Một số hạn chế trong công tác tuyên truyền phòng, chống ma túy

Phát tờ rơi tuyên truyền phòng, chống ma túy - Ảnh minh họa

Ma túy không chỉ là vấn nạn riêng của quốc gia nào, nó mang tính toàn cầu, là tội phạm đặc biệt nguy hiểm, hoạt động xuyên quốc gia. Do siêu lợi nhuận, bất chấp sự trừng phạt nghiêm khắc của pháp luật, các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động một cách tinh vi, liều lĩnh, mua bán vận chuyển ma túy với số lượng lớn từ nước ngoài vào Việt Nam qua đường bộ, đường không, đường biển...

Với tính chất phức tạp của tội phạm ma túy, ở Việt Nam với tác động, ảnh hưởng của tình hình TPMT trên thế giới nhất là ở khu vực tam giác vàng, mỗi năm cung cấp hàng tấn ma túy các loại; tình hình người nghiện ma túy ở Việt Nam những năm qua luôn gia tăng, bình quân mỗi năm tăng từ 5% đến 12%.

Tội phạm ma túy đã làm ảnh hưởng lớn đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, làm bức xúc trong nhân dân. Ma túy đã gây ra biết bao nỗi khổ cho gia đình, cho xã hội, ảnh hưởng đến kinh tế, chính trị, xã hội, đến hạnh phúc, giống nòi, là nguyên nhân chính dẫn đến tội phạm hình sự, đồng thời là nguyên nhân chính dẫn đến lây nhiễm HIV.

Thủ đoạn hoạt động của tội phạm ma túy ngày càng tinh vi với tổ chức chặt chẽ, vận chuyển với số lượng lớn, có địa bàn TPMT hoạt động công khai, trắng trợn, trang bị vũ khí chống trả quyết liệt lại lực lượng chức năng như tại một số huyện của Sơn La, Điện Biên, Nghệ An… Nguồn ma túy vào Việt Nam chủ yếu là hêrôin từ Lào, MTTH từ Trung Quốc, Lào và Campuchia. Những năm gần đây MTTH (ma túy đá) không ngừng gia tăng từ nước ngoài vào Việt Nam đã làm bao nhiêu gia đình tan nát, nhiều trường hợp “ngáo đá” hoang tưởng không làm chủ được hành vi đã giết hại người thân,...

Trước tình hình ma túy phức tạp, những năm qua Đảng, Chính phủ đã có nhiều Chỉ thị, nghị quyết, chương trình mục tiêu quốc gia về công tác PCMT, các Bộ, các Ngành đã vào cuộc quyết liệt đấu tranh hạn chế tội phạm và tệ nạn ma túy nhưng tình hình tội phạm ma túy còn rất phức tạp. Hàng năm Chính phủ và các địa phương đã chi hàng nghìn tỷ đồng cho công tác tuyên truyền, công tác cai nghiện và công tác đấu tranh PCTP ma túy. Các lực lượng chức năng đã tích cực đấu tranh trung bình mỗi năm bắt từ 25.000 – 30.000 đối tượng phạm tội ma túy.

Năm 2014 bắt: 15.500 vụ; 25.250 đối tượng; thu giữ 584 kg heroin; 118,5 kg cần sa; 229,5 kg và 396.000 viên MTTH. Năm 2015: bắt 17.821 vụ; 27.675 đối tượng; thu giữ 988,7 kg heroin; 54,8 kg cocain; 101 kg thuốc phiện; 631,7 kg và 421.867 viên MTTH; 112 khẩu súng; trên 37 tỷ đồng và nhiều phương tiện tài sản khác. Trong 6 tháng đầu năm 2016: bắt 10.022 vụ; 15.829 đối tượng; thu giữ 220 kg heroin; 48 kg thuốc phiện; 414 kg và 148.500 viên MTTH; 11,6 kg cocain; 3120 kg cỏ Mỹ; 75 khẩu súng; 29,1 tỷ đồng cùng nhiều tài sản, phương tiện khác.

