Nhiều lợi ích không ngờ từ việc tiêm vaccine phòng bệnh lao

Vaccine phòng bệnh lao (BCG) được phát triển lần đầu tiên vào năm 1908 và là phương pháp phòng ngừa bệnh lao được sử dụng phổ biến nhất, được tiêm cho hơn 100 triệu trẻ em trên toàn thế giới mỗi năm.

Không chỉ hiệu quả trong phòng ngừa bệnh lao, các chuyên gia còn đưa vaccine BCG vào sử dụng rộng rãi trong điều trị ung thư bàng quang và bệnh phong. Ngoài ra, một số nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts (MGH) cho thấy tác động của vaccine BCG đến bệnh tiểu đường là rất đáng kể.

Phương pháp điều trị bằng vaccine BCG gồm có hai lần tiêm cách nhau 4 tuần. Hiệu quả ban đầu không quá rõ rệt. Nhưng mức đường huyết của bệnh nhân đã giảm 10% sau 3 năm kể từ khi điều trị và hơn 18% sau 4 năm.

Sau 8 năm, những bệnh nhân được điều trị có mức đường huyết trung bình (HbA1c) là 6,65, có nghĩa là gần với mức 6,5 - mức được coi là ngưỡng chẩn đoán bệnh tiểu đường.

TS. Denise Faustman, tác giả của nghiên cứu và cũng là Giám đốc Phòng thí nghiệm sinh học miễn dịch MGH cho biết, loại vaccine này lợi dụng sự suy yếu của virus lao để chỉ huy hệ miễn dịch của cơ thể tiêu thụ các phân tử glucose. Bà cho biết thêm, vaccine BCG còn ức chế phản ứng tự miễn - nguyên nhân gây ra các bệnh như tiểu đường type 1, đa xơ cứng và đau cơ xơ hóa.

"Mọi người thường cho rằng để giảm lượng đường trong máu thì cần phải bổ sung insulin. Tuy nhiên, chúng tôi đã phát triển một cách khác để giảm lượng đường trong máu một cách an toàn, đó là sử dụng một loại vaccine 100 năm tuổi. Cách này giúp kiểm soát lượng đường trong máu và đưa lượng đường trong máu về mức bình thường mà không khiến bệnh nhân bị hạ đường huyết. Hạ đường huyết có thể xảy ra ở những bệnh nhân tiểu đường đang điều trị bằng insulin và nếu không được can thiệp kịp thời, hạ đường huyết có thể đe dọa đến tính mạng", bà Denise Faustman nói.

Một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn II cũng đã được Cơ quan Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt hiện đang được tiến hành để thử nghiệm vaccine BCG trên một nhóm lớn bệnh nhân mắc tiểu đường type 1. Kết quả của giai đoạn I đã được TS. Faustman trình bày gần đây tại một cuộc họp của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ và đăng trên tạp chí Vaccines.

Trong nhiều thập kỷ, các nhà nghiên cứu đã biết rằng vaccine BCG làm tăng sự sản xuất yếu tố hoại tử khối u (TNF), vaccine giết chết các tế bào T tự phản ứng và từ đó ngăn chúng tấn công các mô trong cơ thể. Trong trường hợp bệnh tiểu đường type 1, vaccine BCG ngăn tế bào T tấn công tiểu đảo tụy.

Ngoài ra, vaccine BCG còn làm tăng sự sản xuất các tế bào T điều hòa, nhờ đó giúp ức chế phản ứng tự miễn dịch. Cả hai cơ chế này đều bảo vệ virus lao khi chúng ở trong phổi của vật chủ.

Vaccine BCG có thể được coi "là một sự phục hồi lý tưởng"

Nhiều chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực phòng, chống lao cho rằng, phát hiện của nghiên cứu trên cho thấy nhiều lợi ích của việc tiêm vaccine BCG. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có đủ tất cả các bằng chứng lâm sàng để đưa ra khuyến nghị về việc sử dụng vaccine này trong điều trị bệnh tiểu đường.

Laurie Endicott Thomas, tác giả của nhiều cuốn sách về vaccine và tiểu đường cho biết: "Nghiên cứu này đã cho thấy một điều mới mẻ, đó là một loại vaccine đơn giản, giá thành rẻ và và đã được đưa vào sử dụng từ rất lâu. Đặc biệt là vaccine này có thể giúp điều trị một căn bệnh mà đến nay khoa học vẫn chưa tìm ra cách chữa dứt điểm".

"Tuy nhiên, có một số lý do để tính chính xác của nghiên cứu. Nếu hai liều vaccineBCG thực sự có thể chữa khỏi bệnh tiểu đường type 1, vậy thì tại sao trước đây không ai nhận thấy tác dụng này trong khi vaccine BCG đã được sử dụng rộng rãi trong suốt gần một thế kỷ qua?"

Tiến sĩ Faustman nói rằng một liều BCG là không đủ để làm giảm mức đường huyết. Nhưng hai liều vaccine BCG thì có thể làm lên những điều bất ngờ, chẳng hạn như chữa khỏi bệnh tiểu đường type 1. Tuy nhiên, bà lưu ý rằng một nghiên cứu của Thổ Nhĩ Kỳ đã cho thấy tình trạng bệnh tiểu đường type 1 có sự cải thiện ở những trẻ em được tiêm 3 mũi vaccine BCG so với những trẻ chỉ tiêm 1 hoặc 2 mũi.

Bệnh lao đã xuất hiện trên người từ hàng nghìn năm trước. Do đã xuất hiện từ lâu nên virus gây bệnh lao có khả năng tự vệ rất tốt, bám rễ sâu vào hệ thống miễn dịch của cơ thể.

TS. Faustman cho biết, cho đến thế kỷ XX, con người đã tiếp xúc với rất nhiều loại virus trong thức ăn và nước uống, vì vậy vaccine BCG có thể được coi "là một sự phục hồi lý tưởng".

Điều này khớp với các lý thuyết hiện tại cho rằng tỷ lệ gia tăng của các bệnh tự miễn có thể có liên quan đến việc lạm dụng các chất kháng khuẩn và kháng virus cũng như là sự giảm tiếp xúc với các chất độc hại trong môi trường – điều có lợi cho hệ vi sinh vật khỏe mạnh trong cơ thể con người.

Trong một nghiên cứu song song, các nhà nghiên cứu của bệnh viện đa khoa Massachusetts đã cố tình gây ra bệnh tiểu đường type 2 ở chuột và phát hiện ra rằng vaccineBCG có thể làm giảm lượng đường trong máu. Điều này cho thấy vaccine BCG có hiệu quả ngay cả đối với những bệnh không liên quan đến rối loạn phản ứng tự miễn. Tuy nhiên, tác giả Thomas chỉ ra rằng những người mắc bệnh tiểu đường type 2 không cần phải điều trị bằng vaccine vì giảm cân cũng có thể giúp kiểm soát đường huyết và điều trị bệnh.

"Có thể đảo ngược bệnh tiểu đường type 2 bằng cách thực hiện chế độ ăn ít chất béo và nhiều carbohydrate. Một chế độ ăn uống nhiều carbohydrate dựa trên thực vật sẽ mang lại những cải thiện lớn trong khả năng kiểm soát lượng đường trong máu, ngay cả khi bệnh nhân chưa giảm được số cân nặng rõ rệt", TS. Faustman nói.

Thùy Chi

(theo Nature.com)