

Phó Thủ tướng khẳng định Việt Nam quyết tâm và cam kết tăng cường hợp tác với UNODC, các nước Tiểu vùng sông Mekong và trên thế giới về phòng chống ma túy để cùng phấn đấu cho mục tiêu chung: vì hòa bình, ổn định, phát triển thịnh vượng và xây dựng một khu vực không ma túy.

Vào tháng 8, tại Hội nghị cấp Bộ trưởng ASEAN về vấn đề ma túy lần thứ 8 (AMMD 8), Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc cũng nhấn mạnh, ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm ma túy trên toàn cầu và hạn chế thấp nhất hậu quả mà nó để lại cho xã hội đòi hỏi các quốc gia thành viên ASEAN cần tiếp tục thể hiện một tinh thần hợp tác và chia sẻ trách nhiệm cao hơn nữa.

Đồng thời khẳng định Chính phủ Việt Nam cam kết tiếp tục phối hợp chặt chẽ và chia sẻ trách nhiệm chung với các nước thành viên ASEAN trong phòng, chống ma túy.

Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc cho rằng, các nước ASEAN cần tăng cường hợp tác với các nước đối tác, đối thoại của ASEAN trong lĩnh vực nâng cao năng lực cho lực lượng hành pháp và hỗ trợ trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật phục vụ công tác phòng, chống ma túy. Tiếp tục thể hiện sự đoàn kết, thống nhất trong việc thể hiện quan điểm, lập trường đối với chính sách kiểm soát ma túy toàn cầu, đóng góp tiếng nói xây dựng nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế...

Đề xuất mở một số kênh trao đổi thông tin trực tiếp với các nước

Theo Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, năm 2023 được Cục xác định là năm đẩy mạnh hợp tác quốc tế về đấu tranh, triệt xóa các đường dây tội phạm ma túy xuyên quốc gia.

Trong năm, Cục đã đã bám sát chương trình hoạt động đối ngoại của Bộ Công an; chủ động triển khai đầy đủ các hoạt động đem lại hiệu quả quan trọng trong phòng, chống tội phạm ma túy. Triển khai các biện pháp hợp tác cụ thể với các nước có quan hệ hợp tác song phương như: Lào, Campuchia, Thái Lan, Australia, Hoa Kỳ, Trung Quốc, từng bước triển khai, thúc đẩy quan hệ hợp tác với Nhật Bản, Indonesia, Séc. Thực hiện đầy đủ, có trách nhiệm trong các diễn đàn hợp tác đa phương về phòng, chống ma túy trong khu vực và trên thế giới, triển khai hiệu quả các thỏa thuận quốc tế trong các khuôn khổ CND, MOU, ASEAN, INCB, UNODC.

Đồng thời đẩy mạnh trao đổi thông tin phòng, chống tội phạm về ma túy với các nước, đối tác qua đường dây nóng như: Cảnh sát liên bang Úc (AFP), Cơ quan phòng, chống ma túy Hoa Kỳ (DEA), Cảnh sát các nước Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia; triển khai các hoạt động trong khuôn khổ Chương trình quản lý biên giới của Văn phòng liên lạc qua biên giới (BLO) tại Việt Nam. 

Trong thời gian tới, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy tiếp tục tham gia tích cực, có trách nhiệm các cam kết trong khuôn khổ hợp tác song phương, đa phương về phòng, chống ma túy; đề xuất Lãnh đạo Bộ Công an cho phép mở một số kênh trao đổi thông tin trực tiếp với lực lượng chức năng các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Hà Lan, Anh… để kịp thời trao đổi thông tin, nắm bắt diễn biến tình hình ma túy thế giới và trong nước, đồng thời phục vụ công tác điều tra một số chuyên án lớn do Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đang tập trung đấu tranh mở rộng.

Hoàng Giang