Nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp với người lao động trong phòng, chống lao

Chủ động phòng chống bệnh lao tại các khu công nghiệp

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2020, Việt Nam nằm trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao và lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Số liệu của WHO cũng ghi nhận hơn 172.000 người đã mắc bệnh và 10.400 người chết vì bệnh lao vào thời điểm trên.

Tại Việt Nam, hằng năm, cả nước phát hiện và đưa vào điều trị hơn 100.000 người mắc lao. Tuy nhiên, tỉ lệ bệnh nhân được phát hiện mới chỉ đạt 60% và có tới 40% số bệnh nhân lao chưa được phát hiện hoặc được phát hiện nhưng chưa được báo cáo trong cộng đồng.

Do đó, để phòng chống căn bệnh toàn cầu này cần sự vào cuộc của toàn xã hội, các chương trình chống lao quốc gia đã được tổ chức, kêu gọi. Tuy nhiên, công tác phát hiện nguồn lây, người bệnh còn gặp rất nhiều khó khăn bởi nhiều lý do khác nhau. Nhất là sự hiểu biết của người dân về bệnh lao và cách phòng tránh còn hạn chế, xã hội vẫn có tình trạng kỳ thị với bệnh nhân lao, dẫn đến người bị bệnh lao thường giấu bệnh không đi khám; một số địa phương còn xem nhẹ công tác phòng, chống lao.

Để dập tắt nguồn họa này cần phải phát hiện ngay, phát hiện thật sớm người mắc bệnh lao, đây là nhiệm vụ trọng tâm nhất để tiến tới chấm dứt được căn bệnh này. Bởi vậy, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp với bệnh lao được đề cao hơn bao giờ hết, nhất là tại các khu công nghiệp.

Theo nguyên tắc chung, khi vào làm việc tại các công ty, khu công nghiệp, các công nhân người lao động sẽ phải có giấy khám sức khỏe thể hiện sức khỏe người lao động. Tuy nhiên bằng nhiều cách khác nhau, các bệnh nhân lao vẫn làm việc tại các khu công nghiệp hoặc ủ bệnh từ trước, hoặc là bệnh nghề nghiệp. Hơn nữa việc kiểm tra sức khỏe định kỳ tại nhiều doanh nghiệp chưa được thực hiện đúng chuẩn chỉ.

Tại nước ta, môi trường lao động nhất là tại các khu công nghiệp cần được chú trọng, nâng cao kiến thức phòng tránh các bệnh lây nhiễm, trong đó có bệnh lao. Các khu công nghiệp là môi trường vô cùng thuận lợi cho mầm bệnh phát tán diện rộng, quy mô lớn. Do đó, vai trò xã hội của doanh nghiệp đóng vai trò vô cùng lớn trong việc kiểm soát lây nhiễm. Các doanh nghiệp cần nâng cao kiến thức phòng chống bệnh lao cho người lao động, đồng thời chủ động tầm soát bệnh lao cho người lao động để bảo vệ sức khỏe cho người lao động. Từ đó doanh nghiệp có hướng khắc phục những hạn chế về môi trường làm việc, bố trí việc làm phù hợp với thể trạng, sức khỏe của người lao động.

Chia sẻ với báo chí, TS.BS Nguyễn Đình Trung - trưởng khoa bệnh nghề nghiệp, Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường (Bộ Y tế) cho biết, chăm sóc sức khỏe người lao động đã được quy định rất cụ thể tại Luật an toàn vệ sinh lao động.

Cụ thể, hằng năm người sử dụng lao động phải tổ chức khám sức khỏe ít nhất một lần cho người lao động; đối với người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, người lao động là người khuyết tật, người lao động chưa thành niên, người lao động cao tuổi được khám sức khỏe ít nhất sáu tháng một lần.

Hiện cũng có các văn bản hướng dẫn cụ thể để người sử dụng lao động thực hiện việc chăm sóc sức khỏe cho người lao động nhưng cần được tổ chức một cách cụ thể hơn theo đặc thù công việc.

Bệnh nhân lao rất cần hỗ trợ an sinh xã hội

Được biết, tỉ lệ khỏi bệnh lao tại nước ta được duy trì ở mức trên 90% với bệnh nhân lao mới, xấp xỉ 70% với bệnh nhân lao đa kháng thuốc sử dụng phác đồ dài hạn và 80% với bệnh nhân lao đa kháng thuốc sử dụng phác đồ ngắn hạn. Các công nghệ mới, thuốc mới, tiếp cận mới trên thế giới đã được áp dụng hiệu quả cao tại Việt Nam, ngay cả với lao đa kháng và siêu kháng thuốc.

Tuy nhiên, gánh nặng bệnh lao ở Việt Nam hiện còn ở mức cao. Không chỉ về ảnh hưởng sức khỏe, gia đình của những bệnh nhân lao cũng phải đối mặt với những áp lực về kinh tế, cùng những mối lo thường trực như giảm thu nhập, lâm vào cảnh nghèo vì bệnh tật…

Dù thuốc chống lao được cấp miễn phí, song với thời gian điều trị kéo dài từ 6 đến 8 tháng, thậm chí 2 năm nếu là lao kháng thuốc, cùng với nhiều bệnh lý kèm theo, nên chi phí điều trị cho một bệnh nhân có thể lên tới vài trăm triệu đồng.

