Nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tệ nạn mại dâm trong thời đại công nghệ số

Thách thức khi mại dâm biến tướng dưới dạng "số hóa"

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang lan rộng trên toàn cầu, sự phát triển của internet và công nghệ số mang đến nhiều tiện ích vượt trội cho đời sống, tuy nhiên bên cạnh đó có một số hệ lụy xã hội. 

Một trong những vấn đề nhức nhối hiện nay là sự biến tướng tinh vi của tệ nạn mại dâm trong không gian mạng. Nếu như trước đây, hoạt động mại dâm chủ yếu diễn ra công khai tại các tụ điểm ngoài đời thực, thì ngày nay, nó đã len lỏi vào từng nền tảng số như mạng xã hội, ứng dụng nhắn tin, diễn đàn trực tuyến… với những thủ đoạn ngày càng khó phát hiện và xử lý.

Thực tế đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống mại dâm trong thời đại số, không chỉ bằng các biện pháp hành chính – pháp lý truyền thống, mà còn cần sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, các ngành chức năng và toàn xã hội, với cách tiếp cận linh hoạt, nhân văn và thích ứng với kỷ nguyên số.

Sự phát triển mạnh mẽ của internet, đặc biệt là các nền tảng mạng xã hội, ứng dụng hẹn hò, livestream… đã tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động mại dâm trá hình. Thay vì phải tiếp cận trực tiếp, các đối tượng môi giới, bán dâm có thể sử dụng hình ảnh, clip gợi cảm để mời chào khách qua các nhóm kín, app nhắn tin ẩn danh như Telegram, Zalo, Facebook. Điều này khiến hoạt động mại dâm trở nên khó kiểm soát hơn.

Ông Nguyễn Trọng Đàm, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, hiện nay mại dâm đã chuyển sang hoạt động "công nghệ cao", đòi hỏi phải có "một khuôn khổ pháp luật mới, mạnh mẽ và cụ thể hơn để kiểm soát hiệu quả tình trạng này trong môi trường số". Ông cũng kiến nghị cần sớm xây dựng Luật Phòng, chống mại dâm để thay thế Pháp lệnh năm 2003 đã bộc lộ nhiều bất cập.

Không chỉ dừng ở hình thức môi giới trực tuyến, nhiều đường dây mại dâm còn sử dụng các hình thức thanh toán điện tử, giao dịch ẩn danh, thuê căn hộ theo giờ… nhằm che giấu hành vi. Điển hình, Cơ quan Công an TP. Đà Nẵng từng triệt phá một đường dây môi giới mại dâm quy mô lớn hoạt động qua Telegram, cho thấy sự chuyên nghiệp, có tổ chức và khó kiểm soát của loại tội phạm này trong thời đại số.

Trước tình hình phức tạp của tệ nạn mại dâm, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1629/QĐ-TTg ngày 28/9/2021 phê duyệt Chương trình phòng, chống mại dâm giai đoạn 2021–2025, đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2025: Kiểm tra ít nhất 100% cơ sở kinh doanh dịch vụ dễ phát sinh mại dâm; Tổ chức truyền thông phòng, chống mại dâm tại 70% số xã, phường; Hỗ trợ ít nhất 60% người bán dâm có nhu cầu tiếp cận dịch vụ xã hội, y tế, tư vấn tâm lý và đào tạo nghề.

Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu trong thực hiện mục tiêu này. Trong năm 2025, thành phố đặt mục tiêu kiểm tra hơn 2.000 cơ sở kinh doanh dịch vụ có nguy cơ phát sinh mại dâm như karaoke, massage, quán bar, đồng thời tăng cường kiểm tra môi giới mại dâm qua mạng xã hội.

Tại Cà Mau, chương trình truyền thông được đẩy mạnh xuống tận xã, phường, đặc biệt là ở các địa bàn có nguy cơ cao. Trong khi đó, Tây Ninh triển khai tuyên truyền lồng ghép với phòng chống mua bán người và xâm hại trẻ em, tập trung vào nhóm phụ nữ, học sinh vùng biên giới.

