Những quan niệm sai lầm cần tránh và sự thật cần biết về HIV/AIDS

Ai cũng có thể nhiễm HIV

Một quan niệm sai lầm đó là chỉ có những người đồng tính nam mới có thể bị nhiễm HIV.

Hiện nay, tại nhiều quốc gia trên thế giới, tỉ lệ lây nhiễm cao ở những người đồng tính nam, song tính và những người đàn ông có quan hệ tình dục với nam giới (MSM). Theo trang web của Mỹ, MSM chiếm khoảng 71% các ca chẩn đoán HIV mới .

Những người sử dụng ma túy bị nhiễm HIV do dùng chung kim tiêm ước tính chiếm khoảng 7% số ca nhiễm HIV mới vào năm 2020, trong khi người chuyển giới chiếm khoảng 2% số ca chẩn đoán HIV mới.

Tuy nhiên, trên thực tế ai cũng có thể nhiễm HIV, không kể giới tính, tuổi tác, chủng tộc. Vì vậy, mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng, tránh để đẩy lùi căn bệnh thế kỷ, hướng tới chấm dứt bệnh AIDS trong thời gian không xa.

Người da đen và người gốc Tây Ban Nha/La tinh đã bị HIV tấn công đặc biệt nặng nề

HIV đã có ảnh hưởng xấu đến các cộng đồng người da màu ở Mỹ.

Người Mỹ da đen chỉ chiếm khoảng 12% dân số nhưng chiếm 42% số ca nhiễm HIV mới. Theo Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ, phân biệt chủng tộc, kỳ thị HIV, kỳ thị đồng tính, nghèo đói và rào cản đối với chăm sóc sức khỏe là những động lực mạnh mẽ dẫn đến sự chênh lệch này.

Các cá nhân gốc Tây Ban Nha/Latinh cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi HIV, chiếm 19% dân số Mỹ, nhưng lại chiếm 27% các ca chẩn đoán HIV mới.

Phụ nữ và trẻ sơ sinh có thể nhiễm HIV

Khoảng ¼ số người nhiễm HIV ở Mỹ là nữ và hầu hết đã tiếp xúc với virus thông qua quan hệ tình dục khác giới.

Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ cho biết, một người đang mang thai và nhiễm HIV/AIDS có thể truyền HIV cho đứa con chưa sinh của họ và cũng có thể truyền virus trong khi sinh và khi cho con bú  .

Tỉ lệ nhiễm HIV cao vượt ngưỡng ở châu Phi

Ở một số quốc gia, HIV phổ biến. Tỉ lệ nhiễm HIV trong dân số ở một số quốc gia châu Phi cận Sahara hiện vượt quá 30%.

Theo HIV.gov, ước tính có khoảng 1,2 triệu người ở Mỹ nhiễm HIV. Nhưng tỉ lệ nhiễm trùng và chẩn đoán mới đang giảm, có thể là nhờ các nỗ lực phòng ngừa, Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ báo cáo.

Tuy nhiên, tiến độ đã không đồng đều. Một số nhóm nhất định, chẳng hạn như đàn ông đồng tính nam và song tính gốc Tây Ban Nha/La tinh, đang có số ca nhiễm và chẩn đoán ngày càng tăng.

Bệnh nhân có thể nhiễm HIV mà không biết

Ước tính cứ 8 người nhiễm HIV thì có một người không biết mình mắc bệnh.

Trong vòng hai đến bốn tuần đầu tiên sau khi nhiễm HIV, một người có thể gặp các triệu chứng giống như cúm như mệt mỏi, sốt, nhức đầu, đau họng, đau cơ và khớp. Các triệu chứng HIV khác có thể bao gồm đau, sưng hạch bạch huyết và phát ban trên da với những vết sưng nhỏ.

Nhưng trong một số trường hợp, mọi người sẽ không gặp bất kỳ triệu chứng nào trong giai đoạn đầu (cấp tính) của nhiễm trùng, CDC báo cáo và họ có thể lây lan virus mà không nhận ra. Cách duy nhất để biết chắc chắn liệu bạn hoặc bạn tình có dương tính với HIV hay không là đi xét nghiệm.

Virus HIV lây nhiễm qua vết côn trùng cắn hoặc trên các bề mặt

Đây là những quan niệm rất sai lầm về lây nhiễm HIV. Theo Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ, bạn không thể bị nhiễm HIV khi bị côn trùng cắn, hoặc đốt, ôm, bắt tay hoặc dùng chung nhà vệ sinh hoặc bát đĩa. 

Bạn không thể nhiễm HIV từ một nụ hôn kín miệng hoặc tiếp xúc với mồ hôi hoặc nước mắt của người bị nhiễm bệnh, bạn cũng không thể nhiễm HIV khi làm việc hoặc đi chơi với người dương tính với HIV hoặc bị AIDS.

Theo Bộ Y tế Mỹ, việc lây truyền HIV từ một phụ nữ sang một phụ nữ khác qua quan hệ tình dục cũng rất hiếm. Tuy nhiên, đối với những người quan hệ đồng tính vẫn cần phải chủ động quan hệ tình dục an toàn.

