Nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác giảm cầu ma túy

Xuất hiện một số vụ cán bộ, nghệ sĩ, cầu thủ tổ chức sử dụng ma tuý

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Công an, tính đến tháng 10/2024, tổng số người sử dụng trái phép chất ma tuý, người nghiện ma tuý, người bị quản lý sau cai nghiện ma tuý là 228.215 người. Trong đó 37.382 người sử dụng trái phép chất ma tuý, 170.067 người nghiện ma tuý, 20.766 người bị quản lý sau cai nghiện. Thực tế, số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy ở ngoài cộng đồng còn lớn hơn con số trên.

Đáng chú ý, độ tuổi sử dụng ma túy có xu hướng trẻ hóa, từ 12 - 30 tuổi chiếm 44,6%; từ 30 tuổi trở lên chiếm 55,4%, tập trung vào nhóm không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không ổn định (chiếm 60%), sử dụng chủ yếu là ma túy tổng hợp.

Với số lượng người sử dụng trái phép chất ma tuý, người nghiện ma tuý như hiện nay, đặc biệt số ngoài cộng đồng còn cao (95.644 người), được xác định là "nguồn cầu" tiêu thụ ma túy lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, nguồn lực lao động, gây thiệt hại lớn cho kinh tế, tiềm ẩn nguy cơ cao, được coi là nguồn của các loại tội phạm (trộm cắp, cướp, cướp giật, cố ý gây thương tích, giết người...).

Nhiều người sử dụng ma túy tổng hợp trong thời gian dài dẫn đến rối loạn tâm thần, mất kiểm soát hành vi dẫn đến những hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, gây mất an ninh trật tự tại các địa phương và ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh, thu hút đầu tư quốc tế của nước ta.

Tình hình tổ chức, chứa chấp, lôi kéo người khác sử dụng trái phép ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp, nhất là tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện và dịch vụ nhạy cảm về an ninh trật tự.

Thời gian gần đây nổi lên tình trạng các đối tượng thuê, sử dụng nhà trọ, nhà nghỉ, khách sạn, căn hộ chung cư, resort nghỉ dưỡng cao cấp để tổ chức sử dụng trái phép ma túy. 

Toàn quốc hiện có 126 điểm và 4 tụ điểm phức tạp về ma túy, 4 điểm phức tạp về ma tuý hoạt động trên không gian mạng, 2.787 cơ sở kinh doanh có điều kiện về ANTT và dịch vụ nhạy cảm tiềm ẩn nguy cơ hoạt động của tội phạm và tệ nạn ma túy; 3.965 đối tượng bán lẻ ma tuý.

Đáng chú ý, xuất hiện một số vụ cán bộ, công chức nhà nước, văn nghệ sĩ, cầu thủ bóng đá tham gia tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý. Tình trạng sử dụng "bóng cười" và ma túy "núp bóng", tẩm ướp, pha trộn vào thực phẩm, đồ uống, thảo mộc, thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử... gia tăng phức tạp, nhất là trong thanh, thiếu niên, tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện và dịch vụ nhạy cảm về ANTT.

Chỉ 50% số cơ sở cai nghiện công lập đáp ứng được cơ sở vật chất 

Cũng theo Bộ Công an, công tác giảm nguồn cầu về ma túy gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, trong đó còn tình trạng người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy chưa được rà soát, phát hiện đủ để đưa vào quản lý.

Nhiều người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy được phát hiện qua các vụ án, vụ việc, kế hoạch kiểm tra chuyên đề… nhưng không nằm trong danh sách quản lý của địa phương. 

Thống kê năm 2023, toàn quốc phát hiện 35.293 đối tượng dương tính với ma túy thông qua công tác bắt giữ, trong đó có 6.235 đối tượng (chiếm 18%) có trong danh sách quản lý, 29.058 đối tượng (chiếm 82%) không nằm trong danh sách quản lý. Như vậy, có thể người sử dụng ma túy trong danh sách quản lý hiện nay mới được ¼ con số thực tế.

Trong khi đó, năng lực tổ chức cai nghiện của các Cơ sở cai nghiện không đáp ứng nhu cầu thực tế. Hiện cả nước có 97 cơ sở cai nghiện công lập mới đáp ứng được 60% nhu cầu so với thực tiễn, nhiều cơ sở xuống cấp; nhiều cơ sở được giao đa chức năng (nuôi dưỡng cả đối tượng tâm thần).

Chỉ có 50% số cơ sở cai nghiện công lập hiện nay đáp ứng được cơ sở vật chất theo quy định. Trong khi đó, chưa có chính sách cụ thể để thu hút các tổ chức, tư nhân đầu tư vào công tác cai nghiện, cả nước mới chỉ 13 cơ sở cai nghiện ma túy tư nhân, quy mô còn rất nhỏ.

Đối với công tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng, hiện mới có 20/63 tỉnh có chỉ đạo triển khai thực hiện chính sách cai nghiện ma tuý tự nguyện tại gia đình, cộng đồng theo Nghị định số 116/2021/NĐ-CP. Nhiều địa phương chưa cung cấp dịch vụ cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng theo quy định tại Khoản 6, Điều 30 của Luật Phòng, chống ma túy.

Công tác xác định tình trạng nghiện ma tuý và điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế còn gặp nhiều khó khăn. Việc chẩn đoán xác định nghiện các loại ma tuý mới (ma túy đá, cần sa, ketamine...) còn gặp nhiều khó khăn do các triệu chứng của hội chứng cai không điển hình. Việc chẩn đoán dựa theo các tiêu chí đánh giá chủ quan nên khó khăn cho các bác sỹ khi thực hiện công tác chuyên môn.

Nguồn lực cho công tác quản lý người sử dụng trái phép chất ma tuý, người nghiện ma tuý, người bị quản lý sau cai nghiện còn hạn chế. Các địa phương đều gặp khó khăn về việc bố trí nguồn kinh phí từ ngân sách địa phương phục vụ công tác quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, cai nghiện ma túy.

Trong công tác quản lý sau cai và phòng, chống tái nghiện, chính sách cho người nghiện, người bị quản lý sau cai nghiện, nhất là chính sách về tín dụng, vay vốn, tạo việc làm rất khó khăn. Người nghiện, người bị quản lý sau cai không tiếp cận được nguồn vốn, trong khi đó trên 50% người nghiện, người bị quản lý sau cai không có việc làm, thu nhập ổn định.

Ngoài ra, nhiều địa phương báo cáo, đánh giá tình hình tội phạm ma tuý diễn biến phức tạp, số người nghiện, người sử dụng ma tuý ngoài xã hội còn cao nhưng không có điểm, tụ điểm phức tạp, điểm nguy cơ phức tạp về ma tuý, hoặc ít đối tượng bán lẻ. Việc xác định, phân công, phân cấp, phòng ngừa, đấu tranh giải quyết điểm, tụ điểm lợi dụng không gian mạng còn chưa kịp thời, gặp nhiều khó khăn do đây là lĩnh vực mới. 

Hoàng Giang