Tăng cường tầm soát những bệnh nhiễm trùng cơ hội trong mùa dịch COVID-19

 Nhóm CBO truyền thông nhóm nhỏ về cách phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Ảnh: Phát Trần

Thời gian gần đây, đặc biệt trong mùa dịch COVID-19, các ghi nhận về đồng nhiễm HIV và các bệnh tình dục được ghi nhận có sự gia tăng mạnh mẽ, điển hình là bệnh giang mai do được sàng lọc nhiều hơn, đặc biệt khi tầm soát trên nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới nhiễm HIV, tỉ lệ đồng nhiễm giang mai tăng lên từ 50% -70%.

Các báo cáo trong năm 2020 của Bình Dương cho thấy bệnh giang mai đã tăng 70% trên toàn tỉnh Bình Dương, đặc biệt trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới.

Cụ thể, xu hướng chung là tỷ lệ chẩn đoán giang mai được báo cáo tăng đều kể từ năm 2010. Xu hướng thứ hai là tỷ lệ nam và nữ được chẩn đoán. Năm 2000, các chẩn đoán giang mai được báo cáo với tỷ lệ 1,4 nam giới trên 1 phụ nữ. Dựa trên các số liệu mới nhất, tỷ lệ đó là 8,5 đàn ông trên 1 phụ nữ, đó thực sự là một sự gia tăng đáng kể. Giai đoạn này, dịch bệnh cũng chủ yếu phát triển ở những người đàn ông quan hệ tình dục đồng giới.

Điều gì đang làm gia tăng các bệnh lây truyền qua đường tình dục?

Sự gia tăng các bệnh nhiễm trùng cơ hội, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV, giang mai…không chỉ ở Bình Dương, mà còn xuất hiện nhiều ở các tỉnh thành trọng điểm khác, đặc biệt sự gia tăng trong bối cảnh COVID-19 được ghi nhận có sự đột biến. 

Khi đại dịch HIV bắt đầu vào Việt Nam những năm 1990, mọi người bắt đầu sử dụng bao cao su nhiều hơn. Nhờ đó, tỷ lệ bệnh giang mai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác đã giảm xuống rõ rệt. Hiện nay HIV được coi là một bệnh nhiễm trùng mãn tính nhưng có thể điều trị được, mọi người ít quan tâm đến bao cao su và tình dục an toàn hơn, do đó đây có thể là nguyên nhân chính trong việc gia tăng các ca bệnh giang mai.

Đối với nam giới quan hệ tình dục đồng giới, là nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất, rõ ràng là từ nhiều nghiên cứu và số liệu đều ghi nhận đã có sự gia tăng trong quan hệ tình dục qua đường hậu môn không bao cao su. Số lượng bạn tình cũng tăng lên và một trong những lý do có thể là do sự gia tăng phổ biến của mạng xã hội hoặc các ứng dụng hẹn hò, giúp tìm bạn tình dễ dàng hơn.

Để giảm thiểu số người nhiễn mới trong nhóm nguy cơ cao, chương trình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) xuất hiện nhằm ngăn ngừa lây nhiễm HIV. Với lựa chọn đó, mọi người dường như ít lo lắng hơn về việc lây nhiễm HIV khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, dù có sử dụng PrEP thì việc quan hệ tình dục không sử dụng bao cao su, đặc biệt là với bạn tình mới quen hoặc bạn tình ruột cũng đồng nghĩa với việc bạn dễ bị lây nhiễm các bệnh nhiễm trùng cơ hội, HIV, giang mai…

 BS Trương Ngọc Tiến (Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh Bình Dương) đang thực hiện thăm khám và hỗ trợ điều trị STIs cho bệnh nhân. Ảnh: Phát Trần

Ưu tiên tiếp cận chăm sóc sức khỏe cho bản thân

Nếu bạn không bị nhiễm trùng sơ cấp, cách duy nhất bạn có thể biết mình bị giang mai là  đi khám và yêu cầu xét nghiệm. Nếu bạn không làm xét nghiệm, thì bạn sẽ không biết mình mắc bệnh và bạn sẽ vô tình truyền bệnh cho bạn tình của mình.

Kiểm tra là một yếu tố rất quan trọng trong những gì chúng tôi đang nhấn mạnh. Những người có nguy cơ hoặc đã từng có nguy cơ bị nhiễm trùng, nên thường xuyên yêu cầu kiểm tra và xét nghiệm máu – đó là một xét nghiệm máu rất đơn giản, đặc biệt xét nghiệm giang mai được cung cấp miễn phí tại CDC Bình Dương.

