PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đã cứu sống hàng chục triệu người nhiễm HIV/AIDS

Hơn 20 năm trước, thế giới phải đối mặt với một đại dịch tàn khốc đang lan nhanh trên toàn thế giới. Sau đó, 5 triệu người bị nhiễm HIV và 3 triệu người chết vì AIDS mỗi năm. Vào năm 2020, ước tính có khoảng 1,5 triệu người bị nhiễm HIV và căn bệnh AIDS này đã giết chết khoảng 680.000 người. Tiến bộ này không chỉ cứu được mạng sống của hàng trăm nghìn người mà còn xây dựng được nền tảng y tế công cộng mà nhiều quốc gia hiện đang sử dụng để đối đầu với đại dịch COVID-19.

Kết quả này có được là do những nhà lãnh đạo Hoa Kỳ đúng ra kêu gọi và sự đầu tư của nhiều tổ chức, quốc gia vào công cuộc đối phó với AIDS toàn cầu trong hai thập kỷ qua. Năm 2001, Tổng thống George H.W.Bush là người đầu tiên kêu gọi các tổ chức, quốc gia đóng góp cho Quỹ Toàn cầu Chống AIDS, Lao và Sốt rét (Quỹ Toàn cầu). Và sau này, ông đã khởi động Kế hoạch cứu trợ khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ về phòng, chống AIDS (PEPFAR). Kể từ đó, chính phủ Hoa Kỳ đã đầu tư gần 100 tỷ USD cho hai chương trình mang tính bước ngoặt này

Ngoài việc chuyển đổi quỹ đạo của đại dịch AIDS, các khoản đầu tư y tế toàn cầu của Hoa Kỳ đã hỗ trợ các quốc gia ngăn ngừa, phát hiện và ứng phó tốt hơn với các mối đe dọa sức khỏe khác, đồng thời tăng cường an ninh y tế toàn cầu. Như Tổng thống Biden đã nói vào Ngày Thế giới phòng chống AIDS năm 2021: "Bằng cách tăng cường khả năng chống lại bệnh AIDS của các quốc gia, chúng tôi cũng đã cải thiện khả năng tập thể của mình để chống lại các bệnh khác".

Với sự hỗ trợ của PEPFAR và Quỹ Toàn cầu, các quốc gia đối tác đã tăng cường phạm vi tiếp cận và khả năng phục hồi của hệ thống y tế của họ, với khả năng thích ứng, đổi mới và ứng phó nhanh chóng với các cú sốc nghiêm trọng. Kết hợp, PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đầu tư hơn 2,2 tỷ USD hàng năm vào việc tăng cường hệ thống y tế. PEPFAR hỗ trợ các chương trình tại hơn 70.000 cơ sở và phòng khám sức khỏe cộng đồng liên kết với 3.000 phòng thí nghiệm, gần 300.000 nhân viên chăm sóc sức khỏe, mở rộng chuỗi cung ứng cho các mặt hàng chăm sóc sức khỏe và hệ thống địa phương mạnh mẽ để thu thập và sử dụng dữ liệu y tế. Cả hai nỗ lực đều đã đầu tư đáng kể vào hệ thống y tế cộng đồng, trao quyền cho các cộng đồng bị ảnh hưởng để thiết kế và cung cấp các dịch vụ phù hợp với nhu cầu của họ.

Những hệ thống tương tự này đã đóng vai trò quan trọng trong phản ứng COVID-19 toàn cầu, giống như những gì chúng đã chứng minh trước đây trong việc ngăn chặn Ebola và H1N1.

Cùng hợp tác, PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đã hỗ trợ các quốc gia theo những cách như: Tiến hành hàng chục triệu cuộc thử nghiệm COVID-19; sử dụng các khả năng giám sát được xây dựng để phát hiện HIV để xác định và giải quyết các điểm nóng về COVID-19; sử dụng hệ thống thông tin quản lý y tế cho các chương trình HIV để thu thập và sử dụng dữ liệu về các trường hợp mắc, tử vong và tiêm chủng COVID-19; cung cấp bộ xét nghiệm COVID-19, thiết bị bảo vệ cá nhân, thuốc thử phòng thí nghiệm và các mặt hàng thiết yếu khác thông qua chuỗi cung ứng chăm sóc sức khỏe HIV; và thực hiện hàng triệu ca tiêm chủng COVID-19, bao gồm cả việc xác định sự tin cậy về vaccine.

Các chương trình HIV đã được chứng minh là có khả năng phục hồi đáng kể khi đối mặt với COVID-19. Trong những năm qua, PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đã không chỉ bảo vệ quyền tiếp cận liệu pháp kháng virus cứu sống cho hàng chục triệu người mà còn bổ sung thêm hàng triệu người cần điều trị. Trong khi các dịch vụ phòng chống HIV ở nhiều quốc gia bị gián đoạn bởi đại dịch COVID-19, việc áp dụng nhanh chóng các phương pháp kỹ thuật số và các phương pháp tiếp cận sáng tạo khác đã giảm thiểu gián đoạn và cho phép tiếp tục - và trong nhiều trường hợp, đã mở rộng - tiếp cận cho hàng triệu người.

Tuy nhiên, COVID-19 tiếp tục gây ra mối đe dọa sức khỏe toàn cầu đáng kể, bao gồm cả 37,7 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới. Tại các quốc gia nghèo nhất trên thế giới, tác động nhỏ giọt của đại dịch COVID-19 đối với các chương trình HIV, lao và sốt rét đang gây thêm tác hại, đặc biệt là đối với những người dễ bị tổn thương nhất.    

Để đạt được Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc là chấm dứt AIDS là một mối đe dọa sức khỏe cộng đồng vào năm 2030, cũng như kiểm soát đại dịch COVID-19, sẽ cần nỗ lực và đầu tư bền vững, cũng như chuẩn bị cho mối đe dọa sức khỏe toàn cầu lớn tiếp theo. Việc PEPFAR và Quỹ Toàn cầu hợp tác đã giúp các quốc gia xây dựng nền tảng vững chắc để chống lại bệnh truyền nhiễm cũng như khả năng sẵn sàng và ứng phó với đại dịch lớn hơn.

* Bài viết lấy ý kiến của Tiến sĩ Angeli Achrekar là quyền Điều phối viên AIDS Toàn cầu của Hoa Kỳ và Đại diện Đặc biệt về Ngoại giao Y tế Toàn cầu, lãnh đạo Kế hoạch Cứu trợ Khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR) tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ; và Peter Sands là Giám đốc điều hành của Quỹ toàn cầu chống lại bệnh AIDS, bệnh lao và bệnh sốt rét.

Giang Oanh (Dịch theo The Hill)