Nâng cao chất lượng điều tra, tránh bỏ lọt tội phạm

Sáng 9/9, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (UBTP) Lê Thị Nga đã chủ trì Phiên họp toàn thể lần thứ 7, cho ý kiến vào báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2022.

Một số loại tội phạm giảm so với những năm trước

Theo báo cáo của Chính phủ, thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và các bộ, ngành địa phương chủ động nắm tình hình, triển khai nhiều phương án, kế hoạch phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật; tiếp tục đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; triển khai đồng bộ các biện pháp phòng ngừa xã hội... qua đó tạo bước chuyển biến tích cực trong công tác này.

Kết quả là, tổng số vụ phạm pháp về trật tự xã hội xảy ra 33.693 vụ (giảm 9,75%); số người bị thương là 7.473 (giảm 1,53%); thiệt hại về kinh tế hơn 1,3 triệu tỷ đồng (giảm 18,12%). Một số loại tội phạm giảm so với cùng kỳ, như: Phạm tội có tổ chức, hiếp dâm, cướp tài sản, cưỡng đoạt tài sản, trộm cắp tài sản, đánh bạc, tổ chức đánh bạc...

Đại diện Tiểu ban I, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Long cho biết, Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm năm 2022 về cơ bản đã bám sát vào các yêu cầu theo đề cương báo cáo của Ủy ban Tư pháp (UBTP).

Báo cáo đã đánh giá được tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật, chỉ ra những mặt đạt được, hạn chế và nguyên nhân của sto công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm năm 2022; đã đưa ra dự báo về tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm năm 2023 và những kiến nghị cụ thể nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc để nâng cao chất lượng của công tác này.

Báo cáo cũng thống kê được cụ thể các loại tội phạm, báo cáo cụ thể được kết quả, tiến độ thực hiện các kiến nghị của UBTP tại Báo cáo thẩm tra năm 2021 và các năm trước.

Tuy nhiên, đại diện Tiểu ban I của Ủy ban Tư pháp nhận thấy, mặc dù Báo cáo của Chính phủ đã thống kê được số liệu xử lý vi phạm hành chính của các Bộ, ngành, địa phương nhiều hơn cùng kỳ nhưng vẫn chưa đánh giá được tổng thể tình hình xử lý vi phạm hành chính trên toàn quốc.

Về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm, đại diện Tiểu ban I nêu rõ, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về trật tự xã hội giảm, tuy nhiên một số loại tội phạm gia tăng, như: Giết người, vi phạm các quy định về quản lý đất đai, một số loại tội phạm tuy giảm những diễn biến phức tạp, tính chất nghiêm trọng như các tội về phạm ma túy, cướp (cướp ngân hàng, tiệm vàng), cướp giật, chống người thi hành công vụ.

Tiểu ban I UBTP cũng phân tích thêm, việc lợi dụng tình hình dịch bệnh COVID-19 để trục lợi đã và đang gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho Nhà nước, người dân và xảy ra ở nhiều cấp, ngành, địa phương. Nổi lên là một số vụ án có quy mô, phạm vi đặc biệt lớn, như các vụ án mua bán, đấu thầu, mua sắm trang thiết bị vật tư y tế phục vụ phòng chống dịch; thực hiện các chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ các vùng dịch về nước. Đặc biệt, liên quan các vụ việc trên còn có cả những bị can nguyên là cán bộ cấp cao đã lợi dụng chính sách của Nhà nước làm trái quy định để vụ lợi. Như vụ Công ty Việt Á, Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu Bộ Công an đã khởi tố 26 bị can; Công an 21 địa phương đã khởi tố 24 vụ/63 bị can...

Công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ còn nhiều sơ hở dẫn đến một số đối tượng lợi dụng để thao túng, lũng đoạn thị trường chứng khoán, lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư qua phát hành trái phiếu doanh nghiệp gây thiệt hại cho hàng nghìn nhà đầu tư, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường vốn, đến an ninh, tài chính, tiền tệ.

