Chặn ma túy từ dịch vụ gom hàng, vận chuyển trên tuyến hàng không

"Lỗ hổng" từ dịch vụ gom nhận, ký gửi hàng hóa

Liên minh châu Âu (EU) bao gồm 27 quốc gia thành viên với dân số trên 450 triệu người, ước tính hiện có hơn 22 triệu người sử dụng cần sa; tiếp theo là các loại ma tuý khác với 3,5 triệu người sử dụng cocaine, 2,6 triệu người sử dụng MDMA, 2 triệu người sử dụng Amphetamine...

Để đáp ứng "nhu cầu" trong khối và các thị trường ma túy bất hợp pháp khác, thời gian gần đây EU nổi lên là "trung tâm" sản xuất ma túy tổng hợp dạng Amphetamine (ATS) lớn trên thế giới. Với công nghệ hiện đại, ma túy tổng hợp dạng viên (MDMA) và ketamin nguồn gốc từ châu Âu có chất lượng cao, giá rẻ hiện được giới trẻ Việt Nam rất ưa chuộng. 

Chính vì vậy, các đường dây tội phạm tìm cách mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua đường hàng không từ các nước châu Âu về Việt Nam tiêu thụ; đặc biệt sau khi nước ta đã khôi phục lại toàn bộ các đường bay thường lệ đến khu vực này sau hơn 2 năm gián đoạn vì đại dịch COVID-19. 

Chỉ riêng tại Hà Nội, trong những tháng đầu năm 2023, số lượng ma túy gửi qua đường hàng không, chuyển phát nhanh bị bắt giữ đã nhiều hơn 51 kg so với lượng ma túy thu giữ của 5 năm trước đó cộng lại.

Qua các vụ bắt giữ cho thấy, các băng nhóm tội phạm ma túy có sự câu kết, móc nối giữa các đối tượng ở trong và ngoài nước theo sự chỉ đạo điều hành của các đối tượng chủ mưu cầm đầu ở nước ngoài. Lợi dụng những công ty vận chuyển hàng hóa quốc tế (chuyển phát, bưu chính ...) có mạng lưới bao phủ khắp các tỉnh thành trong cả nước và có công ty, chi nhánh ở nước ngoài để vận chuyển trái phép các chất ma túy về Việt Nam. 

Ma túy được cất giấu lẫn với các loại hàng hóa thông thường như: bánh kẹo, cà phê, dầu gội, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thức ăn cho vật nuôi… hoặc các loại máy máy pha cà phê, máy hút bụi, máy lọc không khí...

Đối tượng ở nước ngoài hoặc đối tượng cầm đầu ở trong nước sử dụng mạng xã hội (Intergram, Viber...) chỉ đạo các "mắt xích" giao nhận hàng lòng vòng, thay đổi địa chỉ, số điện thoại người nhận nhằm đối phó với lực lượng chức năng, nếu thấy nghi ngờ sẽ bỏ hàng thành "vô chủ".

Tuy nhiên, thời gian gần đây đã xuất hiện ngày càng nhiều tình trạng các đối tượng gửi hàng qua các cá nhân nhận làm thêm dịch vụ gom đơn hàng từ cộng đồng người Việt tại nước ngoài, vận chuyển về Việt Nam qua dịch vụ chuyển phát nhanh quốc tế để hưởng tiền chênh lệch, hoặc gửi qua hành khách, nhân viên hàng không trên các chuyến bay quốc tế về Việt Nam. 

Sở dĩ các đối tượng lựa chọn các hình thức này là vì lhông phải trực tiếp đến các công ty chuyển phát nhanh gửi hàng để tránh "xuất đầu lộ diện"; việc khai báo, kiểm tra hàng hóa cũng đơn giản, người nhận vận chuyển thuê không có chuyên môn để phát hiện hàng lậu, hàng cấm. Khi hàng về đến Việt Nam, người nhận trong nước (là người quen, người thân của các cá nhân gom hàng) hoặc người trực tiếp mang hàng về nước tiếp tục thuê các công ty dịch vụ vận chuyển, shiper đi giao hàng. Do đó vô tình hoặc cố ý tạo đường đi lòng vòng của các loại hàng hóa có giấu ma túy, gây khó khăn cho công tác theo dõi, phát hiện, bắt giữ của lực lượng chức năng.

