Cần Thơ tăng tốc kiểm soát HIV/AIDS bằng mạng lưới dịch vụ đồng bộ và nhân lực nâng cao

Tăng cường năng lực y tế cơ sở, mở rộng tiếp cận dịch vụ để giảm lây nhiễm HIV

Trong những năm gần đây, công tác phòng, chống HIV/AIDS tại Cần Thơ đã có những chuyển biến rõ rệt khi mạng lưới dịch vụ được mở rộng đồng bộ, kết hợp chặt chẽ giữa điều trị, xét nghiệm, truyền thông và giám sát dịch tễ. Sự phối hợp hiệu quả giữa ngành Y tế và Công an thành phố trong quản lý người sử dụng ma túy, cùng việc nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ bác sĩ tuyến cơ sở, đang tạo nền tảng vững chắc nhằm giảm tỉ lệ nhiễm HIV mới và kiểm soát dịch bền vững.

Theo Thạc sĩ Dáp Thanh Giang, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Cần Thơ, đến tháng 9/2025, hệ thống dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS của thành phố đã được tổ chức tương đối đầy đủ với 9 phòng xét nghiệm khẳng định HIV, 54 phòng xét nghiệm sàng lọc, 8 cơ sở điều trị Methadone, 23 cơ sở điều trị ARV và 20 điểm cung cấp dịch vụ PrEP.

Mạng lưới rộng khắp này giúp người dân, đặc biệt các nhóm nguy cơ cao, dễ dàng tiếp cận dịch vụ xét nghiệm và điều trị sớm. Đây là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ lây lan HIV trong cộng đồng – nhất là khi nhiều trường hợp chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn nếu không có sự hỗ trợ kịp thời tại địa phương.

Trong riêng tháng 9/2025, CDC Cần Thơ đã tư vấn và xét nghiệm cho 1.152 người thuộc nhóm nguy cơ cao, phát hiện 46 ca dương tính với HIV và kết nối điều trị ARV ngay cho 36 trường hợp. Việc điều trị sớm giúp tăng tỉ lệ ức chế tải lượng virus, qua đó giảm mạnh nguy cơ lây truyền.

Đa dạng hóa hình thức tiếp cận, giảm rào cản tâm lý

Cùng với hoạt động xét nghiệm tại cơ sở y tế, CDC Cần Thơ duy trì nhiều hình thức tiếp cận linh hoạt như: xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng; vận hành trang web tuxetnghiem.vn; cấp phát miễn phí bộ test HIV và viêm gan C; duy trì mạng lưới cộng tác viên tại xã, phường.

Việc mở rộng các mô hình xét nghiệm tự nguyện, kết hợp tư vấn trực tiếp và trực tuyến, giúp tiếp cận những nhóm thường e ngại đến cơ sở y tế, như: người nghiện chích ma túy, nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), phụ nữ bán dâm, nam sinh viên hoặc công nhân trẻ. Đây cũng là những nhóm được xác định có tỷ lệ nhiễm HIV cao tại khu vực Nam Bộ.

Việc nâng cấp đội ngũ cộng tác viên tuyến cơ sở trong năm 2025 góp phần tăng cường hoạt động tư vấn, truyền thông, kết nối người dân đến dịch vụ xét nghiệm, điều trị phù hợp và đúng thời điểm.

Tăng cường điều trị Methadone – giải pháp then chốt trong kiểm soát dịch

Tại Cần Thơ, điều trị Methadone không chỉ đem lại hiệu quả giảm hành vi tiêm chích – vốn là nguy cơ làm lan truyền HIV nhanh nhất – mà còn giúp cải thiện an ninh, trật tự xã hội. Nhiều cơ sở y tế được tăng cường năng lực xác định tình trạng nghiện, đáp ứng yêu cầu quản lý người sử dụng chất dạng thuốc phiện theo các quy định mới của Bộ Y tế.

Là diễn giả của các khóa tập huấn trong tháng 11/2025, Trung tá Trần Văn An (Công an thành phố Cần Thơ) cho biết yêu cầu đặt ra cho cán bộ y tế ngày càng cao, nhất là trong bối cảnh tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy tiếp tục phức tạp.

Ông nhấn mạnh, bác sĩ cần nắm vững quy trình thăm khám, đánh giá và hồ sơ pháp lý liên quan tới xác định tình trạng nghiện; đồng thời, phải thống nhất cách phối hợp giữa tuyến cơ sở và các trung tâm điều trị để bảo đảm kết luận chuyên môn chính xác, khách quan.

Đẩy mạnh phối hợp trong điều trị Lao/HIV

Song song với công tác phòng, chống HIV/AIDS, CDC Cần Thơ tiếp tục phối hợp với Bệnh viện Lao và Bệnh phổi nhằm phát hiện và điều trị đồng thời Lao/HIV – một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người nhiễm HIV.

Trong tháng 9/2025, thành phố ghi nhận: 4 trường hợp mắc lao được phát hiện nhiễm HIV và đưa vào điều trị ARV; 36 bệnh nhân ARV bắt đầu điều trị lao tiềm ẩn; 34 người hoàn thành điều trị lao tiềm ẩn.

Việc tích hợp hai chương trình y tế này giúp giảm lây nhiễm chéo, đặc biệt khi người nhiễm HIV có nguy cơ mắc lao cao gấp 20 – 37 lần so với người bình thường.

Ứng dụng công nghệ – nâng hiệu quả giám sát dịch

Cần Thơ đang triển khai giám sát ca bệnh theo Thông tư 07/2023/TT-BYT và duy trì vận hành phần mềm HIVINFO 4.0. Công cụ này cho phép theo dõi sát diễn biến dịch, phân tích dữ liệu, khoanh vùng nguy cơ và đưa ra các quyết định can thiệp kịp thời.

Việc ứng dụng công nghệ giúp nâng cao hiệu quả phân bổ nguồn lực, cải thiện chất lượng điều trị ARV và Methadone, đồng thời hỗ trợ công tác truyền thông và xét nghiệm cộng đồng một cách khoa học và bài bản hơn.

Đào tạo định kỳ – bước đi cần thiết cho yêu cầu mới

Trong bối cảnh hệ thống pháp lý liên quan đến quản lý người nghiện ma túy liên tục được cập nhật, Sở Y tế và CDC Cần Thơ đặc biệt chú trọng công tác đào tạo định kỳ cho bác sĩ tuyến xã, phường.

Các lớp tập huấn không chỉ giúp đội ngũ y tế cơ sở nắm chắc quy trình chuyên môn mới mà còn tạo sự thống nhất trong phối hợp liên ngành. Đây là yếu tố quan trọng giúp thành phố nâng cao chất lượng điều trị Methadone, mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ và bảo đảm tính bền vững cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS.

Những nỗ lực đồng bộ, từ mở rộng mạng lưới dịch vụ, tăng cường giám sát, phát triển nguồn nhân lực đến phối hợp đa ngành đang tạo nên nền tảng vững chắc để Cần Thơ tiến gần hơn mục tiêu giảm lây nhiễm HIV mới và kiểm soát dịch một cách bền vững.

Thùy Chi