Hơn thế, bệnh lao tạo ra gánh nặng nợ nần cho nhiều gia đình, bởi những bệnh nhân mắc lao phổ biến trong nhóm người 25-54 tuổi - nhóm lao động chính trong xã hội, chiếm tới 70% số người mắc bệnh lao.

Với mỗi gia đình có bệnh nhân mắc bệnh lao, bệnh tật cũng kéo theo những áp lực kinh tế, hậu quả để lại rất lâu dài. Thay vì tích lũy, 63% hộ gia đình của bệnh nhân lao phải gánh chịu "chi phí thảm họa"- nghĩa là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh vượt quá 20% thu nhập hằng năm của cả hộ gia đình, một con số rất lớn với những gia đình bệnh nhân lao.

Thống kê cho thấy, có tới 26% số người được hỏi phải ngừng làm việc hơn 6 tháng do vấn đề sức khỏe, 5% phải bán tài sản. Thậm chí, có tới 17% ý kiến khảo sát cho thấy, họ phải đi vay nợ, thu nhập trung bình giảm 25%.

Trong khi đó, có khoảng 70% bệnh nhân lao thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo. Bệnh tật như "cú đánh kép", đẩy những gia đình này vào nguy cơ trở thành hộ nghèo, hoặc tái nghèo cao hơn.

Sau 2 năm chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, số người mắc bệnh lao gia tăng, đặc biệt là ở vùng nông thôn, lao động di cư, người dân tộc thiểu số, tăng nguy cơ tái nghèo.

Theo các chuyên gia y tế, bệnh lao sẽ được chữa khỏi hoàn toàn và tránh lây lan cho cộng đồng nếu người bệnh được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả bền vững, người mắc bệnh lao và gia đình đều cần tới hai giải pháp đồng thời: Hỗ trợ điều trị và an sinh xã hội để có thể chữa trị dứt điểm bệnh tật, vừa vững tâm khi có thêm trợ lực giúp bệnh nhân và gia đình vơi bớt gánh nặng bệnh tật.

Một trong những chính sách nhân văn, hỗ trợ thiết thực và hiệu quả chính là Chương trình Chống lao quốc gia đã thực hiện chuyển giao cơ chế cung ứng thuốc lao từ nguồn ngân sách nhà nước sang nguồn Quỹ Bảo hiểm y tế từ ngày 1/7/2022.

Với việc chi phí điều trị bệnh lao đã được Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả, góp phần hỗ trợ giảm chi phí, bớt gánh nặng tài chính cho người bệnh, hạn chế được tình trạng lao kháng thuốc.

Bên cạnh đó, chính sách này sẽ giúp bệnh nhân lao không bị gián đoạn trong quá trình điều trị, có thể hoàn toàn chữa khỏi. Điều này cũng góp phần thực hiện mục tiêu chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam vào năm 2030.

Cùng với hỗ trợ điều trị, việc hỗ trợ xã hội cho bệnh nhân lao cũng là một giải pháp quan trọng để giúp những bệnh nhân lao và gia đình có thể giải quyết những khó khăn trong cuộc sống.

Mới đây, trong năm 2022, Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) triển khai dự án Tăng cường hệ thống cộng đồng phòng, chống và chấm dứt bệnh lao (CSET) tại 7 địa phương: Hà Nội, Hải Phòng, Thái Bình, Nghệ An, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Bình Phước, Bến Tre và TPHCM.

Tới nay, hệ thống cộng đồng chấm dứt bệnh lao đã thiết lập và nâng cao năng lực ở 6 tỉnh. 428 thành viên đã trở thành nguồn nhân lực quan trọng trong chủ động tìm ca, hỗ trợ đưa vào và tuân thủ điều trị.

Bên cạnh đó, dự án cũng tập trung vào hỗ trợ xã hội cho bệnh nhân lao. Những bệnh nhân lao có hoàn cảnh khó khăn, hoặc gặp khó khăn về giấy tờ tùy thân, bảo hiểm y tế, còn sử dụng ma túy… được hỗ trợ để bệnh nhân tiếp cận được và tuân thủ điều trị. Thí dụ, SCDI đã hỗ trợ mua bảo hiểm y tế cho 6 bệnh nhân, hỗ trợ dinh dưỡng và đưa một số bệnh nhân vào điều trị Methadone.

Việc lồng ghép các chương trình, chính sách an sinh xã hội cũng được xem là giải pháp lâu dài để có thể giúp bệnh nhân bớt gánh nặng về kinh tế, khắc phục khó khăn, ổn định cuộc sống.

Cùng với đó, việc cấp thuốc lao bằng nguồn quỹ bảo hiểm y tế góp phần giảm gánh nặng tài chính đối với bệnh nhân, đồng thời thể hiện sự nhân văn của chính sách an sinh này.

Bệnh lao được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, sẽ giảm tỉ lệ lây nhiễm và tử vong, góp phần bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, để người dân Việt Nam được sống trong môi trường không còn bệnh lao. Vì vậy, trong công cuộc đẩy lùi bệnh lao rất cần sự chung tay góp sức của cả cộng đồng.

Thùy Chi