Tính khả thi tác dụng thuốc điều trị ARV kéo dài để kiểm soát dịch HIV

Ngày 6/6/2023, tại Hà Nội, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) phối hợp với Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hoa Kỳ và Tổ chức Hợp tác Phát triển Y tế Việt Nam (HAIVN) tổ chức hội thảo báo cáo kết quả nghiên cứu "Tính khả thi và chấp nhận thuốc kháng virus tác dụng kéo dài trong điều trị và dự phòng HIV tại Việt Nam''.

Nghiên cứu nhằm mục đích cung cấp các thông tin khoa học đáng tin cậy về tính chấp nhận, những lợi ích tiềm năng cũng như những thách thức đối với việc sử dụng các thuốc kháng virus tác dụng kéo dài trong dự phòng và điều trị HIV tại Việt Nam.

Các thuốc kháng virus tác dụng kéo dài là những sáng kiến mới nhất trong điều trị và dự phòng HIV. Trong dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), hai loại thuốc mới đã có trên thế giới bao gồm thuốc cabotegravir dạng tiêm tác dụng kéo dài (CAB-LA) và vòng đặt âm đạo có chứa dapivirine (DPV-VR).

Với điều trị HIV, thuốc tiêm tác dụng kéo dài có chứa cabotegravir kết hợp rilpivirine (CAB/RPV) đã có mặt ở một số quốc gia như một phương pháp điều trị thay thế cho thuốc uống (ARV).

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết, rất nhiều thử nghiệm lâm sàng lớn trên thế giới đã chứng minh được hiệu quả của những loại thuốc này. CAB-LA và DPV-VR được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị sử dụng cho PrEP với chiến lược lấy con người làm trung tâm. Các thuốc kháng virus tác dụng kéo dài có tác dụng quan trọng giúp người dùng vượt qua những khó khăn khi phải uống thuốc hàng ngày và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nghiên cứu được thực hiện tại 4 tỉnh/thành phố vào năm 2022 bao gồm Hà Nội, Hải Phòng, TPHCM và Bình Dương. Kết quả cho thấy: 96% người nhiễm HIV chắc chắn hoặc có thể sẽ sử dụng thuốc ARV tiêm tác dụng kéo dài nếu thuốc sẵn có và 85% ưu tiên thuốc tiêm hơn thuốc ARV uống nếu được lựa chọn; 92% nhóm MSM và người chuyển giới nữ chắc chắn hoặc có thể sẽ dung thuốc PrEP tiêm tác dụng kéo dài nếu thuốc sẵn có và 81% ưu tiên thuốc tiêm hơn thuốc PrEP uống nếu được lựa chọn…

Với vòng âm đạo PrEP, 53% phụ nữ bán dâm chắc chắn hoặc có thể sẽ dùng vòng âm đạo PrEP tác dụng kéo dài nếu vòng sẵn có và 37% ưu tiên dùng vòng âm đạo so với thuốc PrEP uống nếu được lựa chọn.

Bên cạnh những thuận lợi vẫn còn một số rào cản đối với việc sử dụng thuốc kháng virus tác dụng kéo dài ở Việt Nam, nhưng phần lớn nhân viên y tế cho rằng, thuốc mới có thể giúp Việt Nam đạt được mục tiêu quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Những loại thuốc ARV mới này mở ra thêm các lựa chọn mới trong dự phòng và điều trị HIV cho người nhiễm HIV và các nhóm nguy cơ gặp khó khăn khi sử dụng thuốc uống. Qua đó cũng giúp thúc đẩy sự bình đẳng trong tiếp cận các dịch vu y tế của các nhóm đối tượng đích.

Ông Minesh Shah, Cố vấn trưởng về y tế, Văn phòng CDC Hoa Kỳ tại Việt Nam chúc mừng Việt Nam gần đây đã cập nhật hướng dẫn quốc gia về điều trị và chăm sóc HIV/AIDS trong đó bao gồm các cách tiếp cận dựa trên bằng chứng mới nhất, phù hợp với định hướng của WHO, CDC Hoa Kỳ và các tổ chức khoa học khác. Quy trình chỉnh sửa hướng dẫn hiện tại giúp mang đến cơ hội mở rộng các lựa chọn trong dự phòng và điều trị HIV, trong đó bao gồm các thuốc tiêm kháng virus HIV (ARV) tác dụng kéo dài. Điều này cho thấy Việt Nam đạt được thành công lớn với thuốc ARV đường uống đã được chứng minh là dung nạp tốt, an toàn và hiệu quả cao trong việc giúp Việt Nam đạt được tỷ lệ cao chưa từng có về ức chế tải lượng virus và sử dụng thuốc điều trị PrEP.

Ông Minesh Shah cho biết, nhiều thử nghiệm quốc tế có quy mô lớn gần đây đã phát hiện ra là các thuốc ARV dạng tiêm tác dụng kéo dài có thể đạt hiệu quả cao khi sử dụng cho cả dự phòng PrEP và điều trị HIV. Ngoài ra, ARV dùng tại chỗ, ở dạng vòng đặt âm đạo, có thể là một lựa chọn hiệu quả cho dự phòng HIV dành cho phụ nữ. Để cập nhật những tiến bộ khoa học thú vị này, WHO, CDC Hoa Kỳ, Châu Âu và một số quốc gia khác đã đưa một số lựa chọn mới này vào trong các hướng dẫn về HIV gần đây nhất của họ

Ông Minesh Shah đánh giá cao về mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa CDC Hoa Kỳ với Cục Phòng, chống HIV/AIDS, các đối tác thực hiện, đại diện các CDC, các cơ sở y tế và các tổ chức cộng đồng… trong việc cung cấp các chương trình điều trị và dự phòng HIV chất lượng cao. Ông cũng tin rằng các kết quả của nghiên cứu sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc thiết kế các chính sách và các lựa chọn cung cấp dịch vụ thuốc ARV tác dụng kéo dài hiệu quả như một cách tiếp cận bổ sung giúp kiểm soát dịch HIV.

Thùy Chi