COVID-19 có lẽ là một đại dịch kéo theo hệ lụy khủng khiếp nhất đến tất cả mọi mặt đời sống. Tuy nhiên, chúng ta cần phải thừa nhận xu hướng chung của việc gia tăng các bệnh lây truyền qua đường tình dục và thực hiện các bước để giải quyết nó. Bệnh giang mai đang gia tăng nhanh chóng và dữ liệu cũng cho thấy sự gia tăng tương tự đối với bệnh lậu, sùi mào gà và các bệnh nhiễm trùng khác. Chúng ta đang thấy dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp và phần nào bị lu mờ bởi các vấn đề sức khỏe khác, vì vậy chúng ta cần phải quan tâm đến những biểu hiện sức khỏe của bản thân và tăng cường truyền thông rộng rãi các kiến thức bảo vệ cho những người bạn, người thân và gia đình.

Bên cạnh đó, cần nỗ lực hơn nữa trong việc thúc đẩy hành vi tình dục an toàn, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và khuyến khích những người không sử dụng bao cao su thường xuyên tiến tới kiểm tra thường xuyên. Ví dụ, những người dùng PrEP thường xét nghiệm STI 3 tháng một lần, điều đó giúp bạn có thể chẩn đoán nhiễm trùng từ rất sớm, điều trị và giảm nguy cơ lây truyền bệnh.

Sàng lọc hỗ trợ điều trị không chỉ dành cho bệnh nhân mà còn là bạn tình của họ. Nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới thường có xu hướng có nhiều bạn tình, nên việc khai thác thông tin và khéo léo thông báo bạn tình của họ tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm HIV và STIs sớm là đặc biệt quan trọng giúp phòng ngừa, cũng như điều trị sớm.

Bác sĩ Vương Thế Linh - Quản lý chương trình điều trị HIV tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Bình Dương cho biết, ngoài việc tăng các xét nghiệm HIV, mở rộng cung cấp PrEP, nỗ lực thực hiện sàng lọc đồng nhiễm giang mai, thì mới đây, CDC Bình Dương đã tập huấn cho các cơ sở y tế huyện thị cùng các tổ chức cộng đồng để triển khai chương trình xét nghiệm combo HIV & Viêm gan B. Đây là bước tiến mới của Bình Dương trong việc không chỉ nỗ lực về dự phòng cũng như điều trị HIV mà còn bảo đảm các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục cũng được sớm kiểm soát.

BS Trương Ngọc Tiến, Khoa nội – Da liễu – Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh Bình Dương cho hay, mỗi tháng Trung tâm ghi nhận hàng trăm trường hợp điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, trong đó rất nhiều là nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới và người sống chung với HIV đồng nhiễm bệnh tình dục. Với lợi thế cơ sở y tế thân thiện và giá cả rất rẻ so với các phòng khám tư nhân, nên các tổ chức cộng đồng cũng như bệnh nhân đều chọn Trung tâm để thăm khám và điều trị.

“Tôi là bác sĩ có nhiều năm tham gia chương trình điều trị HIV và giờ là nội - da liễu, nên thấu hiếu những khó khăn khó nói của bệnh nhân, tuy nhiên cũng rất trách nhiệm trong việc tư vấn và hỗ trợ cho bệnh nhân và cả bạn tình của họ để nhanh chóng thăm khám và điều trị sớm”, BS. Tiến nói.

Chính vì lẽ đó, tầm quan trọng của giáo dục, đối với các bác sĩ lâm sàng và dân số hoạt động tình dục nói chung là thực sự quan trọng. Sự thực rằng bệnh giang mai đang gia tăng và họ nên xét nghiệm thường xuyên hơn, ngay cả ở những người không có bất kỳ triệu chứng nào. Kiến thức về bệnh giang mai và HIV, các bệnh lây truyền qua đường tình dục cần phải được đưa vào giáo dục giới tính ở trường học.

Nói về hoạt động truyền thông trong cộng đồng, đại diện CBO Kết Nối Trẻ - một tổ chức làm việc với nhóm người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao trong cộng đồng cho biết: Nhóm đã nỗ lực truyền thông rộng rãi về các bệnh lây truyền qua đường tình dục, các phương án dự phòng, đặc biệt là trong bối cảnh COVID-19, khi mà lo ngại sự gia tăng lây nhiễm bệnh tình dục có thể làm tăng nguy cơ nhiễm HIV. Ngoài việc truyền thông trực tiếp, thì trong bối cảnh dịch COVID-19 diến biến phức tạp, CBO Kết Nối Trẻ gia tăng các hoạt động truyền thông gián tiếp các công cụ mạng xã hội (Facebook, Twitter,..), app chat (Messenger,zalo) , ứng dụng hẹn hò (Jackd, Grind, Blued, Tinder,..) vừa trực quan và cũng đảm bảo  hỗ trợ kịp thời.

Hiện tại, không chỉ Bình Dương mà các tỉnh thành khác cũng đang đẩy mạnh việc thực hiện các chiến lược phòng tránh các bệnh nhiễm trùng cơ hội, bệnh lây truyền qua đường tình dục. Hy vọng trong cuộc chiến không tiếng súng với dịch COVID-19, cá nhân mỗi người cũng cần chủ động phòng chống các dịch bệnh khác để bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân trong mùa dịch COVID-19.