"Vẫn xảy ra tình trạng tiếp tay, nhận hối lộ của một số cán bộ thuộc cơ quan bảo vệ pháp luật để làm ngơ cho các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội, xảy ra trong thời gian dài gây bức xúc trong dư luận", Ủy viên Thường trực UBTP nhấn mạnh, điển hình là vụ một số cán bộ của Bộ Tư lệnh Vùng 4 - Cảnh sát biển bị khởi tố về hành vi nhận hối lộ, bảo kê cho chủ doanh nghiệp nhập lậu hơn 198 triệu lít xăng từ Singapore về Việt Nam tiêu thụ.

Ngoài ra, tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm trong lĩnh vực đất đai xảy ra ở nhiều địa phương, chủ yếu lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua thành lập pháp nhân để thực hiện dự án chưa được cấp phép, dự án không có thật trên đất nông nghiệp hoặc đất không có quyền sở hữu... sau đó quảng cáo rầm rộ, huy động vốn trái phép; hoặc thông đồng, mua bán qua lại các ô đất, tạo các cơn "sốt đất ảo", thổi giá đất của doanh nghiệp bất động sản, tiềm ẩn nguy cơ bong bóng bất động sản.

Công tác điều tra, xử lý tội phạm tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực

Về công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm, báo cáo khẳng định đã đạt nhiều kết quả tích cực và chỉ tiêu của Quốc hội giao như: Đã khám phá nhiều đường dây ma túy với số lượng thu giữ hàng triệu viên ma túy tổng hợp. Nhiều vụ án tham nhũng, chức vụ lớn được điều tra, xử lý dứt điểm; các vụ trọng án giết người, giết nhiều người được khám phá nhanh, đạt kết quả cao, được sự ủng hộ và đồng tình của nhân dân.

Trong lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính, các cơ quan chức năng đã phát hiện hơn 3,2 triệu vụ, xử phạt hơn 3,4 triệu đối tượng, nộp ngân sách nhà nước gần 3.560 tỷ đồng, qua đó góp phần bảo đảm trật tự an toàn và ổn định xã hội. Thanh tra, Kiểm toán đã phát hiện nhiều vi phạm, kiến nghị thu hồi cho ngân sách Nhà nước hàng chục nghìn tỷ đồng, chuyển nhiều vụ việc có dấu hiệu hình sự sang Cơ quan điều tra chuyên trách để xử lý theo thẩm quyền.

Công tác điều tra, xử lý tội phạm tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực, chất lượng công tác điều tra đã được nâng lên rõ rệt, hạn chế được nhiều vi phạm trong hoạt động điều tra so với cùng kỳ. Một số chỉ tiêu Quốc hội giao đạt và vượt như: Tỷ lệ khám phá tội phạm xâm phạm trật tự xã hội đạt 86,57% (án rất nghiêm trọng đạt 94,61%, trong đó án đặc biệt nghiêm trọng đạt 95,45%). Không có tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố bị quá hạn.

Cơ quan điều tra các cấp đã nỗ lực trong việc rà soát các vụ án, các bị can đang tạm đình chỉ điều tra, kết quả đã giảm được 8.320 bị can. Việc thu hồi tài sản tham nhũng đạt kết quả tích cực. Công tác bắt, vận động đối tượng truy nã ra đầu thú cũng đạt kết quả cao, đã bắt, vận động đầu thú 4.919 đối tượng, trong đó 1.452 đối tượng nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm...

Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Long, mặc dù số vụ án Cơ quan điều tra tạm đình chỉ điều tra năm 2022 có giảm 19,99%, nhưng vẫn chiếm số lượng lớn. Vì thế, UBTP đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo Cơ quan điều tra các cấp cần nâng cao hơn nữa chất lượng công tác điều tra và rà soát các vụ án tạm đình chỉ điều tra và số còn tồn từ các năm trước nếu có căn cứ thì phục hồi điều tra, xử lý đúng quy định của pháp luật, tránh bỏ lọt tội phạm.

Giang Oanh