Với khoảng 700 nghìn người Việt đang sinh sống, học tập và làm việc tại chấu Âu, chưa kể số người cư trú bất hợp pháp đã khiến nhu cầu gửi hàng hóa về trong nước là rất lớn. Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng... và ở các tỉnh, thành phố khác, có rất nhiều người tham gia vào dịch vụ thu gom, gửi hàng qua nhiều hình thức từ nước ngoài về Việt Nam. Lợi dụng loại hình này, cùng với chính sách hành lý xách tay của tiếp viên hàng không, các đối tượng đã thuê vận chuyển các kiện hàng có trà trộn, cất giấu ma túy đưa về Việt Nam tiêu thụ, gây áp lực rất lớn đối với công tác phòng, chống ma túy ở trong nước.

Chủ động phòng ngừa, đấu tranh

Để chủ động phòng, chống tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy trên tuyến đường hàng không, thời gian tới các lực lượng chuyên trách đấu tranh với tội phạm ma túy thuộc lực lượng Công an, Hải quan cần xác định các tuyến hàng không quốc tế, đặc biệt là từ châu Âu về Việt Nam là một trong những tuyến "trọng điểm". 

Trên cơ sở làm tốt công tác nắm tình hình, cần dựng đường dây, áp dụng biện pháp nghiệp vụ đấu tranh ngăn chặn từ sớm, từ xa. Tăng cường hợp tác quốc tế trong trao đổi thông tin, tương trợ tư pháp và đấu tranh chuyên án chung với Cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol), Cảnh sát liên minh Châu Âu (Europol) và Cảnh sát các quốc gia thuộc EU để điều tra mở rộng các vụ án ma túy trên tuyến hàng không từ nước ngoài về Việt Nam nhằm truy rõ nguồn gốc, bắt giữ được đối tượng chủ mưu, cầm đầu, đặc biệt là đối tượng là người Việt Nam ở nước ngoài.

Các hãng hàng không phải thực hiện nghiêm quy định của pháp luật, quy chế của đơn vị cung cấp dịch vụ bảo đảm an ninh hàng không; kiểm soát nghiêm ngặt hành lý của phi công, tiếp viên hàng không trên các chuyến bay đến và đi quốc tế; quán triệt, thực hiện nghiêm túc Kế hoạch số 11 ngày 22/11/2022 của Ban Chỉ đạo 389 về tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua cảng hàng không quốc tế; chỉ đạo của Tổ công tác liên ngành kiểm tra chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua cảng hàng không quốc tế vừa được Bộ Tài chính thành lập.

Đặc biệt, để bịt kín "lỗ hổng" đang bị tội phạm ma túy lợi dụng trong hoạt động gom hàng, chuyển phát hàng hóa quốc tế hoặc gửi hàng qua hành lý xách tay, các tổ chức, cá nhân có hoạt động trong lĩnh vực này cần nâng cao cảnh giác và tìm hiểu kỹ những quy định của pháp luật về phòng, chống vận chuyển hàng cấm, chất cấm để tránh vi phạm.

Bởi theo Khoản 4 Điều 5 Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, việc giao nhận chất ma túy, tiền chất trái quy định của pháp luật là một trong những hành vi bị nghiêm cấm. Điều 250 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định: Người nào vận chuyển trái phép chất ma túy không nhằm mục đích sản xuất, mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy, thì tùy tính chất, mức độ vi phạm sẽ bị phạt tù từ 2 đến 7 năm... Ngoài ra, theo Điểm b Khoản 4 điều này: Vận chuyển heroin, cocain, Methamphetamin, Amphetamin, MDMA có khối lượng 100 gam trở lên thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho các cá nhân tham gia dịch vụ gom hàng để vận chuyển từ nước ngoài về Việt Nam, tránh để tội phạm lợi dụng; nếu phát hiện hoặc nghi ngờ trong hàng hóa ký gửi, hành lý có chất cấm, hàng cấm, cần thông báo ngay với lực lượng chức năng để xác minh, làm rõ. Đồng thời nghiên cứu, áp dụng quy định pháp luật để xử phạt nghiêm khắc các cá nhân có hành vi vi phạm, thậm chí xử lý hình sự đối với đối tượng có hành vi "che giấu tội phạm" hoặc cố tình làm ngơ, bỏ mặc tội phạm có thể xảy ra.

Nhật Minh