Huy động ủng hộ cho Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét

Tại Hà Nội, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) vừa phối hợp với Đại sứ quán Thụy Điển, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam tổ chức sự kiện Huy động ủng hộ cho Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét.

Sự kiện nhằm ủng hộ vòng huy động tài trợ thứ 7 của Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét và chuẩn bị cho Hội nghị Huy động tài trợ của Quỹ Toàn cầu Phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét sẽ diễn ra vào tháng 9 tới tại New York.

Sự kiện có sự tham dự của bà Ann Mawe, Đại sứ Thuỵ Điển tại Việt Nam; bà Melissa Bishop, Phó Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam; Thứ trưởng Bộ Y tế Việt Nam Nguyễn Trường Sơn; Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS Phan Thị Thu Hương, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, đại diện một số đại sứ quán, tổ chức quốc tế và cơ quan liên quan,...

Tại sự kiện, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn cho biết, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên nhiều lĩnh vực, duy trì được tốc độ tăng trưởng dương. Với những giải pháp quyết liệt và hiệu quả trong việc thực hiện mục tiêu kép vừa phòng chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế - xã hội, thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả, dịch COVID-19 tiếp tục được kiểm soát trên phạm vi cả nước, các hoạt động sản xuất kinh doanh trở lại trạng thái bình thường như trước khi xảy ra dịch. Ổn định kinh tế vĩ mô; bảo đảm các cân đối lớn; đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện.

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn bày tỏ, Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn đánh giá cao và ghi nhận những đóng góp của các nhà tài trợ quốc tế thời gian qua đặc biệt là Quỹ Toàn cầu trong cuộc chiến phòng chống HIV/AIDS, lao và sốt rét. Kể từ năm 2004 cho tới nay, Quỹ Toàn cầu đã hỗ trợ không hoàn lại cho Việt Nam khoảng 450 triệu USD cho các dự án phòng chống HIV/AIDS, lao và sốt rét. Thông qua các chương trình, dự án, Quỹ Toàn cầu đã giúp cho Việt Nam triển khai nhiều hoạt động kiểm soát được HIV, bệnh Lao và sốt rét.

Việt Nam là 1 trong 4 quốc gia có chất lượng điều trị tốt HIV/AIDS

Về công cuộc phòng, chống HIV/AIDS, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn cho hay, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Hiện Việt Nam là một trong 4 quốc gia cùng với Anh, Đức, Thụy Sĩ có chất lượng điều trị HIV/AIDS tốt nhất thế giới với tỷ lệ người nhiễm HIV được điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế đạt 96%, góp phần giảm lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Việt Nam cũng là một trong những quốc gia đầu tiên cam kết thực hiện mục tiêu 95-95-95 của Liên Hợp Quốc. Với mục tiêu này Việt Nam đã đạt được 84-79-96, số mới nhiễm HIV và tử vong do HIV/AIDS đã giảm 2/3 trong 10 năm qua.

Để đạt được mục tiêu chấm dứt bệnh dịch AIDS vào năm 2030, việc bảo đảm nguồn lực tài chính cho các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS là một thách thức to lớn đối với Việt Nam. Trong thời gian qua Việt Nam đã hết sức nỗ lực để huy động các nguồn lực tài chính trong nước và chuyển giao thành công chương trình điều trị HIV/AIDS cho gần 170.000 người nhiễm HIV sang nguồn quỹ BHYT. Mặc dù vậy, kể cả nguồn tài chính trong nước và nguồn tài trợ quốc tế mới chỉ đáp ứng được 70% nhu cầu kinh phí hàng năm.

Vẫn còn nhiều thách thức đối với bệnh lao và bệnh sốt rét

Đối với công tác phòng, chống lao, mặc dù đã đạt nhiều thành tựu to lớn, là 1 trong 9 nước đạt mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDG) cả 3 chỉ số giảm dịch tễ bệnh lao, là 1 trong 3 nước đi đầu trong thực hiện nghiên cứu kết thúc bệnh lao của WHO (Việt Nam, Brazil và Nam Phi) và là quốc gia tiên phong trong việc triển khai Chiến lược kết thúc bệnh lao toàn cầu, nhưng Việt Nam hiện vẫn là một trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao và lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Ước tính mỗi năm có hơn 172.000 người người mắc bệnh lao và 10.400 người chết vì bệnh lao.