Cần một hệ sinh thái pháp lý – kỹ thuật – xã hội toàn diện

Để nâng cao hiệu quả phòng, chống mại dâm trong bối cảnh mới, các chuyên gia cho rằng, cần triển khai đồng bộ 5 nhóm giải pháp sau:

Thứ nhất, cập nhật, hoàn thiện khung pháp lý theo hướng "số hóa"

Việc sửa đổi Pháp lệnh phòng, chống mại dâm và tiến tới ban hành Luật Phòng, chống mại dâm là hết sức cần thiết. Luật mới cần bổ sung hành vi môi giới, quảng bá mại dâm qua mạng, truy cứu trách nhiệm của các nền tảng số nếu tiếp tay cho hoạt động này.

Luật sư Trần Văn Thành (Đoàn Luật sư Hà Nội) nhận định, cần có quy định rõ ràng buộc các nền tảng công nghệ – mạng xã hội có trách nhiệm giám sát nội dung người dùng, cung cấp dữ liệu cho cơ quan chức năng khi phát hiện hoạt động nghi vấn mại dâm.

Thứ hai, tăng cường năng lực công nghệ và điều tra kỹ thuật số

Các lực lượng chức năng cần được trang bị công nghệ và kỹ năng điều tra kỹ thuật số như: sử dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích dữ liệu mạng xã hội, nhận diện hình ảnh gợi dục, phát hiện quảng cáo mại dâm ngầm, từ đó chủ động triệt phá từ gốc các đường dây.

Bên cạnh đó, cần thành lập các tổ điều tra chuyên biệt về tội phạm sử dụng công nghệ cao liên quan đến mại dâm tại cấp tỉnh, thành phố lớn.

Thứ ba, thực hiện kiểm tra, xử lý nghiêm minh và thường xuyên

Việc kiểm tra các cơ sở kinh doanh cần thực hiện định kỳ, kết hợp thanh tra đột xuất. Đặc biệt, những cơ sở tái phạm nhiều lần cần bị xử lý nghiêm, công khai thông tin để răn đe.

Cần công khai đường dây nóng tiếp nhận tố giác của người dân, đồng thời có cơ chế bảo vệ người báo tin, tạo niềm tin trong cộng đồng.

Thứ 4, truyền thông đa dạng, dễ tiếp cận, phù hợp từng nhóm đối tượng

Các chiến dịch truyền thông nên sử dụng ngôn ngữ gần gũi, hình thức hiện đại như clip TikTok, Facebook, YouTube… để tiếp cận giới trẻ. Bên cạnh đó, cần lồng ghép truyền thông phòng, chống mại dâm vào chương trình giáo dục giới tính, kỹ năng sống trong nhà trường.

Một ví dụ điển hình là tại Tây Ninh, địa phương này phối hợp giữa Hội Phụ nữ, công an và các trường học để truyền thông tới học sinh, nữ công nhân, người dân vùng biên về các thủ đoạn dụ dỗ bán dâm qua mạng xã hội.

Thứ năm, hỗ trợ người bán dâm – tiếp cận nhân văn và bền vững

Người bán dâm cần được coi là nhóm yếu thế trong xã hội, cần hỗ trợ tái hòa nhập thay vì chỉ xử lý hành chính. Việc tư vấn tâm lý, khám sức khỏe định kỳ, dạy nghề, hỗ trợ vay vốn nhỏ là những giải pháp đã được áp dụng hiệu quả ở một số địa phương như TPHCM, Hà Nội, Cần Thơ.

Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội cho rằng, nếu người bán dâm không được tiếp cận với hỗ trợ xã hội, họ sẽ quay lại con đường cũ. Cách tiếp cận nhân văn không chỉ giúp họ thoát khỏi vòng luẩn quẩn, mà còn góp phần giảm nguy cơ lây nhiễm HIV, bảo vệ cộng đồng.

Tệ nạn mại dâm, đặc biệt là dưới dạng biến tướng công nghệ số, không thể giải quyết bằng những phương pháp truyền thống. Nó đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa pháp luật hiện đại – công nghệ tiên tiến – truyền thông sáng tạo và chính sách xã hội nhân văn.

Trong giai đoạn tới, nếu hệ thống pháp luật được hoàn thiện, năng lực quản lý nhà nước được nâng cao, cộng đồng cùng chung tay và người bán dâm được tiếp cận đầy đủ dịch vụ hỗ trợ, chúng ta hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng vào một bước chuyển tích cực. Phòng, chống mại dâm không chỉ là nhiệm vụ giữ gìn trật tự xã hội, mà còn là hành động thể hiện cam kết với quyền con người, với một xã hội công bằng, tiến bộ và văn minh trong thời đại số.

Thùy Chi