Một số cách để ngăn ngừa lây truyền HIV

Vì HIV lây truyền qua việc trao đổi các chất dịch cơ thể như tinh dịch (bao gồm cả dịch trước khi xuất tinh), dịch trực tràng, dịch âm đạo và máu nên cách tốt nhất để ngăn ngừa lây nhiễm là luôn quan hệ tình dục an toàn hơn và tránh dùng chung dụng cụ tiêm chích ma túy như kim tiêm .

Omar Harfouch, Trợ lý giáo sư tại Viện Virus học Con người tại Trường Đại học Maryland cho biết: "Sử dụng bao cao su là một cách hiệu quả để ngăn ngừa HIV và đó cũng là cách duy nhất chúng ta có để ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Medicine ở Baltimore, đồng thời là bác sĩ và nhà nghiên cứu chuyên về điều trị và phòng ngừa HIV.

Nếu bạn là người có nguy cơ lây nhiễm cao, chẳng hạn như vì bạn tình hiện tại của bạn bị nhiễm HIV thì bạn nên trao đổi với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về việc dùng một loại thuốc gọi là thuốc dự phòng trước phơi nhiễm, hay PrEP.

Phương pháp điều trị phòng ngừa này làm giảm khả năng bạn bị nhiễm bệnh bằng cách ngăn chặn virus xâm nhập vào cơ thể bạn. Vấn đề là bạn phải dùng PrEP rất nhất quán và chính xác theo chỉ định của bác sĩ.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt ba phương pháp điều trị PrEP: hai loại thuốc uống (dùng hàng ngày) và một loại thuốc tiêm (dùng hai tháng một lần).

Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ cho biết, PrEP có thể giảm khoảng 99% nguy cơ lây nhiễm HIV do quan hệ tình dục; nếu bạn tiêm chích ma túy, nó có thể giảm hơn 74% nguy cơ lây truyền. CDC không khuyến nghị PrEP dạng tiêm cho nhóm thứ hai.

Thuốc có thể bảo vệ bạn sau khi có thể bị phơi nhiễm HIV

PEP (dự phòng sau phơi nhiễm) là thuốc để ngăn ngừa HIV sau khi có khả năng phơi nhiễm. Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ khuyên bạn nên thông báo  cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc bác sĩ phòng cấp cứu và bắt đầu PEP trong vòng 72 giờ. Bạn bắt đầu càng sớm thì càng tốt.

PEP không nhằm mục đích thay thế các phương pháp phòng chống HIV khác. Nếu bạn thường xuyên phải tiếp xúc với HIV, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn về PrEP.

Điều trị HIV có thể làm cho virus của bạn thấp đến mức không thể phát hiện được

Trước năm 1996, HIV về cơ bản là một bản án tử hình. Nhưng trong suốt hai thập kỷ tiếp theo, một chế độ điều trị bằng thuốc được gọi là liệu pháp kháng virus đã được đưa vào sử dụng.

ART là sự kết hợp của các loại thuốc điều trị HIV được dùng hàng ngày. Phác đồ điều trị này giúp ngăn chặn virus nhân lên, làm giảm tải lượng virus (lượng HIV trong cơ thể). Điều này giúp hệ thống miễn dịch có cơ hội phục hồi để nó đủ mạnh để chống lại nhiễm trùng và một số bệnh ung thư liên quan đến HIV.

Mục tiêu chính của điều trị HIV là giảm tải lượng virus của một người cho đến khi không thể phát hiện được trong máu, như được đo trong xét nghiệm tải lượng virus.

Tiến sĩ Harfouch cho biết: "Không thể phát hiện là không thể truyền được. Vì vậy, đối với bất kỳ ai được biết là nhiễm HIV và đang dùng thuốc theo chỉ định và tải lượng virus HIV của họ không thể phát hiện được, thì nguy cơ lây truyền virus của họ là không có, chúng tôi đã học được điều này từ các nghiên cứu lớn được thực hiện ở châu Phi".

Một số cách để xét nghiệm HIV, bao gồm cả xét nghiệm tại nhà

Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ khuyến nghị mọi người trong độ tuổi từ 13 đến 64 nên xét nghiệm HIV ít nhất một lần và tìm cách xét nghiệm 6 tháng một lần nếu họ có nhiều bạn tình, quan hệ tình dục không an toàn hoặc tiêm chích ma túy.

Bạn có thể gặp bác sĩ để xét nghiệm máu thông thường hoặc đến các sở y tế hoặc phòng khám sức khỏe tình dục để xét nghiệm máu hoặc nước bọt (thường miễn phí). Các trung tâm này cũng cung cấp tư vấn tại chỗ bí mật.

Bạn cũng có thể tự kiểm tra. FDA đã phê duyệt một số xét nghiệm HIV tại nhà hiện được bán trực tuyến hoặc tại các hiệu thuốc. Nhiều xét nghiệm trong số này yêu cầu bạn dùng kim chích vào ngón tay, nhỏ một vài giọt máu lên miếng giấy thấm, sau đó gửi mẫu đến phòng thí nghiệm.

Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh và phòng ngừa Mỹ lưu ý rằng nếu bạn nhận được kết quả dương tính từ bất kỳ xét nghiệm nào tại nhà, bạn sẽ phải thực hiện một xét nghiệm khác để xác nhận kết quả.

 Thùy Chi

Theo Everydayhealth