Dịch tễ bệnh lao tại Việt Nam có giảm, nhưng quá chậm, chưa đạt tỷ lệ mong muốn để tiến tới đạt mục tiêu cơ bản chấm dứt bệnh lao ở Việt Nam năm 2030. Bên cạnh đó, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến lộ trình chấm dứt bệnh lao, gây đình trệ các hoạt động phòng chống lao tất cả các tỉnh/ thành phố từ cuối năm 2020 đến đầu tháng 4/2022.

Chương trình chống lao đã có những cam kết của Chính phủ trong việc đầu tư kinh phí cho các can thiệp phòng chống lao. Tuy nhiên, cho đến nay, các nguồn lực trong nước mới đáp ứng khoảng gần 50%, chủ yếu đến từ hỗ trợ nguồn nhân lực (lương của nhân viên y tế các tuyến), cơ sở hạ tầng, các chi trả từ quỹ bảo hiểm y tế.

Đối với bệnh sốt rét, trong các thập niên trước, sốt rét ở Việt Nam là một gánh nặng lớn đối với ngành y tế. Hiện nay sốt rét đã giảm mạnh, từ hơn 1 triệu trường hợp mắc và 4.646 trường hợp tử vong năm 1991 xuống còn 467 trường hợp vào năm 2021, không có tử vong. Dự kiến đến cuối năm 2022, có 42/63 tỉnh loại trừ bệnh sốt rét, dân số có nguy cơ còn khoảng 7 triệu người.

Góp phần loại bỏ bệnh AIDS, Lao và Sốt rét vào năm 2030

Đại sứ Thụy Điển Ann Mawe đánh giá, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc bảo vệ người dân chống lại AIDS, Lao và Sốt rét trong những thập kỷ qua, bao gồm cả việc cải thiện điều trị cho những người bị ảnh hưởng. Ba khoản tài trợ của Quỹ Toàn cầu hiện đang hoạt động cho đến năm 2023, tập trung vào việc giảm thiểu các ca nhiễm mới và giảm tỷ lệ tử vong trên toàn cầu, tất cả đều phù hợp với mục tiêu của Việt Nam nhằm loại bỏ các bệnh này vào năm 2030.

Kể từ năm 2004, Quỹ Toàn cầu đã đầu tư 698 triệu USD cho các chương trình HIV, Lao, sốt rét và các hệ thống thích ứng và bền vững vì sức khỏe (RSSH) tại Việt Nam cho đến nay, và thông qua các chương trình do Quỹ Toàn cầu tài trợ vào năm 2020, đã điều trị cho hơn 99.353 người mắc lao, đưa 155.978 người tiếp cận điều trị bằng thuốc kháng virus HIV và phát 181.186 màn nhằm chống sốt rét.

Quỹ Toàn cầu đầu tư cho 3 chương trình tại Việt Nam trong chu kỳ 2021-2023. Hai khoản đầu tư trị giá tới 55 triệu USD được tập trung vào vấn đề HIV và hỗ trợ Việt Nam trong giảm thiểu ca nhiễm mới xuống dưới 1.000 ca/năm và giảm thiểu tỉ lệ tử vong bởi AIDS xuống dưới mức 100.000 ca/năm và chấm dứt HIV như hiểm họa cộng đồng vào năm 2030; một khoản đầu tư khác trị giá xấp xỉ 66 triệu USD đóng góp cho hoạt động ứng phó với bệnh lao nhằm sàng lọc người mắc bệnh lao, điều trị lao tiềm ẩn và một loạt các can thiệp tập trung khác nhằm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do lao và giữ tỷ lệ mắc lao kháng thuốc dưới 5% của các trường hợp mới phát hiện.

Ngoài ra, Việt Nam là một phần của Sáng kiến kháng Artemisinin Khu vực Đông Á và Thái Bình Dương (RAI) trị giá 228,3 triệu USD, đang trong giai đoạn thứ ba nhằm đẩy nhanh việc loại trừ bệnh sốt rét do ký sinh trùng P.falciparum ở Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng trong 3 năm giai đoạn 2021 - 2023; cũng như 14,15 triệu USD nhằm loại trừ bệnh lao ở châu Á cho người di cư.

Trong khuôn khổ Cơ chế ứng phó COVID-19 (C19RM), Việt Nam đã được tài trợ 39 triệu USD để giảm thiểu tác động của COVID-19 đối với các chương trình HIV, lao và sốt rét, và củng cố hoạt động ứng phó với COVID-19.

Thùy Chi