Xu hướng mua bán, sử dụng và sản xuất MTTH nhất mà MTTH dạng “đá” vẫn đang gia tăng ở các thành phố lớn. Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng phạm tội ma túy ngày càng tinh vi, xảo quyệt, thường xuyên thay đổi để đối phó lại các biện pháp đấu tranh trấn áp của các lực lượng chức năng. Hầu hết đối tượng trong các đường dây ma túy lớn đều có trang bị vũ khí nóng, chống trả quyết liệt khi bị phát hiện, bắt giữ. Bên cạnh đó, hoạt động các điểm, tụ điểm bán lẻ và tổ chức sử dụng ma túy có biểu hiện tái diễn và phức tạo trở lại tại một số địa phương.

Dự báo trong thời gian tới, hoạt động tội phạm ma túy tại Việt Nam vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, tiềm ẩn và có xu hướng gia tăng cả về tính chất và mức độ, Đáng chú ý là xu hướng gia tăng của việc mua bán, vận chuyển, sản xuất ma túy tổng hợp tại các quán bar, vũ trường, nhà nghỉ, khách sạn nhất là ở các thành phố lớn tiếp tục gia tăng và có xu hướng lan sang các tỉnh vùng ven, các khu công nghiệp; hoạt động của các đường dây mua bán, vận chuyển ma túy có yếu tố nước ngoài, vận chuyển ma túy qua đường biển, đường hàng không; tội phạm ma túy có xu hướng câu kết với tội phạm hình sự và các loại tội phạm khác hình thành đường dây mua bán, vận chuyển ma túy lớn liên tuyến, liên tỉnh và xuyên quốc gia.

Trong đó đặc biệt phức tạp là các địa bàn trọng điểm như: huyện Mộc Châu, Vân Hồ - tỉnh Sơn La, Tương Dương, Quế Phong – Nghệ An, Quan Hóa, Mường Lát - Thanh Hóa… do điều kiện tự nhiên, vùng biên giới hiểm trở, chủ yếu là dân tộc Mông, người dân còn khó khăn, lạc hậu bị tội phạm ma túy mua chuộc, lôi kéo, khống chế (như ở Tà Dê, Lũng Xá – Lóng Luông, Vân Hồ tỉnh Sơn La) nên ma túy từ khu vực“tam giác vàng” được bọn tội phạm vận chuyển với số lượng lớn, về một số xã của huyện Vân Hồ, Mộc Châu hình thành nên các điểm nóng về TPMT, sau đó vận chuyển tới những địa bàn phức tạp về ma túy: Hòa Bình, Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai, TP. Hồ Chí Minh…

Đứng trước những thử thách của cuộc chiến đấu phòng, chống ma túy lực lượng CSĐT về ma túy với vai trò chủ công, nòng cốt trên mặt trận PCMT đã chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng, các tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội triển khai có hiệu quả nhiều chương trình hành động, nhiều biện pháp công tác để phòng ngừa và đấu tranh với tội phạm ma túy. Trong đó, công tác tuyên truyền PCMT và tội phạm ma túy có vị trí đặc biệt quan trọng, bởi công tác tuyên truyền, giáo dục ngày càng đóng vai trò quan trọng trong xã hội hiện đại. Ngoài việc cung cấp thông tin, kiến thức cần thiết phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt và đời sống  của người dân một cách thiết thực và hiệu quả.

Trong những năm qua công tác tuyên truyền luôn được Chính phủ, các Bộ, ngành quan tâm. Đã đạt được những kết quả nhất định, công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống ma túy được triển khai rộng khắp trong toàn xã hội nhất là ở những địa bàn phức tạp về ma túy. Nhận thức về tác hại của tệ nạn ma túy trong tầng lớp nhân dân đã có những chuyển biến tích cực. Đồng thời trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương được nâng cao trong việc tham gia đấu tranh bài trừ tệ nạn ma túy, góp phần ngăn chặn, kiềm chế hiểm họa do tệ nạn ma túy gây ra. Nhiều mô hình tuyên truyền, giáo dục phòng, chống ma túy có hiệu quả, thiết thực thông qua việc triển khai dự án “Xã, phường, cơ quan không có ma túy, tổ chức phòng, chống ma túy trong học đường” đã được nhân rộng. Nhiều bài học kinh nghiệm, phương thức tuyên truyền, giáo dục phong phú và phù hợp với từng địa bàn, nhóm đối tượng, thành phần dân cư đã được phổ biến và phát huy tác dụng.

