Tiến tới loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con vào năm 2030

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm riêng tại khu vực Tây Thái Bình Dương có khoảng 180.000 trẻ bị nhiễm viêm gan vi rút B, 13.000 trẻ bị nhiễm giang mai và 1.400 trẻ bị nhiễm HIV trong khi các bệnh này hoàn toàn có thể phòng tránh được thông qua các can thiệp sẵn có và đơn giản như xét nghiệm sàng lọc, quản lý điều trị phụ nữ có thai và tiêm chủng cho trẻ ngay sau sinh.

Tuy nhiên, tại Việt Nam cũng như ở nhiều quốc gia trong khu vực, dịch vụ dự phòng và kiểm soát HIV/AIDS, giang mai và viêm gan B vẫn được thực hiện chủ yếu thông qua hệ thống, chương trình ngành dọc, thiếu sự phối hợp, liên kết cần phải có giữa các hệ thống.

Để khắc phục tình trạng trên nhằm hướng tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững cũng như mục tiêu của Chiến lược toàn cầu về sức khỏe phụ nữ, trẻ em và vị thành niên giai đoạn 2016-2030, Tổ chức Y tế thế giới khu vực Tây Thái Bình Dương đã xây dựng Khung kế hoạch loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền mẹ từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030; đồng thời khuyến nghị các quốc gia thành viên trên cơ sở khung kế hoạch khu vực, căn cứ điều kiện cụ thể của từng nước để xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia nhằm tiến tới loại trừ 3 bệnh kể trên vào năm 2030.

Việt Nam đã xây dựng "Kế hoạch hành động quốc gia tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030" với mục tiêu tiến tới loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con vào năm 2030. 

Hưởng ứng tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (01-30/6/2022), Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Đà Nẵng xây dựng Kế hoạch triển khai nhiều hoạt động hưởng ứng Tháng cao điểm nhằm mục đích: Thúc đẩy sự tham gia của cả hệ thống chính trị và của toàn dân hướng đến mục tiêu "Loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030" đã được đề ra trong Chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030; nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là phụ nữ mang thai, vợ của những người nhiễm HIV trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có hành vi nguy cơ cao về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, tăng cường sự hỗ trợ của gia đình, xã hội trong dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; tăng cường cung cấp các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV lồng ghép dự phòng lây truyền viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con có chất lượng tại các tuyến y tế (xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV, viêm gan B và giang mai cho phụ nữ mang thai; cung cấp thuốc ARV cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV; điều trị dự phòng lây viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con…).

Theo đó, thúc đẩy hoàn thành chỉ tiêu của chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con năm 2022. Cụ thể: Tỷ lệ phụ nữ có thai được xét nghiệm sàng lọc HIV sớm ≥ 74,0%; Tỷ lệ phụ nữ có thai phát hiện HIV dương tính được tiếp cận điều trị thuốc kháng virus ≥ 90,0%; Trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được tiếp cận điều trị ≥ 90,0%. Đồng thời lồng ghép thúc đẩy thực hiện chỉ tiêu các bệnh lây truyền mẹ - con khác như: Tỷ lệ phụ nữ đẻ được xét nghiệm sàng lọc Viêm gan B > 70%; Tỷ lệ phụ nữ có thai mắc Viêm gan B được điều trị > 70%; Tỷ lệ phụ nữ đẻ được xét nghiệm sàng lọc giang mai > 70%; Tỷ lệ phụ nữ có thai mắc giang mai được điều trị > 74%.

Bên cạnh đó cần tăng cường thực hiện các hoạt động truyền thông về lợi ích của xét nghiệm sớm HIV cho phụ nữ mang thai; thời điểm phụ nữ nhiễm HIV có thể mang thai an toàn giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho con; lợi ích của tư vấn xét nghiệm HIV sớm cho phụ nữ mang thai; lợi ích điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con sớm; lợi ích của tham gia bảo hiểm y tế với phụ nữ nhiễm HIV; lợi ích của sàng lọc lồng ghép phát hiện viêm gan B và giang mai cùng lúc với xét nghiệm HIV; ý nghĩa của điều trị dự phòng lây truyền viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con; quyền sinh con của phụ nữ nhiễm HIV với đầy đủ thông tin. Truyền thông chống kỳ thị, phân biệt đối xử liên quan đến phụ nữ mang thai nhiễm HIV và trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV. Lưu ý truyền thông lồng ghép 3 bệnh HIV, Viêm gan B và Giang mai để giảm kỳ thị, phân biệt đối xử. Giới thiệu và đẩy mạnh các dịch vụ xét nghiệm HIV, viêm gan B và giang mai và các cơ sở điều trị dự phòng lây truyền mẹ - con cho phụ nữ mang thai tại thành phố Đà Nẵng.

Khẩu hiệu của chiến dịch Dự phòng lấy truyền HIV từ mẹ sang con:

- Nhiệt liệt hưởng ứng Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con!

- Không có HIV ở mẹ - Không lây truyền HIV cho con

- Xét nghiệm HIV sớm cho mẹ - Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con

- Phụ nữ mang thai cần xét nghiệm HIV, sớm biết tình trạng nhiễm HIV để được điều trị kịp thời!

- Điều trị thuốc ARV sớm cho mẹ - Giảm lây truyền HIV sang con!

- Điều trị dự phòng ARV cho con sinh ra từ mẹ nhiễm HIV – Giảm lây truyền HIV sang con!

- Phát hiện nhiễm HIV, viêm gan B và giang mai để phòng lây truyền cho con chỉ bằng 01 lần xét nghiệm máu cho mẹ.

- Bảo hiểm y tế là cách tốt nhất để người nhiễm HIV được điều trị liên tục suốt đời.

Vĩnh Hoàng