Lạng Sơn: Bảo đảm cung ứng đủ thuốc ARV dự phòng HIV từ mẹ sang con

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lạng Sơn, tính đến thời điểm hiện tại trên địa bàn tỉnh ghi nhận ghi nhận lũy tích 3.089 người nhiễm HIV, trong đó 2.882 người chuyển sang giai đoạn AIDS, 2.145 người tử vong do AIDS và các bệnh liên quan. Còn sống là 944 người, bao gồm 528 nam và 416 nữ. Số trẻ em dưới 15 tuổi nhiễm HIV còn sống là 18 trẻ, bao gồm 3 trẻ nam và 15 trẻ nữ. 16/18 trẻ hiện nay đang được điều trị ARV, 2 trẻ mới phát hiện chưa được đưa vào điều trị.

Số liệu thống kê cũng cho thấy, trường hợp trẻ em sinh ra từ người mẹ nhiễm HIV có kết quả xét nghiệm dương tính với virus HIV gần đây nhất trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn là trong năm 2019, do người mẹ không được tiếp cận sớm với thuốc điều trị ARV. Trong 6 tháng đầu năm 2022 cũng có 5 trẻ được sinh ra từ người mẹ nhiễm HIV, bao gồm 03 trẻ sinh ra từ mẹ đang điều trị ARV (3 trẻ đều đã có kết quả xét nghiệm PCR âm tính với virus HIV) và 2 trẻ sinh ra từ người mẹ phát hiện nhiễm HIV trong quá trình sinh đẻ (2 trẻ đều chưa có kết quả xét nghiệm PCR), nguy cơ trẻ nhiễm HIV từ người mẹ là rất cao. 

HIV lây truyền qua 3 con đường chính là đường máu, đường tình dục, đường mẹ truyền sang con. Mặc dù đến nay trên thế giới vẫn chưa tìm ra được cách nào chữa khỏi bệnh AIDS, song các nhà khoa học cũng đã tìm ra được nhiều loại thuốc có tác dụng kiềm chế sự phát triển của virus HIV, góp phần làm nguy cơ lây nhiễm từ người này sang người khác.

BS Hoàng Thị Đặng, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lạng Sơn cho biết: Trong thời gian qua, ngành y tế tỉnh đã triển khai đa dạng các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con bao gồm: Tư vấn xét nghiệm HIV cho tất cả phụ nữ mang thai nhằm phát hiện sớm người mẹ bị nhiễm HIV để can thiệp điều trị ARV kịp thời; chăm sóc khi chuyển dạ và dự phòng sau sinh cho trẻ bằng thuốc ARV; tư vấn hỗ trợ chăm sóc và chuyển tuyến, chuyển tiếp điều trị…

BS Hoàng Thị Đặng khẳng định, nếu người mẹ nhiễm HIV được điều trị dự phòng sớm và đúng cách thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con chỉ từ 2 – 8%, cũng tức là số trẻ an toàn sinh ra từ người mẹ bị nhiễm HIV là 92- 98%.

Từ năm 2015 trở lại đây, ngành y tế Lạng Sơn đã thực hiện hiện các hoạt động can thiệp toàn diện đối với phụ nữ nhiễm HIV muốn sinh con, kết quả hàng năm đã có trung bình khoảng 10 trường thực hiện sinh con. Theo đó, 100% trẻ em sinh ra từ người mẹ được can thiệp toàn diện sớm đều không bị nhiễm HIV từ người mẹ. Tuy nhiên, để bảo đảm kết quả đó, người mẹ phải được sử dụng thuốc dự phòng lây nhiễm HIV đúng đủ về liều lượng và thời gian từ trước khi có ý định mang thai cho đến khi hết thời gian cho con bú mẹ. Đồng thời cũng phải áp dụng các biện pháp can thiệp khác theo hướng dẫn của các bác sỹ chuyên khoa.

Phấn đấu 95% phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị dự phòng

Hiện nay HIV vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Mục đích của điều trị bằng thuốc kháng virus ARV là ngăn chặn sự phát triển của virus HIV để giảm khả năng lây nhiễm trong cộng đồng. Nguyên tắc sử dụng thuốc ARV là phải uống liên tục, suốt đời; sử dụng ít nhất 3 loại thuốc; đòi hỏi tuân thủ điều trị trên 95%; uống đúng thời gian, uống đúng liều và uống đúng cách. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng thuốc điều trị, vẫn phải áp dụng các biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV như: không sử dụng chung bơm kim tiêm và luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để đảm bảo không lây truyền HIV ra cộng đồng.

Để không còn trẻ em bị nhiễm HIV từ nmẹ trong quá trình mang thai, quá trình chuyển dạ và cho con bú, ngay trước và sau khi mang thai, người phụ nữ cần phải xét nghiệm HIV để biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, từ đó có thể đưa ra các biện pháp chăm sóc và điều trị kịp thời, hạn chế tối đa tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con, hướng tới mục tiêu loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030.

Theo Kế hoạch hoạt động phòng, chống HIV/AIDS của Lạng Sơn, trong năm 2022 địa phương phấn đấu mục tiêu 95% phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Để đạt được những mục tiêu đã đề ra và để chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con hiệu quả hơn trong thời gian tới, đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lạng Sơn cho biết, ngành y tế tỉnh tập trung tổ chức các buổi tập huấn, triển khai thực hiện Thông tư số 09/2021/TT-BYT ngày 30/6/2021 của Bộ trưởng Bộ Y tế quy định quy trình, thời điểm, số lần xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; chăm sóc, điều trị đối với phụ nữ mang thai nhiễm HIV trong thời kỳ mang thai, khi sinh con, cho con bú và các biện pháp nhằm giảm lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Nhằm giảm tỷ lệ lay truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới 2% vào năm 2030.

Bên cạnh đó, triển khai công tác phòng lây truyền mẹ con với những định hướng mới đối với các can thiệp về phòng lây truyền mẹ con như: Tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai sớm, thuốc ARV cho phòng lây truyền mẹ con sớm.

Cung cấp sinh phẩm xét nghiệm HIV cho phụ nữ có thai, đồng thời tăng cường tư vấn và xét nghiệm HIV cho phụ nữ có thai, nhằm tăng cường phát hiện phụ nữ mang thai nhiễm HIV và điều trị ARV ngay cho các trường hợp này.

Xây dựng quy trình kết nối chuyển gửi, phản hồi giữa các cơ sở chăm sóc sức khỏe sinh sản với cơ sở điều trị HIV/AIDS và theo dõi quản lý ca bệnh, cặp mẹ - con nhằm bảo đảm tất cả phụ nữ mang thai nhiễm HIV và con của họ sau sinh đều được chuyển tiếp thành công đến cơ sở điều trị HIV/AIDS. Bảo đảm cung ứng đủ thuốc ARV để điều trị dự phòng cho mẹ và con…

Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cần được thực hiện với tất cả các sản phụ ngay từ lần khám thai đầu tiên, khi chưa rõ là có nhiễm HIV hay không. Đối với người phát hiện có nhiễm HIV, việc dùng thuốc kháng virus đóng vai trò vô cùng quan trọng trong suốt thai kỳ, quá trình chuyển dạ và nuôi con, sau đó phối hợp thêm các biện pháp khác nhằm hạn chế khả năng lây truyền HIV ở mức thấp nhất.

Mang thai và sinh con là thiên chức của mọi người phụ nữ. Với sự phát triển của y học hiện đại, phụ nữ nhiễm HIV vẫn có quyền và có khả năng làm mẹ nếu như được tích cực hỗ trợ, hướng dẫn và áp dụng các cách đề phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Thùy Chi