Bên cạnh đó công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống ma túy còn tồn tại hạn chế: Công tác tuyên truyền, giáo dục phòng, chống ma túy tại địa bàn dân cư trọng điểm phức tạp, các đối tượng có hành vi nguy cơ cao về nghiện ma túy vẫn còn nhiều bất cập, chưa được thường xuyên, làm có thời vụ, chưa thật sự xuống tới cơ sở, các hình thức, biện pháp chưa tiếp cận đầy đủ các đối tượng cần được tuyên truyền, giáo dục.

Tài liệu tuyên truyền giáo dục còn thiếu, nội dung và biện pháp tuyên truyền, giáo dục chưa sáng tạo, khô cứng, thiếu sức thu hút; chưa tạo ra động lực mạnh mẽ để thay đổi nhận thức, từ đó tác động tích cực đến hành vi của mỗi người.

Công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động quần chúng nhân dân PCMT cũng có nhiều hạn chế, hiệu quả thấp và chưa đáp ứng được yêu cầu của cuộc đấu tranh. Chưa tạo ra được các phong trào toàn dân lên án và đấu tranh với tệ nạn ma túy ở mọi lúc mọi nơi. Vẫn còn nhiều quần chúng chưa được trang bị những kiến thức cơ bản về tác hại của ma túy, về đấu tranh phòng, chống ma túy cũng như trách nhiệm công dân trong cuộc đấu tranh. Điều này dẫn đến một bộ phận nhân dân lao động do thiếu hiểu biết hoặc vì mưu sinh bị đối tượng phạm tội ma túy mua chuộc lôi kéo, khống chế, sa vào con đường vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy cho bọn tội phạm mà không biết mình đang đồng lõa với bọn tội phạm gây tội ác với đồng bào, con em mình.

Việc triển khai thực hiện Chỉ thị 21 ngày 26/3/2008 của Bộ Chính trị về phòng chống TPMT trong tình hình mới chưa được thường xuyên, sâu rộng, còn hình thức, nhiều cơ sở thực hiện chưa nghiêm, nhiều con em, vợ chồng của cán bộ, đảng viên ở cơ sở liên quan đến tội phạm ma túy nhưng chưa bị xử lý.

Hệ thống chính quyền cơ sở (xã, phường, thôn, bản) chưa vào cuộc quyết liệt, phó mặc cho lực lượng chức năng, có những làng bản đối tượng phạm tội ma túy khống chế chính quyền, dân bản (như ở Tà Dê, Lũng Xá – Lóng Luông, Vân Hồ, Sơn La) không ủng hộ lực lượng chức năng vận động tuyên truyền, truy bắt tội phạm. Có khu vực hàng trăm hộ dân sinh sống nhưng không có tổ chức dân phố, các đoàn thể hoạt động như ở khu vực bãi rác, phường Trung Liệt, Hà Nội…

Để nâng cao nhận thức người dân, công tác tuyên truyền, giáo dục phòng, chống ma túy phải được tiến hành đồng bộ, có hiệu quả từ trung ương đến cơ sở, tập trung chủ yếu vào những đối tượng có nguy cơ cao về nghiện ma túy, có điều kiện khả năng phạm tội về ma túy; thường xuyên đổi mới hình thức, nội dung và biện pháp tuyên truyền, giáo dục; triển khai đồng loạt các phương tiện truyền thông, nhất là các phương tiện thông tin đại chúng. Lực lượng làm công tác tuyên truyền thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn và trách nhiệm cá nhân.

Tệ nạn ma túy có đặc điểm là vừa tiềm ẩn lại vừa biến động; phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm thường xuyên thay đổi, tinh vi và xảo quyệt hơn, triệt để lợi dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật trong hoạt động phạm tội; ngày càng có nhiều loại ma túy mới được tội phạm đưa ra thị trường tiêu thụ trái phép, trong khi nhận thức xã hội chưa kịp. Vì vậy, việc thường xuyên tuyên truyền, phổ biến cho quần chúng hiểu biết về tác hại của việc sử dụng ma túy và các thủ đoạn hoạt động của tội phạm ma túy để tham gia phòng, chống là hết sức cần thiết. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản pháp luật về phòng, chống ma túy cũng cần thường xuyên được sửa đổi, bổ sung hoàn thiện. Đồng thời tổ chức tập huấn cho các lực lượng chức năng và toàn thể nhân dân nắm vững những quy phạm pháp luật, sẽ góp phần quan trọng vào công tác phòng, chống ma túy.

Đại tá Phạm Văn Chình

Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an